فشارخون و ضربان قلب معیاری هستند که پزشک ممکن است از آن برای نظارت بر قلب و سلامت کلی شما استفاده کند. اگرچه این دو با هم شباهت‌هایی دارند، اما هرکدام می‌توانند موارد متفاوتی را درباره آنچه در بدن شما اتفاق می‌افتد بگویند. ضربان قلب، که پالس یا تپش قلبی نیز نامیده می‌شود، به تعداد دفعات ضربان قلب شما در یک دقیقه اشاره دارد. تعداد ضربان قلب نرمال بین ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه است.
فشارخون عبارت است از تخمین نیرویی که خون شما روی رگ‌های خونی شما وارد می‌کند. مقدار نرمال برای فشارخون ۸۰/۱۲۰ است. پزشکان فشارخون را وقتی که بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ سیستولیک (عدد بالایی) بر روی ۸۰ تا ۸۹ دیاستولیک باشد (عدد پایینی) بالا میگویند. اگر فشارخون بالا و ضربان قلب پایینی دارید، به این معنی است که خون شما فشار بیشتری به رگ‌های خونی وارد می‌کند، اما قلب شما کمتر از ۶۰ بار در دقیقه می‌زند، برای دانستن بیشتر در مورد معنای این ارتباط بین فشارخون و ضربان قلب برای سلامتی‌تان، ادامه‌ی مطلب را مطالعه فرمایید.
فشارخون بالا و ضربان قلب پایین هنگامی‌که داروی فشارخون بالا مصرف می‌کنید اتفاق می‌افتد. اما همچنین می‌تواند نشانه‌ای از آسیب جدی یا فشارخون بالا درمان نشده باشد. پزشک براساس سوابق پزشکی و علائم بیماری شما می‌تواند به شما کمک کند که آیا جای نگران است یا خیر. اگر فردی علائم زیر را همراه با ضربان قلب پایین و فشارخون بالا داشته باشد، فرد باید به یک پزشک یا بخش اورژانس مراجعه کند:
- سرگیجه یا سبکی سر
- احساس بی‌حالی یا غش
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
این علائم ممکن است نشانه‌ی این باشد که فرد برای معالجه هر علتی که موجب مشکل زمینه‌ای قلب شده است، نیاز به ماندن و بستری شدن در بیمارستان و احتمالاً استفاده از یک دستگاه ضربان‌ساز (پیس میکر) دارد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره کنترل ضربان قلب در بیماران با فشارخون بالا و یا رزرو نوبت در مطب دکتر لیلا عسگرپور با شماره تلفن‌های ۰۹۳۹۹۴۵۰۲۵۰ تماس حاصل فرمایید.
ارتباط بین فشارخون بالا و ضربان قلب پایین چیست؟
برای بررسی اینکه ضربان قلب و فشارخون شما چه تأثیری می‌توانند روی هم داشته باشند، ضربان قلب خود را به شکل یک سیستم الکتریکی و فشارخون خود را به عنوان سیستم لوله کشی تصور کنید.
ضربان قلب شما بیشتر توسط ضربان های الکتریکی کنترل می‌شود. این تکانه‌ها از طریق قلب شما حرکت می‌کنند و به بطن‌ها میگویند که هم‌زمان تپش داشته باشند. ورزش، استرس، ترس و سایر عوامل می‌توانند ضربان قلب شما را تسریع کنند. بی‌تحرکی می‌تواند آن را کندتر کند. این سیستم الکتریکی حرکت پمپاژ را تحریک می‌کند که سیستم لوله کشی قلب شما را تحریک می‌کند. تا هنگامی که “لوله‌ها”، یا رگ‌های خونی مسدود نشوند، خون به‌راحتی از طریق آن‌ها جریان می‌یابد. اگر رگ‌های خونی شما باریک شوند یا دچار نوعی انسداد شوند، قلب شما مجبور است فشار بیشتری وارد کند یا سریع‌تر بتپد تا بتواند خون را پمپاژ کند. این امر منجر به فشارخون بالا می‌شود. هنگامی که فشارخون و ضربان قلب شما از حالت تعادل خارج شوند، به قلب شما فشار زیادی وارد می‌کند. همچنین ممکن است طیف وسیعی از علائم را تجربه کنید، از جمله:
- گیجی
- مشکل در ورزش
- سرگیجه
- بی حال شدن یا تقریباً غش کردن
- خستگی مفرط
- تنگی نفس
- ضعف
در موارد بسیار شدید، ضربان قلب پایین و فشارخون بالا می‌تواند منجر به ایست قلبی شود.
چه عواملی باعث فشارخون بالا و ضربان قلب پایین می‌شوند؟
چندین مورد می‌تواند باعث ترکیبی از فشارخون بالا و ضربان قلب پایین شود.
مشکلاتی در رسانش قلب
ضربان پایین قلب گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل در مسیر هدایت الکتریکی قلب باشد. قلب دارای سیستم الکتریکی است که در یک الگوی مشخص حرکت می‌کند تا قلب با یک ریتم منظم ضربان و تپش داشته باشد. در صورت آسیب دیدن قلب، زخم و یا کشش بیش از حد قلب، سیستم الکتریکی ممکن است به میزان نرمال کار نکند. این امر می‌تواند باعث ضربان پایین قلب شود.
فشارخون بالای مزمن می‌تواند در آسیب به سیستم الکتریکی مؤثر باشد که به نوبه خود منجر به ضربان پایین قلب می‌شود. سایر علل بروز این آسیب شامل سیگار کشیدن، سابقه مصرف مواد مخدر یا الکل یا پیری قلب است.
شخصی که ضربان قلبش به طور ناگهانی بدون هیچ دلیل مشخصی به نظر کند می‌رسد باید به پزشک مراجعه کند. این امر به ویژه در صورت احساس سرگیجه یا تنگی نفس صدق می‌کند. در موارد خاص، ممکن است فرد برای ترمیم مسیرهای الکتریکی قلبی آسیب دیده، به ضربان ساز (pacemaker) یا مداخلات دیگری مانند عمل ابلیشن قلبی نیاز داشته باشد.
داروهای فشارخون
بتا بلاکرها نوعی دارو هستند که پزشکان گاهی اوقات برای درمان فشارخون بالا و کاهش اثرات نارسایی قلبی تجویز می‌کنند. نمونه‌هایی از بتا بلاکرها عبارت‌اند از:
- آتنولول (تنورمین)
- متروپرولول (لوپرسور ، توپرول XL)
- نبیوولول (بیستولیک)
- پروپرانولول (ایندورال)
این داروها برای مسدود کردن گیرنده های بتا در قلب کار می‌کنند. تحریک این گیرنده‌ها، ضربان قلب را افزایش می‌دهد، در حالی که مسدود کردن آن‌ها باعث کاهش ضربان قلب می‌شود.
ضربان قلب پایین برای فردی که دچار مشکلات قلبی است مفید است زیرا این کار باعث می‌شود زمان بیشتری برای پر شدن قلب صرف شود. هنگامی که ضربان قلب کندتر می‌شود ، به اکسیژن کمتری نیز نیاز دارد. این فشار کمتری به قلب می‌زند و قلب را آرام می‌کند. پزشکان گاهی اوقات برای ضربان قلب به طور نامنظم، افرادی را که فشارخون بالا، نارسایی احتقانی قلب یا آریتمی قلبی دارند، بتا بلاکرها را تجویز می‌کنند. به همین دلیل ، فردی که از قبل فشارخون بالایی داشته، می‌تواند ضربان قلب پایین‌تری را با بلاکرهای بتا داشته باشد.
پزشکان می‌توانند داروهای دیگری را نیز برای کاهش فشارخون تجویز کنند، از جمله:
- بلاکر یا مسدودکننده های کانال کلسیم
- مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین
- مهارکننده‌های آنزیم تبدیل شونده به آنژیوتانسین
این داروها معمولاً در هنگام درمان فشارخون، روی ضربان قلب تأثیر نمی‌گذارند.
آسیب‌های ناشی از جراحات یا خونریزی داخلی
رفلکس کوشینگ یک وضعیت نادر است که باعث پایین آمدن ضربان قلب و فشارخون بالا می‌شود. این رفلکس در نتیجه‌ی واکنش بدن نسبت به افزایش فشار داخل جمجمه است. فشار داخل جمجمه فشار داخل سر است و میزانی از فشارخون در مغز است. مغز در جمجمه‌ی فرد قرار دارد، بنابراین اگر متورم شود، تا جایی که می‌تواند بزرگ‌تر می‌شود. در نتیجه تورم باعث افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود. رفلکس کوشینگ یکی از راه‌هایی است که بدن تلاش می‌کند تا از افزایش بیش از حد فشار در جمجمه جلوگیری می‌کند. با این فشار، سیگنال‌هایی به گیرنده‌های قلب می‌رسند تا ضربان قلب را کم کند و فشار داخل جمجمه کاهش یابد. شرایط و بیماری‌های شدید معمولاً رفلکس کوشینگ را فعال می‌کند. این شرایط شامل موارد زیر می‌باشد:
- تومورهای مغزی
- کانکاشن یا تکان مغزی
- هیپوکسی
- مننژیت
- سکته مغزی
- ضربه
- خونریزی به مغز
رفلکس کوشینگ یک وضعیت اورژانسی است. هنگامی که پزشکان این وضعیت را تشخیص دادند ، هدف آن‌ها تلاش و معالجه‌ی علت و کاهش فشار داخل جمجمه در مغز است. اگر فشار بیش از حد زیاد شود، می‌تواند آسیبی دائمی به مغز برساند. ممکن است فرد در اثر فشار بسیار زیاد داخل جمجمه بمیرد.
آیا باید نگران فشارخون بالا و پایین بودن ضربان قلب باشیم؟
اگر داروهای فشارخون مصرف می‌کنید و فشارخون کمی بالا و ضربان قلب پایینی دارید، این وضعیت کلاً نگران کننده نیست. اما اگر هیچ دارویی مصرف نمی‌کنید، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید تا بفهمید که چه اتفاقی افتاده است. این امر به ویژه در صورتی که علائمی از ضربان قلب پایین دارید، مانند سرگیجه یا تنگی نفس، صدق می‌کند. حد نرمال و معمولی ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه ، هم اندازه‌ی متوسطی از ضربان قلب است و هم اکثر افراد به این میزان از ضربان قلب برای پمپاژ کردن کافی خون در بدن نیاز دارند.
بعضی از افراد ممکن است به طور عادی ضربان قلب پایینی داشته باشند. نمونه‌های این افراد شامل ورزشکاران یا کسانی که از تناسب اندام بسیار خوبی برخوردار هستند. آن‌ها با انجام تمریناتی، عضله قلبشان را قوی‌تر کرده‌اند. در نتیجه، قلب آن‌ها پمپاژ خوب و مناسبی دارد، به این معنی که نیازی به ضربان قلب معمول مانند دیگران ندارد. ورزش همچنین می‌تواند فشارخون شما را به طور موقت بالا ببرد. بنابراین ، اگر به طور منظم ورزش می‌کنید ، ممکن است بلافاصله پس از انجام کار ، ضربان نرمال قلب و فشارخون بالایی داشته باشید.
ضربان قلب نرمال چیست
ضربان قلب نرمال برای بزرگ‌سالان معمولاً ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است. ضربان قلبی که از ۶۰ ضربه در دقیقه کندتر است، بردیکاردی (“کند قلبی “) محسوب می‌شود و ضربانی که سریع‌تر از ۱۰۰ ضربان در دقیقه است، تاکی کاردی (“تند قلبی”) نامیده می‌شود. برخی از کارشناسان معتقدند که یک ضربان قلب در حال استراحت ایدئال، نزدیک به ۵۰ تا ۷۰ ضربان در دقیقه است. صرف نظر از آنچه طبیعی و نرمال در نظر گرفته می‌شود ، باید بدانید که ضربان یک قلب سالم به شرایط متفاوتی بستگی خواهد داشت.
در بین افراد سالم، ضربان قلب کندتر می‌تواند به دلیل تناسب جسمی فرد ، مصرف دارو یا الگوی خواب باشد. اگرچه ضربان قلب کندتر می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری از جمله حمله قلبی یا بیماری قلبی دیگر، عفونت‌های خاص ، سطح بالای پتاسیم خون یا تیروئید کم کار باشد.
در مقابل، یک ضربان قلب با سرعت زیاد در افراد سالم می‌تواند به دلیل ورزش کردن، عصبی یا هیجان زده بودن، استفاده از یک محرک یا بارداری باشد. مشکلاتی در سلامتی و بیماری‌هایی که با ضربان قلب سریع همراه هستند شامل بیشتر عفونت‌ها یا تقریباً هر چه که منجر به تب شود، مشکلات قلبی، مصرف برخی از داروها، پایین بودن پتاسیم خون ، غده تیروئید پرکار و یا مصرف خیلی زیاد داروهای تیروئید، کم‌خونی یا آسم یا مشکلات تنفسی دیگر می‌شود.
با نظارت بر ضربان قلب خود، می‌توانید به روند و الگویی که مخصوص خود شما است پی ببرید.
میزان فشارخون طبیعی و نرمال چیست؟
برای نشان دادن یک فشارخون نرمال و طبیعی، فشارخون شما باید یک عدد بالا (فشار سیستولیک) را بین ۹۰ تا کمتر از ۱۲۰ نشان دهد و عدد پایین آن(فشار دیاستولیک) بین ۶۰ تا کمتر از ۸۰ باشد. پزشکان فشارخونی را در حد طبیعی و نرمال می‌دانند که هم شماره سیستولیک و دیاستولیک شما در این محدوده‌ها باشند. اندازه‌ی فشارخون در میلی‌متر جیوه بیان می‌شود. این واحد به اختصار mm Hg می‌باشد. یک فشارخون طبیعی و نرمال در بزرگ‌سالان، فشارخون کمتر از ۸۰/۲۰ میلی‌متر جیوه و بالاتر از ۹۰/۶۰ میلی‌متر جیوه است.
عددهای بالاتر از ۱۲۰/۸۰ میلی‌متر جیوه، خط قرمز و هشدار دهنده است که نیاز است شما عادت‌های سالمی را برای سلامت قلبتان انجام دهید. هنگامی که فشار سیستولیک شما بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلی متر جیوه باشد و فشار دیاستولیک شما کمتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه باشد ، به این معنی است که فشارخون بالا دارید.
اگرچه این اعداد از نظر تکنیکی فشارخون بالا محسوب نمی‌شوند، اما به هر حال شما از حد طبیعی خارج شده‌اید. بالا رفتن فشارخون، احتمالی برای تبدیل شدن به بیماری فشارخون بالا دارد ، که شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی قرار می‌دهد.
راه‌های کنترل ضربان قلب در بیماران مبتلا به فشارخون بالا
نکات زیر ممکن است به کاهش ضربان قلب در دراز مدت کمک کند:
- ورزش: آسان‌ترین و مؤثرترین راه برای دستیابی به ضربان قلب پایدار و ماندگار، انجام ورزش منظم است.
- هیدراته بمانید: هنگامی که بدن دچار کمبود آب می‌شود، قلب برای تثبیت جریان خون باید بیشتر تلاش کند. در طول روز، نوشیدنی‌های زیادی بدون قند و کافئین مانند آب و چای گیاهی بنوشید.
- مصرف محرک‌ها مانند کافئین و نیکوتین را محدود کنید: محرک‌ها می‌توانند باعث کمبود آب بدن شوند و فشار کاری قلب را افزایش دهند.
- یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید: مصرف یک رژیم متنوع غنی از میوه‌ها، سبزی‌ها، پروتئین‌های بدون چربی، آجیل و حبوبات می‌تواند به بهبود سلامت قلب و همچنین سلامت کلی بدن کمک کند. غذاها و مکمل‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های سالم می‌توانند فشارخون را پایین بیاورند و پمپاژ قلب را آسان‌تر کنند. مواد مغذی سالم قلب می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- اسیدهای چرب امگا ۳ ، موجود در ماهی ، گوشت کم‌چربی، آجیل، غلات و حبوبات
- فنول و تانین ، موجود در چای ، قهوه
- ویتامین A ، در بیشتر سبزی‌های برگ‌دار و سبز یافت می‌شود
- فیبر غذایی، در غلات سبوس‌دار، آجیل، حبوبات و بیشتر میوه‌ها و سبزیجات موجود است
- ویتامین C، به ویژه در مرکبات، سبزی‌های برگ‌دار و جوانه لوبیا یافت می‌شود
- انواع مکمل‌های مختلفی قابل خرید از داروخانه‌ها از جمله مولتی ویتامین‌ها، مکمل‌های امگا ۳ و مکمل‌های فیبر در دسترس هستند.
- خواب کافی داشته باشید: کمبود خواب برای طولانی مدت باعث استرس در کل بدن از جمله قلب می‌شود. اکثر افراد بزرگ‌سال باید بین ۷ تا ۹ ساعت در طول شب بخوابند.
- وزن سالم بدن را حفظ کنید: وزن اضافی باعث ایجاد استرس بر بدن و قلب نیز می‌شود.
- کاهش یا برطرف کردن منابع استرس قابل توجه و طولانی مدت: استرس ناشی از کار، مراقبت از فرد نزدیک و عزیز یا فشارهای مالی همه باعث می‌شود قلب و بقیه بدن سخت‌تر کار کنند، و به سختی ریتم و جریان عادی خود را حفظ کنند.
- به دنبال مشاوره یا خدمات روانشناختی باشید: تجربه‌های آسیب‌زا، غم و اندوه، و برخی شرایط روحی و روانی، بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و می‌توانند بر مواد شیمیایی در مغز تأثیر بگذارند، و مقابله با فعالیت‌های روزمره و استرس‌زا را برای افراد سخت‌تر می‌کند.
- از خانه بیرون بروید: تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که بیشتر وقت خود را در طبیعت می‌گذرانند، حتی با پیاده‌روی کوتاه در جنگل یا پارک، نسبت به افرادی که این کار را نمی‌کنند، شادتر و استرس کمتری دارند.
- تکنیک‌های آرام سازی و ریلکسیشن را تمرین کنید: فعالیت‌هایی که باعث افزایش خودآگاهی و ذهن آگاهی می‌شوند، مانند مدیتیشن و تجسم هدایت شده، می‌توانند هنگام تمرین معمول و روزانه به کاهش استرس کمک کنند.
