نارسایی قلبی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، قلب نمی‌تواند به اندازه‌ای که نیاز بدن را تامین کند، خون را پمپاژ کند. در برخی موارد، علت این امر این است که قلب در هنگام تپیدن به اندازه کافی پر از خون نیست. در موارد دیگر، علت نارسایی این است که قلب نمی‌تواند برای رساندن خون به سایر نقاط، فشار کافی را ایجاد کند. در بعضی از بیماران، هر دو این مشکلات وجود دارد. نارسایی قلب، به معنای توقف یا از کار افتادن قلب نیست، اما با این حال وضعیت بسیار جدی و خطرناکی است که نیاز به رسیدگی پزشکی دارد.
انواع نارسایی قلبی
نارسایی قلبی به سه دسته عمده تقسیم می‌شود، که عبارتند از:
- نارسایی قلب بر اثر اختلال یا کسر جهشی بطن چپ: این حالت زمانی ایجاد می‌شود که، قسمتی از قلب که وظیفه فرستادن خون به بدن را بر عهده دارد (بطن چپ)، ضعیف می‌شود.
- نارسایی قلب بر اثر کسر جهشی حفظ شده: این حالت معمولا بر اثر بیماری ماهیچه‌های قلب و سفت شدن ماهیچه‌های بطن چپ، به وجود می‌آید که باعث می‌شود قلب نتواند به اندازه کافی منبسط شده و در خود خون را جمع کند.
- نارسایی قلبی به علت بیماری یا آسیب دیدن دریچه‌های قلبی ( از جمله دریچه آئورت )
تشخیص نوع نارسایی قلبی، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که نوع نارسایی قلبی، تعیین‌کننده روش درمانی است. برای تشخیص نوع نارسایی قلبی، برخی تست‌ها و آزمایشات خاص انجام می‌شوند.
علت‌ها و دلایل نارسایی قلبی
بیماری‌ها و عوامل مختلفی می‌تواند احتمال بروز نارسایی قلبی را افزایش دهد، از جمله:
- فشار خون بالا
- گرفتگی رگ‌های قلب (بیماری عروق کرونری قلب)
- کاردیومیوپاتی یا ضعف عضلات قلب
- بیماری‌های دریچه‌ای قلب
- اختلال در ریتم تپش قلب
آیا شما در خطر ابتلا به نارسایی قلبی هستید؟
نارسایی قلبی در افرادی که شرایط زیر را دارند، بیشتر شایع است:
- افراد بالای 65 سال
- افراد دارای اضافه وزن و چاقی ( در رابطه با چاقی و بیماری قلبی به این نکته توجه نمایید که بلکه حتی چند کیلو اضافه وزن برای قلب مخاطره آمیز است. )
- افرادی که سابقه حمله قلبی دارند.
- کودکانی که اختلالات قلبی مادزادی دارند.
علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی
- تنگی نفس و مشکل در نفس کشیدن
- خستگی مفرط
- ورم مچ پا و پاها و ران، شکم و رگ‌های گردن
تمامی علائم گفته شده در بالا، ناشی از تجمع مایع در بدن هستند. زمانی‌که این علائم ظاهر می‌شوند، بعد از انجام فعالیت‌های روزمره مانند بالا رفتن از پله‌ها، احساس خستگی و تنگی نفس پیدا می‌کنید. با تضعیف قلب، علائم شدت می‌یابند و ممکن است حتی هنگام لباس پوشیدن و راه رفتن در خانه، دچار خستگی شدید و تنگی نفس شوید. در حالت‌های خطرناک‌تر، برخی بیماران حتی هنگام درازکشیدن نیز مشکل تنفسی دارند.
تجمع مایع در بدن ناشی از نارسایی قلب، منجر به افزایش وزن، تکرار ادرار و سرفه می‌شود که در شب و هنگام درازکشیدن شدت می‌گیرد. این سرفه‌ها ممکن است نشانه‌ی ادم ریوی باشند که نیازمند رسیدگی فوری تیم پزشکی است. تصویر زیر علائم شایع نارسایی قلبی را نشان می‌دهد:
تست و تشخیص
برای تشخیص نارسایی قلبی، پزشک ابتدا شرح حال کاملی از شما می‌گیرد و شما را معاینه فیزیکی می‌کند. پزشک ممکن است انجام برخی از آزمایشات زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون
- رادیوگرافی از قفسه سینه
- تست نوار قلب
- تست اکوی قلب
- تست استرس
- سی‌تی‌اسکن یا ام آر آی قلبی
- نمونه‌گیری قلبی
درمان نارسایی قلبی
اهداف از درمان، در تمامی مراحل درمان نارسایی قلبی، شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان علت اصلی و زمینه‌ای نارسایی قلب، مانند گرفتگی عروق یا فشارخون
- بهبود علائم
- متوقف کردن روند پیشروی نارسایی قلب و بدتر شدن آن
- بالا بردن کیفیت زندگی بیمار و طول عمر او
تغییر عادات زندگی، برای سلامت قلب
پزشک ممکن است برای سلامت قلب شما، توصیه‌هایی برای تغییر سبک زندگی شما بکند. این تغییرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغذیه سالم ومناسب برای قلب
- کنترل وزن و داشتن وزن مناسب
- داشتن فعالیت فیزیکی
- ترک سیگار
دارو درمانی
داروهای زیر، اغلب برای درمان نارسایی قلب تجویز می‌شوند:
- داروهای مهار کننده‌ی ACE
- داروهای آلدوسترون آنتاگونیست
- داروهای مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین
- بتابلوکرها
- دیکوگسین
- داروهای دیورتیک
- داروهای ایزوسربید دی نیترات
برای اطلاعات بیشتر لطفا به مقاله دارودرمانی بیماری‌های قلبی مراجعه شود.
لازم است تمامی داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است را به طور منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنید و دوز دارو را تغییر ندهید و از خودسرانه مصرف دارو را قطع نکنید.
مراقبت مدارم و تحت نظر داشتن بیمار
- لازم است نشانه‌های بدتر شدن نارسایی قلبی را بدانید و مراقب بروز این علائم باشید. به طور مثال، افزایش وزن به معنای تجمع مایع در بدن و نشانه بدتر شدن وضعیت شماست. از پزشک خود بپرسید که هر چند وقت یکبار وزن خود را باید چک کنید و چه زمانی در صورت اضافه وزن باید به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت داشتن بیماری‌های دیگر مانند دیابت یا فشار خون بالا، تحت نظر پزشک بودن و کنترل این بیماری‌ها بسیار مهم است. به طور منظم فشار خون و قند خود را چک کنید و از پزشک خود بپرسید که هر چند وقت یکبار لازم است در مطب یا خانه قند و فشار خون خود را اندازه بگیرید. بیماری قلبی-دیابتی (diabetic heart disease) یا دیابت در بیماری قلبی به بیماری قلبی گفته می‌شود که در افراد مبتلا به دیابت بروز می‌کند.
- از ابتلا به آنفولانزا و ذاتالریه پیشگیری کنید. با پزشک خود در مورد زدن واکس آنفولانزا و ذاتالریه مشورت کنید.
جراحی و دیگر اقدامات پزشکی
در صورتی که نارسایی قلب، بدتر شود و تغییر عادات زندگی و دارودرمانی نتواند علائم بیمار را کنترل کند، ممکن است نیاز به دیگر اقدامات پزشکی یا جراحی باشد.
ممکن است پزشک از یک وسیله‌ی ضربان‌ساز قلب (پیس میکر سه حفره ای معروف به باتری قلب) برای درمان نارسایی استفاده کند. این وسیله به هماهنگی بهتر ضربان قلب و انقباض همزمان بطن چپ و راست کمک می‌کند، که باعث بهبود علائم نارسایی قلبی می‌شود.
روش دیگر نیز استفاده از دستگاه شوک‌دهنده قلبی کاشتنی است، که در نزدیکی قلب قرار داده می‌شود. این دستگاه مرتبا ضربان قلب شما را چک می‌کند و کار آن، درمان سریع آریتمی‌ها یا ناهماهنگی ضربان قلب با استفاده از پالس‌های الکتریکی است. این روش برای بیمارانی که مستعد ایست قلبی هستند، استفاده می‌شود.
افرادی که علی‌رغم به کار بردن روش‌های درمانی قلبی، علائم شدیدی دارند، ممکن است به یک وسیله کمکی قلب یا عمل پیوند قلب نیاز پیدا کنند.
پیشگیری از نارسایی قلبی
در صورتی که قلب شما سالم است، با انجام اقداماتی می‌توانید از ابتلا به نارسایی قلبی پیشگیری کنید:
- از مصرف داروهای غیر‌قانونی خودداری کنید.
- فعالیت فیزیکی داشته باشید.
- تغذیه سالم داشته باشید.
- سیگار را ترک کنید.
- وزن خود را کنترل کنید.
حتی اگر به دلایلی مانند گرفتگی عروق، دیابت یا فشار خون بالا، در خطر ابتلا به نارسایی قلبی هستید، با انجام اقداماتی می‌توانید احتمال ابتلا به نارسایی قلبی را کاهش دهید:
- اقداماتی که در قسمت قبل گفته شد، انجام دهید.
- بیماری یا مشکل زمینه‌ای خود را درمان یا کنترل کنید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- به طور منظم تحت نظر پزشک باشید.
در صورتی‌که قلب شما آسیب دیده است، اما هنوز علائم نارسایی قلبی در شما بروز نکرده، می‌توانید احتمال بروز نارسایی قلبی و علائم آن را کاهش دهید. بدین منظور علاوه‌بر انجام اقدامات قبلی، به پزشک مراجعه کنید و داروهای تجویز شده را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید.
زندگی با نارسایی قلبی
در حال حاضر نارسایی قلبی، هیچ درمان قطعی ندارد. در صورت بروز این مشکل، شما باید تا پایان عمر، روند درمان و توصیه‌های پزشک را دنبال کنید و دارو مصرف کنید. در صورت انجام توصیه‌های پزشک، می‌توانید زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشید.
برنامه درمانی خود را پیگیری کنید
