اکوکاردیوگرافی تستی است که در آن با استفاده از امواج صوتی، تصویری از قلب ایجاد می‌شود. عکس و اطلاعاتی که این تست تولید می‌کند از عکس‌های رادیولوژی استاندارد دقیق‌تر بوده و جزئیات بیشتری را نشان می‌دهند. در اکوکاردیوگرافی، بیمار در معرض تابش اشعه قرار نمی‌گیرد.
فهرست مطالب
روش انجام تست
اکوکاردیوگرافی ترانس‌توراسیک (TTE)
اکوکاردیوگرافی ترانس‌توراسیک رایج‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی است.
• این تست را یک متصدی سونوگرافی آموزش دیده انجام می‌دهد و یک متخصص قلب نیز نتایج را تفسیر می‌کند.
• در این تست وسیله‌ای به نام ترانسدیوسر (مبدل) روی نقاط مختلف سینه و بالای شکم قرار گرفته و به طرف قلب هدایت می‌شود. این وسیله امواج صوتی دارای فرکانس بالا آزاد می‌کند.
• ترانسدیوسر انعکاس امواج صوتی را دریافت کرده و آنها را به شکل پالس‌های الکتریکی به دستگاه اکوکاردیوگرافی انتقال می‌دهد. دستگاه اکوکاردیوگرافی این پالس‌ها را به تصاویری از قلب تبدیل می‌کند؛ از تصاویر بدست آمده عکس‌هایی هم تهیه می‌شود.
• تصاویر می‌توانند دوبعدی یا سه‌بعدی باشند. نوع تصویر به بخش مورد ارزیابی قلب و نوع دستگاه بستگی دارد.
تست اکوکاردیوگرافی داپلر حرکت خون در قلب را ثبت می‌کند. این تست دریچه‌ها و سایر ساختارهای قلب را نیز نشان می‌دهد. گاهی اوقات، ریه‌ها، دنده‌ها یا بافت بدنی مانع از عبور امواج صوتی و انعکاس آنها به شکلی مناسب می‌شوند که این باعث می‌شود تصاویر واضحی بدست نیاید. در چنین حالتی، متصدی سونوگرافی مقدار کمی مایع (کنتراست) را از طریق یک IV تزریق می‌کند تا درون قلب بهتر دیده شود.
اکوکاردیوگرافی از طریق مری (TEE)
در این روش پشت گلو بی‌حس شده و یک اسکوپ وارد گلو می‌شود. در سر اسکوپ وسیله‌ای وجود دارد که امواج صوتی منتشر می‌کند. یک متخصص قلب که در این زمینه آموزش دیده اسکوپ را به پایین مری هدایت می‌کند. با این روش، اکوکاردیوگرافی به عمل آمده از قلب واضح‌تر خواهد بود.
انواع دیگر اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی انواع دیگری دارد که عبارتند از:
• اکوکاردیوگرافی از طریق مری (TOE) (همان TEE است منتها با تلفظ بریتانیایی) – که در آن یک پروب کوچک به درون مری و معده بیمار فرستاده می‌شود (گلوی بیمار با اسپری بی‌حسی موضعی بی‌حس شده و به او داروی آرامبخش داده می‌شد تا در طول تست ریکلس باشد)؛ بیمار چند ساعت قبل از این تست نباید غذایی بخورد.
• استرس اکو – این تست حین فعالیت ورزشی روی تردمیل یا یک دوچرخه ثابت یا درست بعد از آن، و یا بعد از خوردن یا تزریق دارویی که باعث سخت‌تر کار کردن قلب می‌شود، انجام می‌گیرد.
• اکو با کنتراست – در این تست پیش از انجام اکوکاردیوگرافی یک ماده بی‌ضرر به نام عامل کنتراست به درون جریان خون تزریق می‌شود؛ این ماده در اسکن به وضوح دیده شده و به ایجاد تصویر بهتری از قلب کمک می‌کند.
نوع اکوکاردیوگرافی مورد نیاز به شرایط قلب بیمار و مقدار جزئیات مورد نیاز در تصاویر بدست آمده بستگی دارد. برای مثال، اگر محرک مشکل قلبی بیمار فعالیت بدنی باشد، از او تست استرس اکو گرفته می‌شود؛ اما از اکوکاردیوگرافی از طریق مری که تصاویری با جزئیات بیشتر تولید می‌کند به عنوان یکی از آزمایش‌های پیش از جراحی قلب استفاده می‌شود.
آماده شدن برای انجام تست
پیش از انجام تست اکوکاردیوگرافی ترانس‌توراسیک به هیچگونه اقدام خاصی نیاز نیست. اما اگر قرار است تست اکوکاردیوگرافی از طریق مری انجام بدهید چند ساعت قبل از تست نباید چیزی بخورید یا بیاشامید.
مراحل انجام تست:
• باید پیراهنتان را از تن خارج کرده و به پشت روی تخت معاینه دراز بکشید.
• برای چک کردن ضربان قلبتان، الکترودهایی روی سینه‌تان قرار داده می‌شود.
• یک ژل روی سینه‌تان مالیده شده و ترانسدیوسر روی پوستتان حرکت داده می‌شود. موقعی که ترانسدیوسر روی سینه‌تان قرار گرفت کمی احساس فشار خواهید کرد.
• از شما خواسته می‌شود که به شکل خاصی نفس کشیده یا روی پهلوی چپتان قرار بگیرید. گاهی اوقات از یک تخت مخصوص استفاده می‌شود تا بیمار بتواند در وضعیت مناسب باقی بماند.
هدف از این تست چیست؟
در این تست دریچه‌ها و حفره‌های قلب از بیرون بدن ارزیابی می‌شوند. اکوکاردیوگرافی می‌تواند به تشخیص موارد زیر کمک کند:
• غیرطبیعی بودن دریچه‌ها قلب
• غیرطبیعی بودن ریتم‌های قلبی
• بیماری‌های قلبی ارثی- مادرزادی
• آسیب‌دیدگی عضله قلب از سکته قلبی
• سوفل‌های قلب
• وجود التهاب (پریکاردیت) یا مایع در کیسه اطراف قلب (افیوژن پریکارد)
• عفونت در اطراف یا روی دریچه‌های قلب (اندوکاردیت عفونی)
• فشار خون ریوی
• توانایی پمپاژ قلب (برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی)
• منبع یک لخته خون بعد از سکته یا حمله اسکمیک گذرا
در موارد زیر پزشک انجام اکوکاردیوگرافی از طریق مری را توصیه می‌کند:
• نتیجه اکوکاردیوگرافی معمولی یا ترانس‌توراسیک مبهم باشد. مبهم بودن نتیجه می‌تواند ناشی از شکل سینه بیمار، بیماری‌های ریوی یا بیش از اندازه بودن چربی بدن باشد.
• بخشی از قلب نیاز به بررسی دقیق‌تری داشته باشد.
نتایج تست
نتایج طبیعی به چه معنی است؟
نتیجه یک اکوکاردیوگرافی زمانی طبیعی گفته می‌شود که دریچه‌ها، حفره‌ها و حرکت دیواره قلب طبیعی باشند.
نتایج غیرطبیعی به چه معنی است؟
غیرطبیعی بودن نتیجه اکوکاردیوگرافی می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد؛ چرا که بعضی ناهنجاری‌ها بسیار جزئی بوده و خطرات عمده‌ای محسوب نمی‌شوند. اما ناهنجاری‌های دیگری وجود دارد که علامت بیماری‌های قلبی خطرناکی هستند. در صورت مشاهده چنین ناهنجاری‌هایی تست‌های بیشتری توسط یک متخصص از شما به عمل خواهد آمد. حتماً باید با پزشکتان در مورد نتایج اکوکاردیوگرافی خود صحبت کنید.
نتایج غیرطبیعی می‌توانند شامل مورد زیر باشند:
• بیماری دریچه قلب
• کاردیومیوپاتی
• افیوژن پریکارد
• سایر ناهنجاری‌های قلبی
از این تست برای ارزیابی و کنترل بسیاری از عوارض مختلف قلب استفاده می‌شود.
آیا این تست خطرات یا عوارضی به همراه دارند؟
یک اکوکاردیوگرافی استاندارد یک فرایند ساده، بدون درد و بی‌خطر است. اسکن این تست هیچگونه عوارض جانبی ندارد، اگرچه ژل روان‌کننده مورد استفاده باعث می‌شود احساس سردی کنید و زمانی که در پایان تست الکترودها از روی پوستتان برداشته می‌شوند، ممکن است کمی احساس ناراحتی کنید.
برخلاف برخی دیگر از آزمایش‌ها و اسکن قلب، مثل عکسبرداری رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن، در اکوکاردیوگرافی از هیچگونه اشعه‌ای استفاده نمی‌شود. البته، انواع کم‌کاربردتر اکوکاردیوگرافی دارای ریسک‌هایی هستند.
ممکن است روش اکوکاردیوگرافی از طریق مری باعث ناراحتیتان شده و تا چند ساعت بعد از انجام تست گلو درد داشته باشید. به دلیل خواب‌آلودگی ناشی از دریافت آرامبخش، تا 24 ساعت بعد از تست نمی‌توانید رانندگی کنید. احتمال کمی هم وجود دارد که پروب به گلویتان آسیب بزند.
ممکن است در طول استرس اکو احساس تهوع و سرگیجه داشته و کمی دچار درد سینه شوید. همچنین، احتمال کمی وجود دارد که انجام تست باعث نامنظم شدن ضربان قلب یا حمله قلبی شود، البته در طول تست علائم حیاتی‌تان به دقت کنترل شده و در صورت مشاهده هرگونه نشانه‌ای از وجود مشکل، تست متوقف خواهد شد.
بعضی افراد نسبت به عامل کنتراست مورد استفاده در روش اکو با کنتراست، واکنش آلرژیک نشان می‌دهند. این حالت اغلب باعث بروز علائم خفیفی مثل خارش می‌شود، البته در مورد نادری بدن بیمار واکنش‌های آلرژیک شدیدی از خود نشان می‌دهد.
