آمفیزم نوعی بیماری است که به دیواره‌ی کیسه‌های‌هوا (آلوئول) در ریه آسیب می‌رساند. آلوئول‌ها کیسه‌های هوایی کوچک، با دیواره بسیار نازک و شکننده‌ای هستند که به صورت دسته‌ای در انتهای لوله‌های نایژه یا برونش در اعماق ریه‌ها قرار دارند. در ریه‌های طبیعی حدود ۳۰۰ میلیون آلوئول وجود دارد. هنگامی که در تنفس می‌کنید ، آلوئول‌ها کشیده می‌شوند، اکسیژن را به داخل فرو می‌برند و آن را به خون منتقل می‌کنند. هنگام بازدم، آلوئول ها جمع می‌شوند و دی اکسید کربن را از بدن خارج می‌کنند.
وقتی آمفیزم ایجاد میشود، آلوئول‌ها و بافت ریه از بین می‌روند. با این آسیب، آلوئول‌ها نمی توانند لوله‌های نایژه را حمایت کنند. لوله‌ها فرو ریخته و باعث انسداد (انسداد) می‌شوند که هوا را در داخل ریه‌ها به دام می‌اندازد. بنابراین، بعلت اینکه آلوئول کمتر است، اکسیژن کمتری می‌تواند به جریان خون منتقل شود.
اما علت، علائم و درمان آمفیزم چیست؟ در ادامه‌ی مطلب به تمامی این موارد اشاره شده است.
از اصلی ترین علت این بیماری، سیگار کشیدن است. به همین دلیل، آمفیزم یکی از قابل پیشگیری‌ترین انواع بیماری‌های تنفسی است. آلاینده‌های هوا در خانه و محل کار، عوامل ژنتیکی (ارثی) (کمبود آنتی تریپسین آلفا ۱) و عفونت‌های تنفسی نیز می‌توانند در ایجاد آمفیزم نقش داشته باشند.
استعمال سیگار نه تنها بافت ریه را از بین می‌برد بلکه مجاری تنفسی را نیز تحریک می‌کند. این باعث التهاب و آسیب به مژکهایی میشود که در لوله‌های نایژه قرار دارند. این منجر به تورم مجاری هوایی، تولید مخاط و مشکل در پاکسازی مجاری هوایی میشود. همه این تغییرات می‌تواند باعث به تنگی نفس شود.
علائم آمفیزم چیست؟
علائم آمفیزم ممکن است شامل سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس، تنگی قفسه سینه و افزایش تولید مخاط باشد. اغلب اوقات، تا زمانی که ۵۰ درصد یا بیشتر از بافت ریه از بین نرود، ممکن است علائم مشاهده نشود. تا آن زمان، تنها علائم ممکن است ایجاد تدریجی تنگی نفس و خستگی باشد، که می‌تواند به عنوان بیماری‌های دیگر اشتباه شود. در افرادی که به آمفیزم مبتلا می‌شوند خطر ابتلا به ذات الریه، برونشیت و سایر عفونت‌های ریوی افزایش می‌یابد. بنابراین قبل از مبتلا شدن به آمفیزم، در صورت بروز هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید:
تنگی نفس (خصوصاً در حین ورزش‌های سبک یا بالا رفتن از پله )
تشخیص آمفیزم معمولاً با معاینه فیزیکی آغاز میشود. پزشک از شما سوال می‌کند که سیگار می‌کشید و برای چه مدت؟ پزشک همچنین شدت علائم، درد در قفسه سینه و ریه‌های شما را نیز بررسی می‌کند. پزشک همچنین قلب شما را از نظر فشار ناشی از بیماری نیز بررسی می‌کند.
پس از معاینه، پزشک آزمایشاتی را برای رد سایر شرایط مانند سرطان، سل یا نارسایی مزمن قلب انجام می‌دهد که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کند.از اشعه ایکس قفسه سینه، اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) یا برونکوسکوپی ممکن است برای رد سل یا سایر بیماری‌ها در صورت سرفه خون فرد استفاده شود. از اکوکاردیوگرافی دو بعدی و تکنیک داپلر نیز ممکن است برای بررسی اینکه آیا فشار خون در ریه‌ها بالا است نیز استفاده میشود.
آزمایش‌های دیگری مانند اکسیژن خون، عملکرد ریه و تست ورزش ممکن است برای تعیین میزان آسیب وارد شده و ریه‌های شما انجام شود.
درمان آمفیزم چیست
هدف از درمان آمفیزم، تسکین علائم، جلوگیری از عوارض و آهسته‌کردن پیشرفت بیماری است. ترک سیگار برای بیماران مبتلا به آمفیزم نیز ضروری است، زیرا ادامه استفاده از تنباکو فقط باعث آسیب بیشتر به ریه‌ها میشود. موارد زیر از درمان‌های مناسی آمفیزم می‌باشند:
داروها
داروهای توصیه شده برای درمان آمفیزم:
داروهای گشادکننده برونش(نایژه): داروها ممکن است به صورت اسپری‌های آئروسل یا از راه خوراکی مصرف میشود، داروهای گشاد کننده برونش به تدریج به باز کردن مجاری هوا در ریه‌ها و تسکین علائم آمفیزم کمک می‌کنند.
استروئیدها: استروئیدها که به عنوان اسپری آئروسل استنشاق می‌شوند، می توانند علائم آمفیزم همراه با آسم و برونشیت را تسکین دهند. با این حال، با گذشت زمان، استروئیدهای استنشاقی می‌توانند عوارض جانبی مانند ضعیف شدن استخوان‌ها، فشار خون بالا، دیابت و آب مروارید ایجاد کنند. قبل از استفاده از استروئیدها مهم است که این عوارض جانبی را با پزشک خود در میان بگذارید.
آنتی بیوتیک: آنتی بیوتیک ها برای کمک به مبارزه با عفونت‌های تنفسی رایج در افراد مبتلا به آمفیزم، مانند برونشیت حاد، ذات الریه و آنفولانزا تجویز میشود.
واکسن
بیماران مبتلا به آمفیزم باید سالیانه واکسن آنفولانزا بزنند و برای جلوگیری از عفونت‌ها هر پنج تا هفت سال یکبار واکسن پنومونی تزریق کنند.
اکسیژن درمانی
با پیشرفت بیماری آمفیزم بیمار، ممکن است تنفس به تنهایی دشوار شود و ممکن است به اکسیژن اضافی نیاز داشته باشد. اکسیژن انواع مختلفی دارد و ممکن است با دستگاه‌های مختلفی به بیمار انتقال داده شود، مانند دستگاه‌هایی که می‌توانید در خانه استفاده کنید.
جراحی یا پیوند ریه
پیوند ریه برای برخی از بیماران مبتلا به آمفیزم ممکن است گزینه‌ی مناسبی باشد. برای برخی از بیماران نیز، جراحی کاهش حجم ریه، که طی آن قسمت‌های کوچکی از بافت ریه آسیب دیده برداشته میشود، ممکن است توصیه شود.
پروتئین درمانی
ممکن است به بیماران مبتلا به آمفیزم ناشی از کمبود آنتی تریپسین آلفا -۱ (AAT)، برای کمک به کند شدن پیشرفت آسیب ریه، تزریق آنتی تریپسین آلفا -۱ انجام شود.
توانبخشی ریوی
بخش مهمی از درمان آمفیزم توانبخشی ریوی است که شامل آموزش، مشاوره تغذیه، یادگیری تکنیک‌های خاص تنفس، کمک به ترک سیگار و شروع برنامه‌ی ورزشی است. از آنجا که افراد مبتلا به آمفیزم اغلب از نظر جسمی محدود هستند، ممکن است از هر نوع فعالیت بدنی اجتناب کنند. با این حال، فعالیت بدنی منظم در واقع می‌تواند سلامتی و تندرستی بیمار را بهبود بخشد.
چند نکته برای کنترل بیماری آمفیزم
بهترین راه پیشگیری یا کاهش مشکلات ناشی از عفونت‌های تنفسی:
تمرین روش‌های خوب شستن دست
سیگار نکشیدن
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه و استفاده از دهانشویه ضد باکتری بعد از غذا
تمیز نگه داشتن وسایل تنفسی
تمیز نگه‌داشتن خانه خود و بدون گرد و غبار
تزریق واکسن آنفولانزا هر ساله
دنبال کردن برنامه ورزشی تجویز شده توسط پزشک
اجتناب از مواد تحریک کننده مانند دود سیگار، گازهای خروجی، عطرهای تند، مواد شوینده، رنگ لاک، الکل، گرد و غبار، و هر گونه آلودگی
