تپش قلب احساسی است که معمولاً با عباراتی چون یکی در میان زدن قلب، دیوانه‌وار کوبیدن قلب به قفسه سینه یا بسیار سریع یا محکم زدن قلب توصیف می‌شود. چنین حالتی ممکن است در قفسه سینه، گلو یا گردن احساس شود و هنگام فعالیت یا حتی زمان بی‌حرکت و آرام نشستن یا دراز کشیدن بروز یابد.

از محرک‌های بی‌شمار تپش قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هیجان شدید

• فعالیت بدنی سنگین

• مصرف داروهایی مانند قرص‌های لاغری و ضد احتقان‌ها

• کافئین، الکل، نیکوتین و مخدرهای غیرمجاز

• عارضه‌ها و بیماری‌های خاص مانند بیماری تیروئید یا کم‌خونی

این عامل‌ها ضربان قلب را سریع‌تر یا محکم‌تر از حالت معمول می‌سازد یا ضربان زودرس یا نابجای قلب در اثر آنها رخ می‌دهد. از آنجایی که قلب در این موقعیت‌ها به عملکرد طبیعی خود ادامه می‌دهد، تپش قلب معمولاً بی‌خطر است.

بعضی از موارد تپش قلب‌ جزء علائم آریتمی محسوب می‌شود که به مشکلات ریتم ضربان قلب اطلاق می‌شود.

آریتمی گاهی نشانه ابتلا به عارضه‌هایی قلبی چون حمله قلبی، نارسایی قلبی، بیماری دریچه‌ای قلب یا بیماری عضلات قلب است. بااین حال تپش قلب در کمتر از نیمی از موارد همراه با آریتمی است و با رعایت و انجام توصیه‌هایی خاص می‌توان تپش قلب را کاهش داد یا از آن جلوگیری کرد. برای این منظور سعی کنید از عامل‌های تپش قلب، مانند استرس و محرک‌ها، دوری کنید و بیماری مرتبط با این مشکل را درمان کنید.

نشانه‌ها و علائم 

از علائم تپش قلب این است که بیمار حس می‌کند قلبش:

• یکی در میان می‌زند.

• به قفسه سیه می‌کوبد.

• بسیار سریع و محکم می‌زند.

تپش قلب غالباً بی‌خطر است و اختلالی در عملکرد قلب به وجود نمی‌آورد. اما این حس می‌تواند نشانه وجود مشکلات جدی‌تری باشد، اگر علائم زیر نیز بروز یابد:

• سرگیجه یا گیجی

• حواس پرتی، احساس این که هر آن ممکن است غش کنید یا غش کردن

• به سختی نفس کشیدن

• احساس درد، فشار یا گرفتگی در قفسه سینه، فک یا بازو

• تنگی نفس

• تعریق غیرطبیعی

تشخیص تپش قلب

پزشک در ابتدا درصدد برمی‌آید تا مشخص کند که آیا تپش قلب از نوع بی‌خطر است یا این که از مشکلی قلبی نشأت می‌گیرد. برای این منظور وی در مورد علائم از بیمار سوال می‌کند، سابقه پزشکی را بررسی می‌نماید، معاینه بالینی انجام می‌دهد و دستور انجام چند آزمایش اصلی را می‌دهد.

پزشک به کمک این اطلاعات مشکل قلبی احتمالی را تشخیص می‌دهد که عامل اصلی تپش قلب به شمار می‌رود. پزشک در صورت وجود چنین بیماری‌ای دستور انجام آزمایش‌های بیشتر را می‌دهد تا بتواند مشکل را به دقت مشخص سازد و بهترین روش درمان را انتخاب کند.تشخیص دلیل تپش قلب گاهی، به ویژه در صورت وقوع نامنظم علائم، دشوار می‌شود.

معاینه

پزشک سرعت تپش قلب و طبیعی بودن ریتم آن را با اندازه‌گیری ضربان مشخص می‌سازد و با استفاده از گوشی معاینه به ضربان قلب گوش می‌کند.

پزشک وجود نشانه‌های عارضه‌هایی چون تیروئید بیش فعال را بررسی می‌کند که می‌توانند عامل ضربان قلب باشند.

آزمایش‌های تشخیصی

نخستین آزمایش گرفتن نوار قلب است؛ نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام آزمایش ساده‌ای است که فعالیت الکتریکی قلب در آن ثبت می‌شود.

حتی در صورت طبیعی بودن نتایج نوار قلب نیز همچنان احتمال ابتلا به عارضه دامن زننده به تپش قلب وجود دارد. چنانچه پزشک به چنین موردی مشکوک شود، دستور انجام آزمایش خون را می‌دهد تا بتواند داده‌هایی را در مورد سیستم الکتریکی، عملکرد و ساختار قلب به دست بیاورد.

هولتر مونیتورینگ

نوار قلب استاندارد تنها ضربان قلب را برای چند ثانیه ثبت می‌کند، در نتیجه در آن مشکلات مربوط به ریتم قلب مشخص نمی‌شود. پزشک جهت تشخیص مشکلات آمد و رفتی غیرثابت از هولتر مانیتورینگ استفاده می‌کند.

این دستگاه فعالیت الکتریکی قلب را در یک یا دو شبانه روز کامل ثبت می‌کند. پدهایی به نام الکترود به قفسه سینه وصل می‌شود. این الکترودها توسط سیم به ثبت کننده یا رکوردر کوچک قابل حملی متصل می‌شود که می‌توان آن را با گیره روی کمربند نگه داشت، داخل جیب قرار داد یا از گردن آویزان کرد.

اکوکاردیوگرافی

در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی برای به دست آوردن تصویری متحرک از قلب استفاده می‌شود. در این تصویر اندازه و شکل قلب و نحوه عملکرد حفره‌ها و دریچه‌های قلب مشخص می‌شود.

تست ورزش

بعضی ناراحتی‌های قلبی را هنگام ضربان سریع و سخت کار کردن قلب آسان‌تر می‌توان تشخیص داد. بیمار در این تست ورزش می‌کند تا قلب در طول انجام آزمایش‌های قلب شدیدتر کار کند و سریع‌تر بزند. چنانچه بیمار قادر به ورزش کردن نباشد، پزشک داروهایی با اثر مشابه را تجویز می‌کند.

درمان تپش قلب

درمان تپش قلب به علت آن بستگی دارد. اکثر تپش‌های قلب بی‌خطر هستند و غالباً به خودی خود برطرف می‌شوند. طبعاً در چنین مواردی نیازی به درمان نیست.

دوری از محرک‌ها و آغازگرها

تپش قلب ممکن است به رغم بی‌خطر بودن آزاردهنده باشد. پزشک در این حالت به بیمار توصیه می‌کند تا حد امکان از محرک‌های برانگیزنده تپش قلب دوری کند. توصیه‌های پزشک معمولاً نکته‌های زیر را دربرمی‌گیرد:

• کاهش اضطراب و استرس. استرس و اضطراب، از جمله حمله‌های ترس، از علل رایج تپش قلب بی‌خطر به شمار می‌رود. تمرین‌های آرام‌سازی، یوگا یا تای چی، بایوفیدبک یا تصویرسازی هدایت شده، یا عطر درمانی آرامش را برای بیمار به ارمغان می‌آورد.

• به حداقل رساندن یا پرهیز از مصرف محرک‌هایی مانند کافئین، نیکوتین یا الکل

• مصرف نکردن مخدرهای غیرمجاز مانند کوکائین و آمفتامین

• قطع مصرف داروهایی، مانند داروهای سرماخوردگی و سرفه و بعضی مکمل‌های گیاهی و غذایی، که مانند محرک عمل می‌کنند.

درمان عارضه‌های دامن زننده به تپش قلب

پزشک به بیمار کمک می‌کند تا بیماری مولد تپش قلب، برای مثال تیروئید بیش فعال، را کنترل کند. همچنین پزشک داروهای احتمالی برانگیزنده تپش قلب را با داروهای دیگر جایگزین می‌کند.

اگر تپش قلب ناشی از آریتمی، غیرطبیعی بودن ریتم قلب، باشد، پزشک داروها یا عمل‌هایی را برای درمان این نارحتی در نظر می‌گیرد. در صورت اوت بیماری ممکن است عمل قلب باز را انجام دهد. برای اطلاعات بیشتر در مورد این ناراحتی، مقاله آریتمی را مطالعه فرمایید.

پیشگیری از تپش قلب

روش پیشگیری از تپش قلب بسیار ساده است و باید سعی کرد تا از محرک‌ها و آغازگرها دوری کرد. اقدام‌های زیر می‌تواند مفید باشد:

• کاهش اضطراب و استرس. استرس و اضطراب، از جمله حمله‌های ترس، از علل رایج تپش قلب بی‌خطر به شمار می‌رود. تمرین‌های آرام‌سازی، یوگا یا تای چی، بایوفیدبک یا تصویرسازی هدایت شده، یا عطر درمانی آرامش را برای بیمار به ارمغان می‌آورد.

• به حداقل رساندن یا پرهیز از مصرف محرک‌هایی مانند کافئین، نیکوتین یا الکل

• مصرف نکردن مخدرهای غیرمجاز مانند کوکائین و آمفتامین

• قطع مصرف داروهایی، مانند داروهای سرماخوردگی و سرفه و بعضی مکمل‌های گیاهی و غذایی، که مانند محرک عمل می‌کنند

به علاوه پزشک به بیمار کمک می‌کند تا بیماری مولد تپش قلب، برای مثال تیروئید بیش فعال، را کنترل کند.

زندگی با تپش قلب

اکثر تپش‌های قلب بی‌خطر هستند و غالباً به خودی خود برطرف می‌شوند. طبعاً در چنین مواردی نیازی به درمان نیست. توصیه کلی پزشک در رویارویی با تپش قلب این است که تا حد امکان از محرک‌ها و آغازگرهای تپش قلب پرهیز شود. (اطلاعات بیشتر در این زمینه در بخش درمان تپش قلب ارائه شده است.)

پزشک در ابتدا به بیمار متذکر می‌شود که تپش قلب در اکثر موارد بی‌خطر است. بااین حال باید در صورت تشدید مشکل، بروز مکرر آن، آزاردهنده یا قابل توجه شدن آن یا همراه بودن با دیگر علائم مجدداً به پزشک مراجعه کرد.

پزشک بیمار را از دیگر علائم و نشانه‌ها آگاه می‌کند تا در صورت مواجهه با آنها به سرعت به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کند.

اگر بیماری یا ناراحتی قلبی علت تپش قلب باشد، پزشک توصیه‌های لازم و درمان مناسب را ارائه می‌دهد.