بیماری “گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)” به معنای انسداد رگ‌های قلب (تصلب شرایین) است که ناشی از تجمع پلاک‌ها در دیواره داخلی این شرایان است. این شرایان به عنوان سرخرگ‌های خونی عمل می‌کنند و وظیفه انتقال خون غنی از اکسیژن به قلب و سایر اعضای بدن را بر عهده دارند. پلاک‌ها از ترکیبات مختلفی مانند چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد موجود در خون تشکیل می‌شوند. در طول زمان، این پلاک‌ها سفت شده و باعث تنگ شدن شرایان می‌شوند. این مسئله باعث محدود شدن جریان خون غنی از اکسیژن به اندام‌ها و سایر مناطق بدن می‌شود. گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) می‌تواند عواقب جدی مانند حمله قلبی، سکته و حتی مرگ را به همراه داشته باشد.
بیماری‌های مرتبط با تصلب شرایین
گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) می‌تواند هرسرخرگ بدن از جمله قلب، مغز، بازوها، پاها، لگن و کلیه‌ها را درگیر سازد،در نتیجه،بر اساس اینکه آن سرخرگ مربوط به کدام بخش از بدن باشد، بیماری‌های مختلف بروز می‌کند:
- گرفتگی عروق کرونری قلب
- انسداد عروق کاروتید
- گرفتگی عروق محیطی
- بیماری مزمن کلیه
چه عواملی باعث گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) می‌شود؟
علت دقیق گرفتگی رگ‌های قلب ناشناخته است. با این حال، مطالعات نشان می‌دهد که گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)، یک بیماری تدریجی و پیچیده است که احتمالا” از دوران کودکی آغاز شده و روند آن با رشد فرد، سریع‌تر می‌شود. گرفتگی رگ‌های قلب ممکن است زمانی شروع شود که عوامل خاصی موجب آسیب لایه‌های درونی رگ‌ها شود. این عوامل عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- وجود مقدارزیاد چربی‌های خاص وکلسترول در خون
- فشار خون بالا
- وجود مقدار زیادقند در خونبه علتمقاومت به انسولینیا دیابت
عوامل خطرساز عمده در ابتلا به بیماری گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) عبارتند از:
- بالا بودن سطح کلسترول ناسالم خون
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- مقاومت به انسولین
- بیماری دیابت
- اضافه وزن یا چاقی
- عدم فعالیت فیزیکی
- رژیم غذایی ناسالم
- سن بالا
- سابقه خانوادگی بیماری‌های زودرس قلبی
ظهور عوامل خطرساز
سطح بالای پروتئین واکنشگر با C(CRP) در خون می‌تواند خطر ابتلا به گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) و حمله قلبی را افزایش دهد. سطح بالای CRP نشانه‌ای از وجود التهاب در بدن است که ممکن است به علت صدمه یا عفونت رخ داده باشد. آسیب به دیواره داخلی سرخرگ‌ها می‌تواند آغازگر التهاب و رشد پلاک‌ها باشد.
احتمالاً گرفتگی رگ‌های قلب در افرادی که سطح CRP بدن آنها پایین است، با سرعت کندتری نسبت به افرادی که سطح CRP بالا دارند، رخ می‌دهد. در حال حاضر، تحقیقات در جریان است تا بفهمیم کاهش التهاب و کاهش سطح CRP می‌تواند خطر ابتلا به گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) را کاهش دهد یا خیر.
همچنین، سطح بالای تری گلیسیرید در خون می‌تواند به‌خصوص در زنان، خطر ابتلا به گرفتگی رگ‌های قلب را افزایش دهد.
سایر عوامل موثر بر گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) عبارتند از:
- آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب).
- استرس.
- مصرف الکل.
علائم و نشانه‌های گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)
تصلب شرایین (گرفتگی رگ‌های قلب) به طور عمومی بدون علائم خاصی همراه است، مگر زمانی که یکی از عروق به شدت تنگ شده یا کاملاً بسته شود. بسیاری از افراد تا زمانی که در معرض یک حمله قلبی یا سکته مغزی قرار بگیرند، نمی‌دانند که این بیماری را دارند. با این حال، برخی از افراد ممکن است علائم و نشانه‌های این بیماری را تجربه کنند، که وابسته به عروقی است که بسته شده است.
عروق کرونر قلب
در بیماری گرفتگی عروق کرونر قلب (CHD)، پلاک‌ها باعث تنگی و یا انسداد این عروق می‌شوند. علامت شایع آن آنژین صدری است. آنژین صدری شامل درد قفسه سینه یا احساس ناراحتی سینه است و هنگامی رخ می‌دهد که عضله قلب به اندازه کافی خون غنی از اکسیژن را دریافت نمی‌کند.
تشخیص بیماری گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)
پزشک بر اساس سابقه پزشکی و خانوادگی شما، همچنین معاینه فیزیکی و نتایج آزمایشات، گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) را تشخیص می‌دهد.
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی برای شنیدن صدای غیر طبیعی سوت مانند، به نام “برویی” ازشریان‌ها انجام می‌شود. پزشک می‌تواند صدای برویی را هنگام قرار دادن گوشی پزشکی بر رگ آسیب دیده بشنود. صدای برویی ممکن است نشان دهنده جریان خون ضعیف به دلیل تجمع پلاک دررگ باشد.
تست‌های تشخیصی
پزشک ممکن است برای تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)، یک یا چند آزمایش را توصیه کند. این آزمایشات همچنین می‌تواند به تعیین شدت بیماری شما و تهیه برنامه درمانی مناسب، به پزشک کمک کند.
- آزمایش خون
- نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافی (EKG)
- عکسبرداری اشعه X از قفسه سینه
- شاخص مچ پا – بازویی
- اکوکاردیوگرام
- سی تی اسکن قلب
- تست استرس یا تست ورزش
- آنژیوگرافی
- سایر آزمایشات
راه و روش‌های درمان گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)
درمان گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) شامل تغییر سبک زندگی برای قلب سالم، داروها، روش‌های پزشکی یا جراحی است. اهداف درمان عبارتند از:
- کاهش خطر تشکیل لخته خون
- جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)
- کاهش عوامل خطرسازبه منظورکند کردن یا توقف روند تشکیل پلاک
- برطرف کردن علائم
- بازکردن و یا عمل بای‌پس عروقمسدود شده با پلاک
تغییر سبک زندگی برای سلامتی قلب
اگر شما مبتلا به بیماری تصلب شرایین هستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند برای داشتن قلب سالم تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. تغییر در شیوه زندگی برای قلب سالم شامل تغذیه مناسب قلب سالم، حفظ وزن مناسب، مدیریت استرس، فعالیت بدنی و ترک سیگار است.
داروها
گاهی اوقات تغییر در شیوه زندگی خود، به تنهایی برای کنترل سطح کلسترول کافی نیست. شما ممکن است به داروهای استاتین نیز برای کنترل و یا کاهش کلسترول خود نیاز داشته باشید. با کاهش سطح کلسترول خون خود می‌توانید خطر بروز حمله قلبی یا سکته را کاهش دهید. پزشکان معمولا” استاتین را برای افرادی تجویز می‌کنند که:
- گرفتگی عروق کرونر قلب، انسداد عروق محیطی و یا یک سکته مغزی قبلی داشته‌اند.
- مبتلا به بیماری دیابت هستند.
- سطح کلسترول LDLدر بدن آنها بالا است.
پزشکان ممکن است درمان با استاتین را برای افرادی در نظر بگیرند که احتمال خطر بیماری‌های قلبی یا سکته برای آنها بالاست.
پزشک ممکن است داروهای دیگری نیز تجویزکند برای:
- کاهش فشار خون
- کاهش سطح قند خون
- جلوگیری از لخته شدن خون (که می‌تواند منجربهحمله قلبیو سکته شود.)
- جلوگیری از التهاب
تمام داروها را به طور منظم و طبق تجویزپزشک مصرف کنید. هرگز مقدار داروی خود را تغییر و یا دوز آن را کاهش ندهید، مگر اینکه پزشک صلاح بداند. شما با وجود مصرف دارو برای درمان گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)، همچنان باید یک سبک زندگی سالم را ادامه دهید.
روش‌های پزشکی و جراحی
درصورت ابتلاء شما به گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)، پزشک ممکن است یک روش پزشکی یا عمل جراحی را به شما توصیه کند.
دستکاری عروق کرونر از راه پوست (PCI) (آنژیوپلاستی عروق کرونر)، روشی برای باز کردن عروق کرونرمسدود یا تنگ شده قلب است. PCI می‌تواند جریان خون به قلب را بهبود بخشد و درد قفسه سینه را برطرف سازد. گاهی اوقات یک لوله فلزی توری کوچک به نام “استنت” در رگ قرار داده می‌شود تا آن را پس از عمل باز نگه دارد.
پیوند عروق کرونر (عمل جراحی بای‌پس قلب)، در CABG، شریان یا رگ‌های سایر مناطق بدن برای بای‌پس و یا باز کردن عروق کرونر تنگ شده، استفاده می‌شود.
اندآرترکتومی شریان کاروتید، یک نوع عمل جراحی برای برطرف کردن پلاک‌های تجمع یافته در عروق کاروتید در گردن است. این روش از طریق بازیابی جریان خون به مغز، به جلوگیری از سکته مغزی کمک می‌کند.
راه‌های پیشگیری یا به تاخیر انداختن بیماری گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)
کنترل عوامل خطر ساز می‌تواند به پیشگیری یا تاخیر گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) و بیماری‌های مرتبط با آن کمک کند. هرچه عوامل خطرساز بیشتر باشد، خطر ابتلاء شما به گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) افزایش می‌یابد.
اقدامی که می‌توانید در این راستا انجام دهید، اتخاذ یک شیوه زندگی سالم است که می‌تواند شامل این موارد باشد:
- تغذیه مناسب برای سلامتی قلب
- فعالیت بدنی
- ترک سیگار
- کنترل وزن
اقدام دیگری که می‌تواند در پیشگیری یا تاخیر بیماری گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) موثر باشد، آگاهی در خصوص سابقه خانوادگی برای گرفتگی رگ‌های قلب است. اگر شما یا یکی از اعضاء خانواده شما مبتلا به بیماری‌های مرتبط با گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) باشد، حتما” به پزشک خود اطلاع دهید.
زندگی با بیماری گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین)
با پیشرفت روش‌های درمان، تعداد مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مرتبط با تصلب شرایین به شدت کاهش یافته است. این درمان‌ها باعث بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری‌ها شده است.
اگر شیوه زندگی سالمی را اتخاذ کنید، می‌تواند در پیشگیری یا تاخیر گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) و مشکلات ناشی از آن به شما کمک کند. این اقدام، همراه با مراقبت‌های پزشکی، می‌تواند به شما کمک کند تا از مشکلات گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) در امان باشید و از یک زندگی سالم و طولانی بهره‌برداری کنید.
همچنین، محققان هنوز به دنبال راه‌هایی برای بهبود سلامت افراد مبتلا به بیماری گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) هستند.
تداوم مراقبت
اگر شما دچار گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) هستید، با همکاری نزدیک با پزشک خود و سایر ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، از بروز مشکلات جدی مانند سکته قلبی و سکته مغزی جلوگیری کنید.
مسائل عاطفی و حمایت
ابتلا به یک بیماری مربوط به گرفتگی رگ‌های قلب (تصلب شرایین) ممکن است باعث ترس، اضطراب، افسردگی و استرس شما شود. در مورد احساسات خود با پزشک صحبت کنید. گفتگو با یک مشاور حرفه‌ای نیز برای شما مفید است. اگر بسیار افسرده هستید، پزشک ممکن است دارو یا درمان‌های دیگری که می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد، تجویز نماید.
