احساس درد و فشار در قفسه سینه، شبیه به حمله قلبی، احتمالاً علامت ابتلا به آنژین است که غالباً یکی از نشانه‌های هشدار بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود. آنژین صدری به دلیل نرسیدن خون کافی به بخشی از قلب روی می‌دهد و علامت بیماری قلبی و ناشی از انسداد شریان‌هایی است که خون سرشار از اکسیژن را به قلب می‌رسانند. اگرچه آنژین معمولاً به سرعت بهبود می‌یابد، اما می‌تواند علامت مشکلات قلبی مرگبار باشد.
انواع آنژین
آنژین پایدار: شیوع بالایی دارد و در اثر فعالیت جسمی یا فشار و استرس بروز می‌یابد. درد و فشار قفسه سینه در این حالت معمولاً چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و با استراحت برطرف می‌شود. این ناراحتی اگرچه حمله قلبی نیست، اما نشانه‌ی این است که احتمالاً فرد در آینده دچار سکته قلبی خواهد شد. بنابراین در صورت مواجهه با این علامت هشدار دهنده با پزشک تماس بگیرید.
آنژین ناپایدار: هنگام استراحت یا انجام فعالیت‌های سبک رخ می‌دهد. درد این ناراحتی شدید و طولانی است و بارها و بارها عود می‌کند. آنژین ناپایدار می‌تواند نشانه وقوع حمله قلبی در آینده‌ای نزدیک باشد، بنابراین در مواجهه با این حالت باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کرد.
آنژین پرینزمتال یا واریانت: شریان‌های قلبی در این آنژین نادر، به صورت ناگهانی تنگ یا باریک می‌شود و بیمار را دچار درد طاقت‌فرسایی می‌کند که باید به سرعت درمان شود.
آنژین میکروواسکولار یکی از علائم بیماری قلبی، میکروواسکولار (MVD) است که در آن کوچک‌ترین رگ‌های خونی قلب آسیب می‌بینند.
علت‌ها و دلایل
آنژین معمولاً در بیماری قلبی ریشه دارد. انباشته شدن ماده‌ای از جنس چربی، موسوم به پلاک در شریان‌ها مانع رسیدن خون به عضله‌های قلب می‌شود. این انسداد باعث می‌شود قلب با اکسیژن کمتری کار کند و درد بروز یابد. به علاوه ممکن است لخته‌های خون در عروق قلبی ایجاد شود و فرد دچار حمله قلبی شود. دیگر علل نه چندان متداول درد قفسه سینه عبارت‌اند از:
- انسداد شاهرگ اصلی ریه (آمبولی ریوی)
- بزرگ شدن یا ضخیم شدن قلب (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک)
- باریک شدن دریچه بخش اصلی قلب (تنگ شدن آئورت)
- تورم کیسه اطراف قلب (پریکاردیت یا التهاب پیراشامه)
- پاره شدن دیواره آئورت، بزرگترین شریان بدن (دایسکشن آئورت)
آیا در معرض ابتلا به آنژین قرار دارید؟
آنژین، علامت وجود یک مشکل قلبی جدی، معمولاً بیماری عروق قلبی یا گاهی بیماری میکروواسکولار قلبی است. بنابراین اگر مستعد ابتلا به یکی از این دو بیماری هستید، احتمالاً دچار آنژین نیز خواهید شد. عامل‌های خطر اصلی بیماری‌های فوق عبارت‌اند از:
- بالا بودن میزان کلسترول خون
- بالا بودن فشار خون
- استعمال دخانیات
- دیابت یا مقاومت انسولین
- اضافه وزن یا چاقی
- سندرم متابولیک
- عدم تحرک
- رژیم غذایی نامناسب
- کهولت سن (احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در مردان و زنان به ترتیب از سن 45 و 55 سالگی به بالا افزایش می‌یابد.)
- سابقه ابتلا اعضاء خانواده به بیماری‌های قلبی در دوران جوانی
نشانه‌ها و علائم آنژین
علائم اصلی آنژین صدری شامل درد و ناراحتی هستند که بیماران آن را به صورت فشار، درد، سوزش یا گرفتگی در قفسه سینه توصیف می‌کنند. این درد یا ناراحتی معمولاً از پشت استخوان سینه شروع می‌شود و به بازوها، شانه‌ها، گردن، فک، گلو یا پشت بدن گسترش می‌یابد. برخی بیماران ممکن است با مشکل در توصیف درد آنژین مواجه شوند یا نتوانند منشأ دقیق درد را مشخص کنند.
نشانه‌ها و علائمی مانند حالت تهوع، خستگی، تنگی نفس، تعریق، سرگیجه و ضعف نیز رایج است. علائم آنژین به نوع آن بستگی دارد.
از آنجایی که آنژین علل و علائم متعددی دارد، در صورت بروز هر گونه درد قفسه سینه باید به پزشک مراجعه نمود. اگر این درد بیش از چند دقیقه طول بکشد و با استراحت یا دارو آرام نشود، می‌توان درد را نشانه حمله قلبی تلقی کرد. در این صورت باید بی‌درنگ با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس گرفت.
آنژین پایدار
درد یا ناراحتی:
- زمانی بروز می‌یابد که قلب باید شدیدتر کار کند، برای مثال هنگام انجام فعالیت‌های بدنی سنگین.
- بی‌سابقه نیست و حمله‌های مکرر درد شبیه یکدیگر است.
- معمولاً پس از مدت کوتاهی (5 دقیقه یا کمتر) برطرف می‌شود.
- با استراحت یا دارو تسکین می‌یابد.
- شبیه سوءهاضمه یا گاز معده است.
- شبیه درد قفسه سینه‌ای است که در بازوها، پشت بدن یا دیگر بخش‌ها منتشر می‌شود.
آنژین ناپایدار
درد یا ناراحتی
- غالباً هنگام استراحت کردن، شب‌ها در زمان خوابیدن یا در پی فعالیت‌های بدنی سبک بروز می‌یابد.
- غیرمترقبه است.
- شدیدتر و طولانی‌تر از آنژین پایدار است و تقریباً 30 دقیقه طول می‌کشد.
- معمولاً با دارو و استراحت کردن تسکین نمی‌یابد.
- به مرور زمان تشدید می‌شود.
- بیانگر حمله قریب الوقوع قلبی است.
آنژین واریانت
درد یا ناراحتی:
- معمولاً هنگام استراحت و در طول شب یا صبح زود بروز می‌یابد.
- معمولاً شدید است.
- با مصرف دارو آرام می‌شود.
آنژین ماکروواسکولار
درد یا ناراحتی:
- شدیدتر و طولانی‌تر از دیگر گونه‌های آنژین است.
- همراه با تنگی نفس، اختلال‌های خواب، خستگی و کاهش انرژی است.
- غالباً نخستین بار، هنگام انجام فعالیت‌های روزانه و تحمل فشار ذهنی بروز می‌یابد.
تشخیص
چنانچه از درد قفسه سینه رنج می‌برید، حتی در صورت موقت بودن درد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک معمولاً دستور انجام تست‌های زیر را می‌دهد:
- تست ورزش یا تست استرس
- نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)
- آنژیوگرافی قلبآنژیوگرافی مقطع نگاری رایانه‌ای: این تست برای بررسی میزان خون‌رسانی به شریان‌های قلبی انجام می‌شود. ابتدا ماده حاجب در رگ بیمار تزریق می‌شود، سپس تصاویر اشعه ایکس از زاویه‌های مختلف برای به دست آوردن تصویری سه بُعدی از قلب گرفته می‌شود. هر اسکن تنها چند ثانیه زمان می‌برد، کاملاً بدون درد است و می‌توان آن را در بیمارستان یا کلینیک به صورت سرپایی انجام داد. به علاوه، آزمایش خون نیز جهت بررسی میزان چربی، کلسترول، قند و پروتئین خون انجام می‌شود، چرا که بالا بودن این موارد احتمال خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
زندگی با آنژین
آنژین، حمله قلبی نیست، اما بدون تردید احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهد. ضمناً خطر سکته قلبی در صورت ابتلا به آنژین ناپایدار، دوچندان می‌شود. بنا به این دلایل آگاهی از نکات زیر ضروری است:
- الگوی معمول آنژین، البته در صورت بروز منظم آن
- تهیه فهرست از داروهای مصرفی و نحوه مصرف آن‌ها. از در دسترس بودن داروها اطمینان حاصل کنید.
- روش کنترل آنژین
- حدود فعالیت جسمی
- زمان مراجعه به پزشک و درمان‌های لازم
آگاهی از الگوی آنژین
آنژین پایدار معمولاً دارای الگوی مشخصی است و اطلاع از موارد زیر در صورت ابتلا به این بیماری ضروری است:
- علل بروز درد
- چگونگی درد
- مدت استمرار درد
- تسکین یافتن یا نیافتن درد با استراحت یا مصرف دارو
اطلاع کامل از داروهای مصرفی
بیمار باید نام، نحوه مصرف، دلیل مصرف و اثرهای جانبی داروهای تجویز شده را بداند.
آگاهی از روش کنترل آنژین
بیمار پس از چند حمله آنژین، محرک‌های درد از قبیل میزان فعالیت برانگیزاننده درد، فشار روانی و دیگر عامل‌ها را خواهد شناخت. بیمار مجهز به این شناخت می‌تواند اقدام‌هایی را جهت کاهش یا پیشگیری از بروز مجدد حمله درد انجام دهد:
- فعالیت بدنی
بیمار باید میزان فعالیت برانیگزاننده درد را تشخیص دهد و سعی کند فعالیت را پیش از شروع درد قفسه سینه متوقف سازد و استراحت کند.
- فشار روانی
عصبانیت، مجادله و نگرانی، نمونه‌هایی از فشار روانی هستند که باعث شروع آنژین می‌شوند. بنابراین باید سعی کرد این عوامل روانی را محدود ساخت و از قرار گرفتن در چنین موقعیت‌هایی اجتناب کرد.
- حجم وعده‌های غذایی
اگر وعده‌های غذایی سنگین، درد قفسه سینه را به دنبال دارد، باید حجم وعده‌های غذایی را کاهش داد و غذاهای چرب و سنگین را از رژیم غذایی حذف کرد.
تعیین حدود فعالیت بدنی
در صورت لزوم انجام فعالیت‌های بدنی کمرشکن یا اشتغال در حرفه‌های پراسترس با پزشک مشورت کنید.
آگاهی از زمان مراجعه به پزشک و شروع درمان
آنژین باعث افزایش احتمال وقوع حمله قلبی می‌شود، بنابراین بیمار و خانواده او باید از زمان مراجعه به پزشک و شروع درمان آگاهی داشته باشند. همچنین، مشاوره با پزشک درباره تهیه برنامه عملکرد اورژانسی نیز ضروری است.
درمان
نوع درمان به شدت آسیب دیدگی قلب بستگی دارد. پزشک ابتدا دارو تجویز می‌کند، اما چنانچه آنژین علی‌رغم مصرف دارو بهبود نیافت، احتمالاً جراحی یا عمل دیگری باید برای رفع انسداد شریان‌های قلب انجام شود. در ادامه چند عمل پرکاربرد شرح داده می‌شود:
- آنژیوپلاستی/ قرار دادن پلاست
- جراحی پیوند عروق قلبی (CABG) یا جراحی بای پس قلب
