روماتیسم قلبی، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بر اثر ابتلا به تب روماتیسمی، آسیبی دائمی به دریچه‌های قلب وارد می‌شود. آسیب به دریچه‌های قلب از جایی شروع می‌شود که بدن به عارضه عفونی و التهابی که بر اثر باکتری استروپکوک ایجاد می‌شود، مبتلا می‌شود. این عارضه در ابتدا باعث گلو درد می‌شود و سپس می‌تواند باعث آسیب به سایر اعضا از جمله قلب شود و باعث بروز تب روماتیسمی شود.
علائم روماتیسم قلبی
افرادی که به بیماری روماتیسم قلبی دچار می‌شوند، معمولا دچار وضعیت ضعف و بیمار گونه‌ی شدیدی می‌شوند، چرا گردش خون در بدن آن‌ها به طور طبیعی نیست و این موضوع باعث خستگی شدید و تنگی نفس می‌شود.
این افراد ممکن است پس از ابتلا به بیماری روماتیسم قلبی، نتوانند به فعالیت‌هایی که قبل از بیماری انجام می‌داده‌اند ادامه دهند، مانند انجام ورزش و در بعضی موارد حتی پیاده روی. روماتیسم قلبی همیشه موجب بروز علائم در بیمار نمی‌شود اما در صورت بروز علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- نفس نفس زدن هنگام انجام هر گونه فعالیت فیزیکی
- داشتن مشکل تنفسی در هنگام دراز کشیدن
- بیدار شدن از خواب به این دلیل که حس می‌کنید نیاز دارید بنشینید یا راه بروید
- ورم کردن بدن
- احساس غش و ضعف
تب روماتیسمی چیست؟
تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که گاهی اوقات پس از بروز نوعی عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود که این عفونت بر اثر گروهی از باکتری‌ها به نام استرپتوکوک ایجاد می‌شود. تب روماتیسمی زمانی ایجاد می‌شود که این عفونت به طور کامل با آنتی بیوتیک درمان نشود. بیماری تب رواتیسمی می‌تواند بر قلب، مفاصل پوست و مغز اثر بگذارد. علائم تب روماتیسمی عبارتند از:
- تب
- ورم مفاصل، حساسیت به لمس و قرمز شدن بسیاری از مفاصل بدن
- تحریک پوستی
- کم شدن وزن
- خستگی مفرط
- دل درد
چه کسانی در معرض ابتلا به تب روماتیسمی هستند ؟
کودکان بین 5 تا 15 سال در معرض ابتلا به تب روماتیسمی هستند، خصوصا اگر به طور مکرر دچار عفونت گلو می‌شوند. این بیماری همچنین در خانواده‌هایی که سابقه ابتلا به بیماری تب روماتیسمی یا روماتیسم قلبی را دارند، بیشتر شایع است. یک نفر از هر 300 نفری که به گلو درد ناشی از این باکتری مبتلا می‌شوند، به تب رماتیسمی نیز مبتلا می‌شود.
عوارض تب روماتیسمی
التهاب ناشی از تب روماتیسمی ممکن است به مدت چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در برخی موارد، این التهاب می‌تواند باعث عوارض بلند مدت در بیمار شود. یکی از این عوارض، روماتیسم قلبی است که به دلیل آسیب به دریچه‌های قلب ناشی از این التهاب ایجاد می‌شود. این مشکل عموماً در بین دو دهلیز چپ قلب و تنگی دریچه میترال به وجود می‌آید. البته، سایر دریچه‌های قلب نیز ممکن است مشکل داشته باشند. این آسیب ممکن است به دلیل یکی از عوامل زیر ایجاد شود:
- تنگی دریچه قلب: در این حالت دریچه قلب باریک تر از حال عادی است که باعث کاهش جریان خون می‌شود.
- نارسایی دریچه قلب: در این حالت دریچه قلب به طور کامل بسته نمی‌شود که باعث می‌شود خون در جهت نادرستی جریان پیدا کند
- آسیب به ماهیچه‌های قلب: التهاب ناشی تب روماتیسمی باعث ضعیف شدن ماهیچه‌های قلب می‌شود که باعث پمپاژ شدن ضعیف خون می‌شود.
آسیب به دریچه‌های قلب و سایر بافت‌های قلبی می‌تواند موجب بروز مشکلات و بیماری‌هایی در فرد شود که عبارتند از:
- آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی: انقباض نامنظم دهلیز‌های قلب
- نارسایی قلبی:عدم توانایی قلب برای پمپاژ خون و خون‌رسانی به بدن
موارد مهمی که در صورت ابتلا به روماتیسم قلبی باید بدانید:
- همیشه تمامی‌تزریقات آنتی بیوتیک خود را انجام دهید:
مهمترین موضوعی که در صورت ابتلا به تب روماتیسمی باید بدانید این است که برای پیشگیری از ابتلا به روماتیسم قلبی باید به طور منظم پنی‌سیلین تزریق کنید. بهترین راه برای جلوگیری از حمله مجدد تب روماتیسمی، تزریقات منظم آنتی بیوتیک است. نحوه تزریق پنی سیلین توسط پزشک تعیین می‌شود اما معمولا به صورت هر 28 روز یک بار، تا 10 سال پس از ابتلا به تب روماتیسمی و یا تا زمانی است که شخص 21 ساله شود. در ابتدا ممکن است تزریق برای بیمار دردناک باشد اما به مرور زمان این مسئله حل می‌شود. تزریق باید توسط پزشک یا پرستار انجام شود. - در صورتی که سابقه ابتلا به تب روماتیسمی یا روماتیسم قلبی را داشته اید، لازم است حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
تشخیص روماتیسم قلبی
برای تشخیص بیماری رماتیسم قلبی، پزشک ابتدا سوالاتی درباره سابقه ابتلا به عفونت باکتریایی استرپتوکوک (گلودرد) می‌پرسد و کودک را معاینه کرده و به صدای قلبش گوش می‌کند. اگر کودک به رماتیسم قلبی مبتلا باشد، پزشک می‌تواند صدای مورمور (صدای غیرطبیعی قلب) را تشخیص دهد. در طول معاینه، پزشک به دنبال علائم و نشانه‌های التهاب در مفاصل بدن بیمار می‌باشد و همچنین سوالاتی درباره علائم کودک و سابقه پزشکی کودک و دیگر اعضای خانواده از شما می‌پرسد. پزشک ممکن است آزمایش کشت میکروب گلو یا آزمایش خون را تجویز کند تا ابتلا به عفونت باکتریایی را تشخیص دهد. همچنین، برای بررسی نحوه عملکرد قلب، ممکن است انجام رادیوگرافی قفسه سینه، تست اکوی قلبی، نوار قلب و عکسبرداری از قلب با مرجوعیت به ام آر آی لازم باشد.
درمان تب روماتیسمی
روماتیسم قلبی نیازمند دارودرمانی با آنتی‌بیوتیک است. بعد از درمان‌های اولیه با آنتی بیوتیک، درمان‌های بعدی برای پیشگیری از بازگشت مجدد عفونت باکتریایی انجام می‌شود.
پزشک همچنین برای درمان التهاب مفاصل و ورم از داروهای ضد التهاب استفاده می‌کند. بسته به شدت بیماری ممکن است پزشک بین 2 تا 12 روز استراحت مطلق به بیمار تجویز کند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد کودک به تب روماتیسمی مبتلاست لازم است تا مدت طولانی برای بررسی آسیب به قلب کودک تحت نظر متخصص قلب باشد.
درمان روماتیسم قلبی
در صورتی که کودکی به تب روماتیسمی دچار شود، برای چندین سال باید برای جلوگیری از بازگشت عفونت و ابتلا به بیماری قلبی آنتی بیوتیک مصرف کند.
در صورت آسیب رسیدن به دریچه‌های قلبی مانند تنگ شدن یا نارسایی دریچه قلبی ممکن است نیاز به انجام جراحی قلب برای بازسازی یا جایگزین کردن دریچه قلب باشد. گاهی اوقات در صورتی که دریچه قلب بیش از حد تنگ شده باشد از روش آنژیوگرافی کاتتریسم قلبی استفاده می‌شود تا بدون نیاز به انجام جراحی، دریچه قلبی باز شود. با این حال گاهی دریچه قلبی با انجام این عمل باز نمی‌شود و در این صورت لازم است جراحی باز انجام شود و دریچه قلب کودک با یک دریچه مصنوعی جایگزین شود.
پیشگیری از روماتیسم قلبی
بهترین راه برای پیشگیری از روماتیسم قلبی، پیشگیری از بازگشت تب روماتیسمی است. در صورتی که فکر می‌کنید که ممکن است به تب روماتیسمی مبتلا باشید لازم است به پزشک مراجعه کنید. در صورت سابقه ابتلا به تب روماتیسمی، حتما آنتی بیوتیک‌ها را در زمان معین تزریق کنید. همچنین :
- به طور منظم برای چکاپ پزشکی اقدام کنید.
- گلو درد را نادیده نگیرید و آن را جدی تلقی کنید. انجام درمان کامل و به موقع گلو درد عفونی می‌تواند از بروز تب روماتیسمی پیشگیری کند
- در صورتی که بدنتان زخمی‌شد، زخم را تمیز نگه دارید و آن را با پوشش استریل بپوشانید.
- دستان خود را به طور مداوم بشویید.
- مراقب علائم هشدار دهنده تب روماتیسمی در کودکان بین 5 تا 15 سال باشید.
- تب روماتیسمی به قلب فشار زیادی وارد می‌کند، پس لازم است با سیگار کشیدن یا داشتن وزن اضافه، فشار مضاعف به آن وارد نکنید.
- رژیم غذایی سالمی‌داشته باشید.
