الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب، تستی برای ارزیابی سرعت و نظم تپش قلب است که برای بررسی عملکرد قلب انجام می‌شود. متخصصین قلب در کلینیک قلب دکتر عسگرپور قادر به انجام انواع مختلفی از تست‌های نوار قلبی برای تشخیص ضربان‌های غیر عادی قلب هستند. انتخاب نوع نوار قلبی که باید گرفته شود به علائمی‌که دارید و شرایط شما بستگی دارد.
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب یکی از پر‌کاربردترین روش‌های آزمایشگاهی در پزشکی مدرن است. نوار قلب یک روش ساده و بدون درد برای اندازه‌گیری جریان‌های الکتریکی قلب به کار می‌‌رود. چندین دهه است که از تست نوار قلب برای تشخیص و آسیب شناسی بسیاری از بیماری‌های قلبی، از سکته قلبی گرفته تا گرفتگی عروق و تپش قلب، استفاده می‌شود.
نام دیگر نوار قلبی، الکتروکاردیوگرام یا ECG یا EKG است که گاهی نیز به نام الکتوکاردیوگرام 12-لید نیز شناخته می‌شود. علت این نام گذاری این است که عملکرد قلب به طور همزمان از طریق 12 نقطه مختلف از بدن بررسی می‌شود.
چه کسانی به تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) نیاز دارند؟
در صورتی که پزشک تشخیص دهد که علائم شما احتمالا نشان دهنده‌ی بیماری یا مشکل قلبی است، انجام تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) را تجویز می‌کند. برخی از این علائم عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- ضربان محکم و با فشار قلب یا تپش قلب یا احساس این که صدای تپیدن قلب خود را می‌شنوید
- مشکلات تنفسی
- خستگی و ضعف
- شنیدن صدای غیرطبیعی از قلب در هنگام معاینه قلب توسط پزشک
بخشی از بررسی‌های دوره‌ای بیماری ممکن است شامل انجام نوار قلب باشد. این تست می‌تواند در تشخیص بیماری‌های قلبی در مراحل اولیه که هنوز هیچ علامتی ندارند، به کمک شما باشد. به عنوان مثال، اگر یکی از اعضای خانواده شما (بخصوص در سنین پایین) به بیماری قلبی مبتلا است، پزشک شما احتمال می‌دهد که شما هم به بیماری قلبی مبتلا باشید و در نتیجه تست نوار قلب را تجویز می‌کند تا اطمینان حاصل شود.
گاهی هم پزشک شما تست نوار قلب را به منظور بررسی تأثیر یک دارو یا وسیله درمانی خاص روی قلب تجویز می‌کند. قبل از انجام جراحی‌های باز نیز، انجام تست نوار قلب ضروری است. همچنین، در صورت بیماری قلبی، پزشک ممکن است برای انتخاب بهترین روش درمان به نتایج نوار قلبی نیاز داشته باشد.
نحوه انجام تست نوار قلب در کلینیک دکتر عسگرپور
تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) هیچ آسیبی به شخص نمی‌زند و کاملا بدون درد است. برای انجام تست در ابتدا پرستار یا تکنسین صفحه‌های کوچک و نرم و چسبنده به نام الکترود را به نواحی مختلف بدن می‌چسباند. الکترود‌ها روی قفسه سینه، بازو‌ها و پاها چسبانده می‌شوند.
به طور معمول 12 الکترود به بدن وصل می‌شود تا بتوان عملکرد قلب را همزمان از 12 نقطه مختلف ثبت کرد. ممکن است برای چسبیده شدن بهتر الکترود‌ها به بدن پرستار موهای بدن شما را در آن ناحیه اصلاح کند.
بعد از قرار دادن الکترود‌ها روی بدن، شما، بدون حرکت روی تخت می‌خوابید و یک دستگاه مخصوص شروع به ثبت سیگنال‌های قلب می‌کند. کل پروسه‌ی تست نوار قلبی حدودا 10 دقیقه طول می‌کشد.
تست‌های نوار قلب مخصوص
تست استاندارد نوار قلبی که در بالا شرح داده شد، تست الکتروکاردیوگرام لید-12 نام دارد. این تست تنها برای چند لحظه عملکرد قلب را ثبت می‌کند و در صورتی می‌تواند برخی مشکلات خاص قلب را تشخیص دهد که آن مشکل در لحظه‌ی انجام تست بروز کند.
بسیاری از مشکلات قلبی به طور دائمی وجود دارند و تست نوار قلب استاندارد می‌تواند وجود آن‌ها را آشکار کند. اما برخی از مشکلات قلبی مانند مشکلات مربوط به ضربان نامنظم قلب، ممکن است گاهی وجود داشته باشند و گاهی نه. این مشکلات ممکن است مثلا برای چند دقیقه در طول روز یا در مواقع خاصی مانند بعد از ورزش کردن رخ دهند.
برای تشخیص چنین مشکلاتی، پزشکان شکل به خصوصی از تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) را انجام می‌دهند. این روش‌ها تست ورزش و تست هولتر نام دارند.
تست ورزش یا استرس
تشخیص بسیاری از مشکلات قلبی در هنگامی که قلب شما سریع تر و با شدت بیشتر می‌تپد، آسان تر است. برای انجام تست ورزش لازم است در حالی که الکترود‌های دستگاه الکتروکاردیوگراف به شما وصل هستند، ورزش کنید تا در هنگام انجام تست، قلب شما سریع تر و با شدت بیشتر بتپد. در صورتی که قادر به ورزش کردن و حرکت نباشید برای بالابردن ضربان قلب شما، از دارو استفاده می‌شود.
تست هولتر و پایشگر نوار قلب
دستگاه هولتر یک دستگاه کوچک و قابل حمل است که کارکرد الکتریکی قلب را طی 24 تا 48 ساعت و در حین انجام فعالیت‌های عادی و روزمره ثبت می‌کند. این دستگاه در فواصل و زمان‌های مشخصی عملکرد الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. در بسیاری از دستگاه‌های هولتر، دکمه‌ای وجود دارد که با فشردن آن وضعیت قلب شما ثبت می‌شود. شما زمانی باید این دکمه را فشار دهید که علائم بیماری در شما ایجاد می‌شود. همچنین، در برخی از دستگاه‌های هولتر، با دریافت سیگنال غیر طبیعی از قلب، عمل ثبت وضعیت قلب به صورت خودکار انجام می‌شود.
آمادگی برای انجام تست نوار قلب
لازم است قبل از انجام تست، به پزشک در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، اطلاع دهید، چرا که برخی از داروها بر نتایج تست نوار قلب تاثیر می‌گذارند. قبل از انجام تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)، ورزش نکنید و آب سرد ننوشید چرا که این کارها نیز موجب ایجاد نتایج غلط و غیر واقعی تست می‌شوند.
اقدامات بعد از تست نوار قلب
بعد از انجام تست نوار قلب، پرستار یا تکنسین الکترود‌ها را از بدن شما جدا می‌کند. ممکن است بعد از جدا کردن الکترود‌ها، پوست شما در محل آن، کمی حساس و قرمز شود که اغلب موضوع مهمی نیست و نیازی به درمان ندارد. شما می‌توانید بعد از انجام تست نوار قلب به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
تفسیر نتایج نوار قلبی
پزشک شما با مشاهده نتایج تست نوار قلب و تفسیر آن، می‌تواند مشکلات زیر را در صورت وجود تشخیص دهد:
- تند، کند یا نامنظم تپیدن قلب
- قرار داشتن در معرض حمله قلبی یا داشتن سابقه‌ی حمله قلبی
- ابتلا به عارضه‌های قلبی مانند بزرگ شدن قلب، کاهش جریان خون یا عارضه‌های مادرزادی
- ابتلا به بیماری‌های دریچه‌ای قلب
- بسته بودن و گرفتگی عروق قلب یا تصلب شرایین
نتایج نوار قلب همچنین به پزشک کمک می‌کند تا داروها و روش‌های درمانی را تجویز کند که برای شرایط شما مناسب هستند.
نتایج طبیعی نوار قلب
نتایج عادی و طبیعی نوار قلب به صورت زیر است:
- ضربان قلب: 60 تا 100 بار در دقیقه
- ریتم تپش قلب: مداوم و منظم
نتایج غیر طبیعی نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) به چه معناست؟
غیر طبیعی بودن نتایج تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)، می‌تواند نشان دهنده یکی از موارد زیر باشد:
- صدمه دیدن یا تغییر شکل پیدا کردن ماهیچه‌های قلب
- تغییر در میزان الکترولیت‌های خون
- بیماری‌های ارثی-مادرزادی قلب
- بزرگ شدن ماهیچه‌های قلب
- جمع شدن مایع اضافی و ورم در اطراف قلب
- التهاب قلب (میوکاردیت)
- حمله قلبی (در حال حاضر یا در گذشته)
- نرسیدن خون کافی به عروق قلبی
- آریتمی یا ریتم نامنظم قلب
برخی از مشکلات قلبی که موجب تغییر نتایج نوار قلبی می‌شوند عبارتند از:
- فیبریلاسیون دهلیزی
- نارسایی قلبی
- بیماری تاکی‌کاردی
- سندرم سینوس بیمار
- سندرم ولف پارکینسون وایت
ملاحظات
اعتبار نتایج نوار قلبی به بیماری واقعی که پزشک قصد تشخیص یا درمان آن را دارد، بستگی دارد. برخی از مشکلات قلبی ممکن است در نوار قلبی ظاهر نشوند زیرا این بیماری‌ها هیچ نشانه‌ای در نوار قلبی بیمار را نمی‌گذارند.
