دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

انواع دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

دستگاه‌های کمکی بطن چپ (LVAD) و راست (RVAD) دو نوع اصلی هستند، که چنانچه از هر دو نوع به‌طور همزمان استفاده شود، دستگاه کمکی بطن دوطرفه (BIVAD) نامیده خواهد شد.

دستگاه کمکی بطن چپ پرکاربردترین نوع است که پمپاژ خون در آئورت را تسهیل می‌کند. آئورت بزرگ‌ترین سرخرگی است که خون سرشار از اکسیژن را از قلب به بخش‌های مختلف بدن می‌برد؛ اما دستگاه کمکی بطن راست معمولاً برای حمایت کوتاه مدت از بطن راست پس از جراحی مربوط به دستگاه کمکی بطن چپ یا دیگر جراحی‌های قلب به‌کاربرده می‌شود. RVAD به بطن راست کمک می‌کند تا خون را به سرخرگ ریوی یعنی سرخرگی پمپاژ کند که خون را برای گرفتن اکسیژن از قلب به ریه‌ها می‌برد.

دستگاه کمکی بطن دوطرفه در صورتی استفاده می‌شود که عملکرد هر دو بطن در حدی نباشد که نیازهای بدن را تأمین کند. دیگر روش درمان این عارضه، قلب مصنوعی کامل یعنی وسیله‌ای است که جایگزین بطن‌ها می‌شود.

دستگاه کمکی بطن قلب دو طراحی اصلی دارد. دستگاه در طراحی از روی پوست دارای پمپ و منبع نیرویی است که خارج از بدن قرار می‌گیرد؛ لوله‌ها پمپ را از راه سوراخ‌های کوچک موجود در شکم به قلب متصل می‌کنند. این نوع دستگاه برای استفاده کوتاه‌مدت یا پس از جراحی مناسب است.

اما در دستگاه کار گذاشته کمکی بطن قلب، پمپ در داخل بدن و منبع نیرو خارج از بدن قرار می‌گیرد. کابلی پمپ را از طریق سوراخ کوچک ایجاد شده روی شکم به منبع نیرو وصل می‌کند. این دستگاه کار گذاشته‌شده در داخل بدن عمدتاً برای بیماران منتظر جراحی پیوند قلب استفاده دارد یا به‌عنوان راه‌حلی درازمدت برای بیمارانی مطرح می‌شود که نمی‌توانند پیوند قلب را انجام دهند.

دستگاه‌های کمکی بطن کوتاه‌مدت

دستگاه کمکی بطن قلب جریان خون و عملکرد قلب را برای مدتی کوتاه پیش از، در طول یا پس از جراحی قلب تا زمان بهبود یافتن قلب ارتقاء می‌بخشد. به‌علاوه در صورت ابتلا به عارضه‌های شدیدی مانند نارسایی قلبی، آریتمی‌های بطنی یا شوک کاردیوژنیک (قلبی) نیز ممکن است پزشک استفاده کوتاه‌مدت از این دستگاه را پیشنهاد دهد.

دستگاه‌های کمکی بطن درازمدت

پزشک در صورت نارسایی قلبی و در مدت پیش از عمل جراحی پیوند قلب، استفاده از این دستگاه را توصیه می‌کند. چنانچه داروهای نارسایی قلبی مؤثر نباشد، این دستگاه بیمار را زنده نگه می‌دارد و کیفیت زندگی‌اش را در مدت انتظار برای اهدا قلب بهبود می‌بخشد.

جراحی مربوط به دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

آمادگی جراحی مربوط به دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

بیمار پیش از دریافت این دستگاه مدتی در بیمارستان بستری می‌شود تا برای جراحی آماده گردد، البته گاهی نیز بیمار از قبل به دلیل نارسایی قلبی بستری است. پزشک اطمینان می‌یابد که بدن بیمار به حد کافی برای انجام جراحی قوی است، چنانچه پزشک تصور کند که بدن بیش‌ازاندازه ضعیف است، بیمار باید پیش از جراحی مواد مغذی اضافی را از راه لوله تغذیه دریافت کند. به‌علاوه آزمایش‌های گوناگونی نیز جهت حصول اطمینان از آمادگی بیمار برای جراحی انجام می‌شود.

چگونگی انجام جراحی مربوط به دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

جراحی دستگاه کمکی بطن معمولاً 4 تا 6 ساعت طول می‌کشد. این عمل مشابه دیگر جراحی‌های باز قلب است.

بیمار پیش از جراحی داروهایی را دریافت می‌کند تا به خواب رود و کوچک‌ترین ناراحتی و دردی را در طول عمل حس نکند. علائم حیاتی، مانند ضربان قلب، فشارخون، میزان اکسیژن و تنفس، در طول جراحی کنترل می‌شود.

لوله تنفسی از راه گلو به داخل ریه‌ها هدایت می‌شود و به دستگاه تهویه کمک‌کننده به تنفس متصل می‌گردد.

جراح برشی را در قفسه سینه ایجاد می‌کند و پس از بریدن استخوان سینه، قفسه سینه را باز می‌کند تا به قلب دسترسی داشته باشد.

گاهی در طول جراحی قلب بیمار با استفاده از دارو متوقف می‌شود، تا جراح بتواند عمل بهتری را روی قلب ثابت انجام دهد. دستگاه بای پس قلب ـ ریه، خون سرشار از اکسیژن را در طول جراحی در بدن به جریان می‌اندازد. شماری از جراحی‌های مربوط به دستگاه کمکی بطن چپ قلب بدون متوقف کردن قلب و استفاده از دستگاه بای پس قلب ـ ریه انجام می‌شود.

دستگاه قلب ـ ریه پس از اتصال یافتن دستگاه کمکی بطن قلب خاموش می‌شود و دستگاه کمکی شروع به کار می‌کند تا جریان خون را بهبود ببخشد و مسئولیت عملکرد پمپاژ قلب را به عهده بگیرد.

مراقبت پس از جراحی مربوط به دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

دوران بهبود در بیمارستان

بعد از جراحی، بهبود بیماری وابسته به وضعیت قبل از عمل است. بعد از بیدار شدن، بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه (آی سی یو) بستری می‌شود و از طریق سرم مایعات و مواد مغذی دریافت می‌کند. همچنین، لوله‌ای در مثانه برای تخلیه ادرار و لوله‌هایی در قفسه سینه و قلب برای خروج خون و مایعات قرار داده می‌شود. بعد از چند روز و با توجه به بهبودی که بیمار داشته است، به بخش دیگری منتقل می‌شود و پرستاران با تجربه در استفاده از این دستگاه‌ها، از او مراقبت می‌کنند.

دارو

بیمار پس از جراحی باید مراقب نشانه‌های عفونت، مانند التهاب اطراف محل دستگاه، ترشح مایع از محل خروج لوله‌ها یا سیم از پوست یا تب، باشد و به‌مجرد رویارویی با چنین نشانه‌هایی با پزشک تماس بگیرد.

بیمار گاهی پیش از جراحی و چند روز پس از آن آنتی بیوتیک مصرف می‌کند تا احتمال بروز عفونت کاهش یابد.

پزشکان در اکثر موارد داروهای ضد لخته شدن خون، مانند وارفارین یا آسپرین، تجویز می‌کنند.

مرخص شدن

بعد از بهبودی اولیه، بیمار با کمک پرستاران و متخصصین آماده برگشت به خانه می‌شود و توصیه‌های لازم در خصوص تغییر شیوه زندگی و سازگاری با شرایط جدید را دریافت می‌کند. سپس بیمار به خانه بازمی‌گردد و پس از چند ساعت مجدداً به بیمارستان مراجعه می‌کند. در ادامه، بیمار یک روز کامل در خانه می‌ماند و شب به بیمارستان برمی‌گردد تا تحت نظر استراحت کند.

اگر در این رفت و برگشت‌ها مشکلی ایجاد نشود، پزشک بیمار را مرخص می‌کند. اما اگر بیمار نیرو و قدرت کافی به دست نیاورده باشد، باید بالغ‌بر دو هفته را در تحت مراقبت متخصصین سپری کند تا برای بازگشت به خانه آماده شود.

عوارض و خطرهای احتمالی دستگاه کمکی گردش و پمپاژ بطن قلب

استفاده از این دستگاه ممکن است عوارض جدی‌ای را به دنبال داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• لخته شدن خون
• خونریزی
• عفونت
• نقص کارکرد دستگاه
• نارسایی بطن راست، یکی از عوارض احتمالی استفاده از دستگاه کمکی بطن چپ