دیابت و ارتباط آن با بیماری‌های قلبی

بیماری دیابت قابل کنترل است؛ اما حتی زمانی که میزان قند خون بیمار کاملاً تحت کنترل است، باز هم خطر بروز بیماری قلبی و سکته در بیمار بسیار زیاد است. علت این موضوع این است که اغلب افراد مبتلا به دیابت خصوصا دیابت نوع دوم، دارای شرایط خاصی هستند که می‌تواند موجب ابتلا به بیماری قلبی شود. این موارد در ادامه آمده‌اند:

• فشارخون بالا
• کلسترول غیرطبیعی خون و تریگلیسیرید بالا
• چاقی
• کمبود فعالیت فیزیکی
• داشتن قند خون کنترل نشده و خارج از رنج نرمال
• سیگار کشیدن

بیماری‌های قلبی-دیابتی چیست؟

---

بیماری قلبی-دیابتی (diabetic heart disease) یا دیابت در بیماری قلبی به بیماری قلبی گفته می‌شود که در افراد مبتلا به دیابت بروز می‌کند.

 

دیابت چیست؟

---

دیابت یک بیماری است که در آن میزان قند خون بسیار بالا می‌رود. در شرایط عادی، بدن ما غذا را به گلوکوز تبدیل می‌کند و آن را به‌تمامی سلول‌های بدن می‌رساند. سلول‌های بدن ما برای تبدیل گلوکوز به انرژی از هورمون انسولین استفاده می‌کنند.

دیابت دو نوع دارد: دیابت نوع یک و دیابت نوع دو. در دیابت نوع یک، بدن بیمار قادر به تولید انسولین نیست که باعث بالا رفتن میزان قند خون می‌شود. در دیابت نوع دو، سلول‌های بدن قادر نیستند به‌خوبی از انسولین استفاده کنند (مقاومت به انسولین). در این حالت، بدن بیمار با تولید انسولین بیشتر واکنش نشان می‌دهد، اما با گذشت زمان، دیگر قادر به تولید انسولین کافی برای کنترل میزان قند خون نخواهد بود.

دیابت آبی نیز یک نوع دیابت است که به دلیل کاهش یا عدم واکنش به هورمون ضد ادرار، مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن خارج می‌شود و بیمار بیش‌ازحد احساس تشنگی می‌کند.

 بیماران دیابتی به چه بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند؟

---

بیماری‌های قلبی-دیابتی شامل بیماری عروق کرونری قلب (CHD)، نارسایی قلبی و بیماری کاردیومیوپاتی دیابتیک می‌شود.

علت‌ها و دلایل بیماری‌های قلبی-دیابتی

---

حداقل چهار فرآیند پیچیده وجود دارند که می‌توانند هرکدام به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی به بیماری قلبی-دیابتی منجر شوند. این موارد عبارت‌اند از تصلب شرایین، سندرم اختلالات متابولیسمی، مقاومت به انسولین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، فعل‌وانفعالات ناشی از بیماری عروق کرونری، فشارخون بالا و بالا بودن قند خون.

چه کسانی در معرض بیماری‌های قلبی-دیابتی هستند؟

---

ابتلا به دیابت به سه طریق می‌تواند باعث بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری قلبی شود:

اول از همه، ابتلا به دیابت به‌تنهایی یک عامل خطر بسیار جدی برای بروز بیماری‌های قلبی است. ثانیاً ابتلا به دیابت در ترکیب با سایر عوامل خطر، احتمال بروز بیماری قلبی را بیشتر نیز می‌کند. سوم این‌که احتمال بروز مشکلات زیر در بیماران دیابتی، در مقایسه با بیمارانی که دیابت ندارند، بسیار بیشتر است:

• حمله قلبی و سایر بیماری‌های عروقی (در مردان دیابتی این احتمال دو برابر و در زنان دیابتی سه برابر است)
• بروز عوارض بیشتر بعد از حمله قلبی مانند آنژین صدری (احساس درد در قفسه سینه) و نارسایی قلبی
• مرگ براثر بیماری‌های قلبی

دیابت نوع دو احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبیِ خاموش را بیشتر می‌کند. منظور از بیماری قلبیِ خاموش، بیماری قلبی است که هیچ علائم و نشانه‌ای ندارد و ممکن است شخص بدون داشتن هیچ علامت و نشانه قبلی به حمله قلبی دچار شود.

علائم و نشانه‌های بیماری‌های قلبی-دیابتی

---

افرادی که با بیماری‌های قلبی-دیابتی مبتلا هستند، ممکن است هیچ علائمی از دیابت یا بیماری قلبی نداشته باشند. به همین دلیل، برای این افراد بسیار مهم است که به صورت منظم و با فاصله زمانی مناسب، چکاپ پزشکی خود را انجام دهند. آزمایشات پزشکی انجام شده، می‌توانند به وجود بیماری قلبی پیش از بروز مشکلات، پی ببرند. درمان به موقع بیماری قلبی، می‌تواند از بروز مشکلات قلبی ناشی از بیماری جلوگیری کند یا آن را به تأخیر بیندازد.

علاوه بر این، برخی از بیماران مبتلا به بیماری قلبی-دیابتی دارای علائم شایع مربوط به بیماری‌های قلبی هستند. برای این افراد بسیار مهم است که به بروز علائم بیماری قلبی بسیار آگاه و آماده باشند و در صورت بروز هرگونه علائم، به پزشک خود مراجعه کنند.

بیماری‌های قلبی-دیابتی چگونه درمان می‌شود؟

---

روش‌های درمان دیابت و مقابله با بیماری‌های قلبی-دیابتی شامل تغییر در سبک زندگی (مراقبت‌های عمومی)، دارودرمانی و انجام برخی اقدامات پزشکی است.

تغییر در سبک زندگی

داشتن سبک زندگی سالم یکی از مهم‌ترین موارد در درمان دیابت و بیماری‌های قلبی مرتبط با دیابت است. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت می‌توانند با داشتن سبک زندگی سالم، فشارخون و سطح کلسترول خون خود را کنترل کنند.

داشتن رژیم غذایی سالم

یک رژیم غذایی سالم شامل انواع سبزیجات و میوه‌جات می‌شود. این رژیم همچنین باید دارای انواع غلات، لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی، غذاهای حاوی پروتئین مانند گوشت گوسفند، گوشت پرندگان (بدون پوست)، ماهی، فرآورده‌های سویا، مغزها و حبوبات باشد.

داشتن وزن متعادل

درصورتی‌که اضافه‌وزن دارید یا چاق هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید به کمک او به وزن متعادل برسید.

داشتن فعالیت فیزیکی

به‌طورکلی افراد بزرگسال باید حداقل 150 دقیقه (دو ساعت و سی دقیقه) در هفته فعالیت فیزیکی با فشار متوسط داشته باشند.

ترک سیگار

درصورتی‌که سیگاری هستید با پزشک خود در مورد راه‌های ترک سیگار و استفاده از محصولات کمکی برای ترک سیگار، مشورت کنید. همچنین سعی کنید از قرار گرفتن در معرض دود دست‌دوم اجتناب کنید. (دود دست دوم به معنای دودی است که افراد غیرسیگاری به علت قرار داشتن در معرض دود ناشی از مصرف تنباکو توسط دیگران (سیگار، پیپ، قلیان) استنشاق می‌کنند.)

کنترل استرس

روش‌های مدیریت استرس، داشتن آرامش و سازگاری با مشکلات را بیاموزید تا بتوانید وضعیت روحی و جسمی خود را بهبود دهید.

دارودرمانی

دارودرمانی بخش بسیار مهمی از برنامه‌ی درمانی بیماران دیابتی و بیماران قلبی-دیابتی است. مصرف دارو می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند، فشارخون را پایین بیاورد، احتمال تشکیل لخته خون را کم کند، سطح کلسترول خون را بهبود دهد، از فشار واردشده به قلب کم کند و علائم مربوط به آنژین صدری را بهبود دهد. پزشک شما با توجه به شرایط و نیاز‌های شما، داروهای مناسب را تجویز می‌کند.

اقدامات پزشکی

 درصورتی‌که به بیماری قلبی-دیابتی مبتلا هستید، ممکن است برای درمان شما، نیاز به انجام برخی اقدامات پزشکی و درمانی باشد. نوع اقدام درمانی که انجام می‌شود به نوع بیماری شما و شدت آن بستگی دارد.

برای مثال عمل آنژیوپلاستی یا PCI و عمل بای‌پس عروق کرونری یا CABG برای درمان بیماری عروق کرونری کاربرد دارند. هردوی این عمل‌ها موجب بهبود جریان خون در قلب می‌شود.

درصورتی‌که به قلب شما آسیب واردشده و دچار علائم نارسایی قلبی شده‌اید، پزشک شما ممکن است از یک دستگاه ضربان‌ساز قلب (CRT) (یا دستگاه دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD)) برای درمان شما استفاده کند.

درمان‌های ویژه‌ی بیماران دیابتی

روش‌های درمانی که در بالا گفته شد هم برای بیماران قلبی و هم بیماران قلبی-دیابتی کاربرد دارد؛ اما گاهی روش‌های درمان بیماری قلبی، از برخی جنبه‌ها، در بیماران مبتلا به دیابت متفاوت است.

درمان فشارخون بالا و کلسترول بالای خون

معمولاً در افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، در مقایسه با افراد غیردیابتی، زودتر اقدام به درمان فشارخون و کلسترول خون بالا می‌شود و نحوه کنترل فشارخون و کلسترول نیز در این بیماران سخت‌گیرانه‌تر است.

درمان نارسایی قلبی

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که از میان داروهای مختلف برای درمان نارسایی قلبی، برخی از داروهای خاص دارای مزایایی برای بیماران دیابتی هستند. این داروها شامل مهارکننده‌های ACE، داروهای مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین، داروهای آلدوسترون آنتاگونیست و بتابلوکرها می‌شوند.

 پیشگیری از حمله قلبی

پزشکان ممکن است برای پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی یا حمله قلبی در بیماران دیابتی، مصرف آسپرین را تجویز کند.

 کنترل قند خون

کنترل کردن میزان قند خون برای سلامت قلب مفید است.

چگونه می‌توان از بیماری‌های قلبی-دیابتی پیشگیری کرد؟

---

یکی از قدم‌های مهمی که می‌توانید در این راه بردارید، داشتن سبک زندگی سالم است. همچنین لازم است در مورد سوابق خانوادگی خود در ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی اطلاع داشته باشید. درصورتی‌که خودتان یا یکی از اعضای خانواده به بیماری قلبی یا دیابت یا هر دو مبتلا هستید، این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. افراد مبتلا به دیابت همچنین باید قند خون خود را همیشه کنترل کنند چراکه کنترل قند خون برای سلامت قلب مفید است.