آنژیوپلاستی عروق کرونر، که تحت عنوان مداخله زیر پوستی عروق کرونر نیز شناخته میشود، یک روش درمانی است که برای باز کردن سرخرگ‌های مسدود شده قلب استفاده میشود. در این روش، یک بالن کوچک را به صورت موقتی در محلی که رگ شما دچار گرفتگی شده است، قرار داده و آن را باد میکنند تا به باز شدن سرخرگ کمک کند. آنژیوپلاستی غالباً همراه با قرار دادن دائمی یک لوله سیمی توری به نام استنت در داخل سرخرگ است تا به صورت حائل، سرخرگ را باز نگه دارد و از تنگ شدن و انسداد مجدد آن جلوگیری کنند. بعضی از استنت‌ها با داروهای خاصی پوشش داده شدند تا بهتر بتوانند سرخرگ را باز نگه دارند (استنت‌های آغشته به دارو)، اما نوع دیگر استنت‌ها بدون پوشش هستند (استنت‌های فلزی لخت). آنژیوپلاستی می‌تواند در بهبود علائم گرفتگی سرخر‌گ‌ها، از جمله درد قفسه سینه و تنگی نفس مؤثر باشد. همچنین از روش آنژیوپلاستی می‌توان در زمان وقوع حمله‌های قلبی برای باز کردن سریع سرخرگ مسدود شده و کاهش میزان آسیب وارد بر قلب، استفاده کرد. آنژیوپلاستی توسط متخصص قلب و عروق و تیمی از تکنسین ها و پرستاران ویژه قلب و عروق در اتاقی به نام بخش آنژیوگرافی و کاتتریسم قلب انجام می گیرد. عمل جایگذاری استنت برخلاف عمل جراحی بایپس سرخرگ کرونر، یک روش با حداقل تهاجم به شمار می‌رود، زیرا به هیچ بریدگی و جراحتی نیاز ندارد. این عمل غالباً با بی حسی موضعی یا بیهوشی خفیف انجام میشوند و معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد، اما اگر برای جایگذاری چند استنت انجام گیرد، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد. بیمارانی که عمل جایگذاری استنت را انجام می‌دهند، در مقایسه با بیمارانی که جراحی بایپس سرخرگ کرونر انجام می‌دهند، درد و ناراحتی بسیار کمتر و زمان بهبود بسیار کوتاه‌تری دارند.
آنژیوپلاستی برای چه کسانی مؤثر است؟
آنژیوپلاستی، برای همه افراد روش مناسبی نیست. اگر سرخرگ اصلی که خون را به سمت چپ قلب شما می‌آورد دچار گرفتگی شده باشد، اگر ماهیچه قلب شما ضعیف باشد و یا اگر چندین رگ خونی معیوب داشته باشید، آنگاه عمل جراحی بایپس سرخرگ‌های کرونر می‌تواند گزینه‌ای بهتر از آنژیوپلاستی باشد. در عمل جراحی بایپس سرخرگ کرونر، با استفاده از یک رگ خونی که از قسمت دیگری از بدن شما برداشته میشود، یک رگ به صورت کنار گذر (بایپس) در محل که گرفتگی سرخرگ شما، قرار داده میشود. اگر شما مبتلا به دیابت باشید یا گرفتگی‌های متعددی در سرخرگ‌های شما باشد، ممکن است پزشک شما جراحی بایپس سرخرگ کرونری را توصیه کند. تصمیم‌گیری در مورد انجام آنژیوپلاستی یا جراحی بایپس، به شدت بیماری قلبی شما و شرایط کلی پزشکی بستگی دارد.
عمل سوند زدن قلب و عمل‌های مداخله‌ای، به وسیله یک پزشک متخصص عروق قلب که به طور اختصاصی در این زمینه آموزش دیده است و تیمی متشکل از پزشکان قلب و عروق، پرستاران و تکنسین‌های ماهر، انجام می‌گیرد.
عمل آنژیوپلاستی چگونه انجام میشود؟
چون عمل آنژیوپلاستی به صورت باز انجام نمی‌شود، هیچ جراحت و بریدگی بر روی بدن شما ایجاد نمی‌شود. فقط یک شکاف بسیار کوچک بر روی پوست ران پا، بازو یا قفسه سینه ایجاد میشود تا از طریق آن، یک لوله کوچک و باریک (سوند) را وارد یک رگ خونی کرده و عمل مورد نظر انجام شود. کل عمل آنژیوپلاستی ممکن است 30 دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد، که این زمان به پیچیدگی عمل، تعداد گرفتگی‌ها و دیگر مشکلات احتمالی که در حین عمل ممکن است به وجود آید، بستگی دارد. قبل از انجام عمل، ابتدا پوست ناحیه مورد نظر با یک محلول ضد عفونی کننده تیمار میشود و یک ورقه مخصوص بر روی بدن شما قرار می‌گیرد. یک بی حسی موضعی هم برای بی حس کردن محلی که سوند در آن وارد میشود، تزریق میشود. صفحه‌های الکترودی کوچکی هم بر روی قفسه سینه شما قرار می‌گیرد که از طریق آنها وضعیت قلب در طول مدت زمان عمل، رصد میشود. برای این عمل به بیهوشی عمومی نیازی نیست. در واقع شما در طول مدت زمان عمل، آسوده و آرام، اما بیدار خواهيد بود. مایعات و داروهای آرام بخش و رقیق کننده خون (ضد انعقاد) از طریق یک سوند آی وی به بدن شما تزریق میشود. سپس عمل اصلی به ترتیب زیر انجام میشود:
- پس از بی حس کردن محل بریدگی، با استفاده از یک سوزن ریز، یک سرخرگ در بازو یا ران پای شما انتخاب میشود و بریدگی کوچکی روی پوست در محل آن سرخرگ ایجاد میشود
- پزشک شما یک سیم هدایت شونده را که یک سوند مخصوص نیز به آن متصل است، به درون سرخرگ وارد می‌کند و با پیچاندن آرام، آن را از محل زخم تا محل گرفتگی رگ در قلب شما پیش می‌برد.
- ممکن است در ناحیه‌‌ای که سوند وارد میشود، شما احساس فشار کنید، اما معمولاً درد شدیدی به همراه ندارد. اگر دردی احساس کردید به پزشک خود بگویید. همچنین شما موقعیت سوند در داخل بدن خود را احساس نمی‌کنید.
- مقدار کمی رنگ از طریق سوند به داخل رگ تزریق میشود. این رنگ به پزشک شما کمک می‌کند تا بتواند گرفتگی رگ را روی عکس‌های اشعه ایکس، که آنژیوگرام نامیده میشود، مشاهده کنید.
- بالن کوچکی که در انتهای سوند قرار دارد، باد میشود تا سرخرگ مسدود شده را باز کند. وقتی که سرخرگ باز شد، باد بالن هم تخلیه شده و بالن برداشته میشود. پزشک ممکن است قبل از برداشتن بالن، چند بار به طور متوالی باد آن را پر و خالی کند و هر بار سرخرگ را کمی بیشتر از بار قبل باز کند.
خود عمل سوند زدن قلب معمولاً حدود 30 دقیقه طول می‌کشد، اما با احتساب زمان مورد نیاز برای مراقبت‌ها و ریکاوری بعد از عمل، معمولاً به چند ساعت زمان (5 تا 9 ساعت یا بیشتر) نیاز است. لطفاً به گونه‌ای برنامه ریزی کنید که بتوانید تمام روز را در بیمارستان بمانید. عمل‌های مداخله‌ای معمولاً حدود 90 تا 120 دقیقه زمان می‌برد، اما با احتساب مراقبت‌ها و زمان ریکاوری، باید چند ساعت به آن اضافه کرد. اگر قبلاً عمل پیوند بایپس سرخرگ کرونر (سی ای بی جی) انجام داده‌اید، این بار عمل مداخله‌ای شما به مدت زمان طولانی‌تری نیاز دارد. لطفاً به گونه‌ای برنامه ریزی کنید که بتوانید تمام روز را برای انجام عمل وقت بگذارید و یک شب هم در بیمارستان بمانید.
موارد مورد انتظار بعد از عمل مداخله‌ای زیر پوستی عروق کرونر
بعد از انجام عمل مداخله زیر پوستی عروق کرونر (پی سی آی)، شما به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل خواهید شد و باید در آنجا برای چند ساعت یا یک شب تا صبح بمانید. در این مدت باید استراحت کامل داشته باشید تا رگ خونی باز شده در بازو یا ران پایتان به طور کامل بهبود یابد. یکی از اعضای تیم مراقبت به طور منظم فشار خون، ضربان قلب، سطح اکسیژن و دمای بدنتان را بررسی خواهد کرد. اکثراً بعد از عمل، روز بعد از بیمارستان ترخیص می‌شوید. اگر پزشک شما تصمیم بگیرد که می‌توانید ترخیص شوید، راهنمایی‌ها و اقدامات لازم برای درمان در منزل به شما توصیه خواهد شد. همچنین، داروهایی برای جلوگیری از تشکیل لخته خون به شما تجویز خواهد شد. لطفاً تمامی داروها را به طور دقیق و مطابق دستور پزشک مصرف کنید.
ریکاوری و نقاهت در بیمارستان
اغلب افراد ظرف یک هفته بعد از ترخیص از بیمارستان، بهبودی کامل خود را به دست آورده و به محل کار باز می‌گردند. البته پزشک شما به طور مرتب، روند بهبودی شما بعد از ترک بیمارستان را کنترل خواهد کرد. در صورت احساس درد در قفسه سینه یا گرفتگی، یا هر درد دیگری، و همچنین هرگونه احساس گرما، خونریزی یا درد در محل درج در بیمارستان فوراً به پرستار خود بگویید. مدت زمان استراحت در رختخواب بسته به شرایط خاص شما ممکن است بین 2 تا 6 ساعت متغیر باشد. اگر پزشک شما دستگاه closure را قرار داده باشد، زمان استراحت شما ممکن است کوتاه‌تر باشد. در بعضی موارد، غلاف یا مبدل ممکن است در محل درج باقی بماند. در این صورت استراحت شما تا زمان برداشتن غلاف ادامه خواهد یافت. بعد از برداشتن غلاف، ممکن است یک وعده غذایی سبک به شما داده شود. ممکن است بخاطر تأثیرات رنگ کنتراست و افزایش مایعات، نیاز به ادرار کردن را بیشتر احساس کنید. در هنگام استراحت باید از ادرار یا ظرف لگن استفاده کنید تا پای یا بازوی آسیب‌دیده شما خم نشود. پس از اتمام مدت زمان مشخص استراحت در تختخواب، می‌توانید از رختخواب خارج شوید. پرستار برای اولین بار که از رختخواب خارج می‌شوید به شما کمک می‌کند و هنگام خواب، نشستن و ایستادن فشار خون شما را چک می‌کند. شما باید هنگام بلند شدن به آرامی حرکت کنید تا از سرگیجه که در اثر استراحت طولانی مدت در اتاق ایجاد میشود جلوگیری شود. ممکن است به دلیل درد یا ناراحتی در محل درج یا در اثر دراز کشیدن صاف و طولانی مدت، داروی مسکن به شما داده شود. به شما توصیه میشود تا به میزان زیاد آب یا مایعات دیگر بنوشید تا کمک کند رنگ کنتراست از بدن شما خارج شود. شما ممکن است بعد از عمل به رژیم غذایی معمول خود برگردید، مگر اینکه پزشک تصمیم دیگری بگیرد. به احتمال زیاد بعد از عمل شب را در بیمارستان می‌گذرانید. بسته به شرایط شما و نتایج مراحل درمان ، بستری شدن شما ممکن است طولانی‌تر باشد. برای دوره ترخیص و دوره ریکاوری دستورالعمل‌های دقیق دریافت خواهید کرد.
تغییرات سبک زندگی
هنگامی که در خانه هستید، محل درج را برای خونریزی، درد غیرمعمول، تورم، تغییر رنگ غیر طبیعی یا تغییر دما کنترل کنید. کبودی به مقدار کم طبیعی است. اگر متوجه مقدار زیاد خون ثابت یا زیاد در محل موردنظر شدید که با یک پانسمان کوچک برطرف نمی‌شود، به پزشک خود اطلاع بدهید. اگر پزشک شما در محل درج شما از دستگاه closure استفاده کرده است، در مورد نوع دستگاه مورد استفاده و نحوه مراقبت از محل قرارگیری آن، اطلاعات مخصوصی به شما داده میشود. یک گره کوچک یا توده زیر پوستی در محل وجود خواهد داشت. این مورد طبیعی است. توده باید به تدریج طی چند هفته از بین برود. مهم است که محل درج را تمیز و خشک نگه دارید. پزشک شما دستورالعمل مخصوص حمام کردن را به شما می‌دهد. ممکن است به شما توصیه شود که در هیچ فعالیت شدیدی شرکت نکنید. پزشک در مورد زمان بازگشت به کار و از سرگیری فعالیت‌های طبیعی به شما دستورات لازم را می‌دهد. لازم است با پزشک خود در مورد عوامل مخاطره‌آمیز برای بیماری قلبی خود و تغییراتی که باید در سبک زندگی خود ایجاد کنید، مشورت نمایید. تغییراتی که ممکن است در سبک زندگی شما لازم باشد، عبارتند از تغییر رژیم غذایی، ترک سیگار، ورزش و تحرک بدنی، کاهش وزن یا نگه داشتن وزن در محدوده مناسب و کاهش استرس‌های روزانه. تصلب شرایین (تجمع مواد چرب در شریان‌ها) ، بیماری‌های عروق کرونری قلب که نهایتاً منجر به حمله قلبی میشود، از جمله موارد تاثیر سیگار بر قلب می باشد .
توانبخشی قلب
ممکن است پزشک برنامه توانبخشی قلب را نیز برای شما توصیه کند. توانبخشی قلب یک برنامه ویژه تحت نظر پزشک است که به بهبود و سلامتی افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
- سیگار نکشید.
- مقدار کلسترول خود را کاهش دهید.
- وزن خود را در حد وزن سلامتی حفظ کنید.
- بیماری‌های دیگر، مانند دیابت و فشار خون بالا را کنترل کنید.
- ورزش منظم انجام دهید.
خطرات آنژیوپلاستی
هر چند آنژیوپلاستی نسبت به جراحی بایپس، یک روش با تهاجم کمتر برای باز کردن سرخرگ‌های مسدود شده به شمار می‌رود، اما این روش هم خطراتی به همراه دارد. رایج‌ترین و مهم‌ترین خطرات آنژیوپلاستی عبارت است از:
- تنگ شدن مجدد سرخرگ (انقباض مجدد). در صورتی که این عمل فقط شامل آنژیوپلاستی و بدون جایگذاری استنت باشد، در حدود 30 درصد از موارد، تنگ شدن مجدد سرخرگ اتفاق می‌افتد. استنت‌ها برای کاهش خطر گرفتگی مجدد سرخرگ طراحی شده‌اند. استنت‌های فلزی لخت، احتمال گرفتگی مجدد را تا 20 درصد و استنت‌های آغشته به دارو این احتمال را به کمتر از 10 درصد کاهش می‌دهند.
- لخته شدن خون. حتی بعد از انجام این عمل هم، احتمال تشکیل لخته‌های خونی در داخل استنت‌ها وجود دارد. این لخته‌ها می‌تواند مجدداً سرخرگ را مسدود کند و باعث وقوع حمله قلبی شود. بنابراین مصرف آسپیرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، پراسوگرل (افیینت) یا سایر داروهایی که به کاهش خطر تشکیل لخته‌های خونی کمک میکنند، بر طبق نسخه پزشک، اهمیت بسیار زیادی در کاهش احتمال تشکیل لخته در داخل استنت شما دارد.
- خونریزی. ممکن است شما در محل ران پا یا بازو که سوند در آنجا جایگذاری شده است، دچار خونریزی شوید.
سایر خطرات نادری که ممکن است آنژیوپلاستی به دنبال داشته باشد عبارت است از
- حمله قلبی
- آسیب دیدگی سرخرگ کرونر
- مشکلات کلیه
- سکته مغزی
- ضربان نامنظم قلب
سوالات متداول
مزایای آنژیوپلاستی کرونر چیست؟
در بیشتر موارد، جریان خون از طریق عروق کرونری پس از آنژیوپلاستی بهبود می‌یابد. بسیاری از افراد متوجه میشوند که علائم آنها به میزان قابل توجهی بهتر شده و قادر به انجام کارهای بیشتری نسبت به قبل از عمل هستند. اگر دچار حمله قلبی شده‌اید، آنژیوپلاستی می‌تواند شانس زنده ماندن شما را بیش از داروهای ضدلخته شدن خون (ترومبولیز) افزایش دهد. این روش همچنین می‌تواند شانس ابتلا به حمله قلبی دیگری را در آینده کاهش دهد.
آیا جایگزینی برای آنژیوپلاستی وجود دارد؟
اگر عروق کرونری شما بسیاری از آنها مسدود شده و باریک شده یا ساختار شریانهای شما غیرطبیعی است، ممکن است پزشکان پیوند بایپس عروق کرونری را به شما پیشنهاد کنند. در این نوع جراحی، قسمت‌هایی از رگهای خونی سالم از سایر مناطق بدن استخراج شده و به عروق کرونری متصل میشوند. این عروق جدید خون را به جایی که مسدود شده یا ضعیف شده است، هدایت میکنند. این روش باعث میشود خون از طریق بخش‌های باریک یا گرفته شده از عروق کرونری عبور کند و به این ترتیب، بخش‌های مسدود شده را دور زند.
آنژیوپلاستی عروق کرونر چقدر ایمن است؟
آنژیوپلاستی عروق کرونری یکی از متداولترین انواع روشهای درمانی قلب است. آنژیوپلاستی عروق کرونری بیشتر در افراد 65 سال و بالاتر انجام میشود، زیرا احتمال ابتلا به بیماری قلبی بیشتر است. از آنجا که برای این عمل نیازی به ایجاد برشهای بزرگ در بدن نیست، معمولاً در بیشتر افراد با خیال راحت انجام میشود. پزشکان از این امر به عنوان یک روش درمانی با حداقل تهاجم یاد میکنند.
بیمار بعد از انجام عمل آنژیوپلاستی چه حسی دارد؟
پزشک در مورد میزان انسداد ناشی از شریان و احتمال بازگشت علائم، داروهای لازم و تغییرات لازم در برنامه روزانه با شما صحبت خواهد کرد.
تفاوت آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی چیست؟
آنژیوپلاستی یک روش درمانی است که در آن قسمت گرفته شده شریان برای بازگرداندن جریان خون باز میشود. اما آنژیوگرافی یک معاینه پزشکی است که برای تشخیص مناطق مسدود شده در عروق کرونر انجام میشود.
