استرس اکوکاردیوگرام یا به اختصار استرس اکو یک آزمون تشخیصی است که برای ارزیابی عملکرد قلب وقتی تحت فشار فیزیکی قرار دارد انجام می‌شود. در این آزمون از امواج اولتراسوند (امواج صوتی غیر قابل شنیدن) برای تصویربرداری از قلب و بررسی عملکرد آن قبل و بلافاصله بعد از ورزش برای ارزیابی نحوه عملکرد پمپاژ عضله قلب و گاهی اوقات برای اندازه گیری پارامترهایی دیگر استفاده می‌شود. این آزمون را به این خاطر انجام می‌دهند که بفهمند آیا خون رسانی به هیچ یک از بخش‌های قلب کاهش یافته است یا خیر، که این ممکن است به معنای تنگ شدن و/ یا انسداد یکی از عروق کرونر باشد که خون‌رسانی آن قسمت از عضله قلب را بر عهده دارد.
دلایل دیگری نیز وجود دارد که پزشک بخواهد برای بیمار استرس اکو انجام دهد – مثلاً ارزیابی عملکرد دریچه‌های قلب تحت استرس ، اندازه گیری تغییرات فشار در قلب در هنگام استرس، گاهی اوقات برای صدور یک مجوز و یا اهداف دیگر. در کل دلایل زیادی برای انجام این آزمون وجود دارد.
برای دانستن اینکه این تست چگونه انجام می‌شود و مراقبت‌های قبل و بعد از آن چیست به مطالعه این مطلب ادامه دهید.
لطفاً قبل از شروع این آزمون در صورتی که داروی خاصی مصرف می‌کنید و یا سابقه حمله قلبی (چه اخیرا اتفاق افتاده باشد چه مدت‌ها قبل)، دیسکسیون آئورت، وجود مایع یا لخته خون در ریه‌ها ( اخیرا)، مشکلات جدی دریچه‌های قلب، آریتمی قلبی یا تپش قلب دارید و یا اخیرا درد در قفسه سینه شما افزایش یافته پزشک قلب خود را از این مسائل آگاه کنید.
قبل از تست اکو استرس
از شما خواسته می‌شود که از ۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و ننوشید و کفشی راحت به پا داشته باشید. در صورت نیاز به شما گان خواهند داد اما توصیه می‌شود لباسی به تن داشته باشید که بتوانید با آن راه راحت بروید یا بدوید. در صورت تمایل می‌توانید بعد از انجام تست دوش بگیرید.
در طول اکو استرس چه اتفاقی می‌افتد؟
انجام این تست در دو مرحله میباشد که در این قسمت بطور واضح و کامل توضیح داده شده است:
مرحله اول
قبل از انجام سونوگرافی قلب ابتدا توضیحی درباره این تست به شما ارائه می‌دهند و سپس یک نوار قلب (ECG) از شما می‌گیرند که الکترودهای آن تا پایان کار روی بدنتان باقی خواهد ماند. سپس یک اکوکاردیوگرام در حال استراحت انجام می‌دهند که یک سونوگرافی غیر تهاجمی از قلب است. این کار برای ارزیابی عملکرد قلب در حالت استراحت انجام می‌شود. در بیشتر زمان آزمون از شما می‌خواهند به پهلوی چپ دراز بکشید و مبدلی را روی قفسه سینه شما حرکت می‌دهند تا اولین مجموعه تصاویر سونوگرافی از قلب به دست آید. برای بهبود کیفیت تماس و تصویربرداری از ژل مخصوص سونوگرافی استفاده می‌شود. ممکن است لازم باشد مبدل را محکم روی سینه بکشند. اگر این کار برایتان ناراحت کننده بود ، لطفاً به کسی که برایتان سونوگرافی انجام می‌دهد اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد از چندین ناحیه سونوگرافی انجام شود: سمت چپ قفسه سینه در کنار استخوان جـناغ سینه (استرنوم) ، ناحیه زیر پستان چپ ، قسمت فوقانی شکم و گاهی پایین گردن. ممکن است صداهای بلندی بشنوید که نشان دهنده سیگنال تقویت شده اولتراسوند بازتاب یافته از جریان خون در دهلیزها و بطن‌ها و دریچه‌های قلب هستند. این مساله کاملاً طبیعی است و چیز نگران کننده‌ای نیست.
مرحله دوم
برای انجام تست در حضور یک متخصص قلب و عروق از شما می‌خواهند که طبق پروتکل روی یک تردمیل راه بروید. سرعت و شیب تردمیل با توجه به سطح آمادگی بدنی و واکنش ضربان قلب هر ۱-۳ دقیقه افزایش می‌یابد. در طی آزمایش، فشار خون و نوار قلب به طور مرتب ثبت شده و متخصص قلب و عروق و مسوول سونوگرافی قلب بر آن نظارت می‌کند. از شما خواسته می‌شود که در صورت بروز علائمی از قبیل درد در قفسه سینه یا تنگی نفس پزشک یا مسوول سونوگرافی را از آن مساله آگاه کنید و در صورتی که بخواهید انجام تست را متوقف کنید با آن‌ها اطلاع دهید.
۳ پروتکل مختلف برای تست ورزش وجود دارد که بسته به توانایی بدنی و شرایط فرد از آن‌ها استفاده می‌شود:
– پروتکل Naughton: که در آن سرعت تردمیل کندتر و شیب آن کمتر است
– پروتکل بروس (Bruce) : برای افرادی با آمادگی بدنی در حد متوسط
– و پروتکل شتاب (Accelerated): برای افرادی که آمادگی بدنی خوبی دارند
متخصص سونوگرافی قلب و پزشک متخصص قلب ارزیابی می‌کنند که در زمان انجام تست کدام پروتکل برای فرد مناسب‌تر است.
پس از اتمام مرحله ورزش ، متخصص قلب و عروق به سرعت شما را به تخت آزمایش برمی‌گرداند تا سری دوم تصاویر سونوگرافی گرفته شود. این که سرعت ضربان قلب بالا بماند اهمیت زیادی دارد. این امر اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد قلب شما در شرایط استرس در اختیار متخصص قلب و عروق قرار می‌دهد. به شما چند دقیقه وقت می‌دهند تا کمی آرام شوید ، و سپس ، سری آخر تصاویر سونوگرافی گرفته می‌شود.
برای بیمارانی که در راه رفتن مشکل دارند ، یک آزمایش جایگزین به نام اکو استرس دبوتامین انجام می‌شود.
تفسیر نتایج اکو استرس
متخصص قلب و عروق و مسوول سونوگرافی قلب گزارشی از تستی که انجام شده تهیه می‌کنند که به پزشک شما ارسال می‌شود. برای بررسی نتایج خود باید به پزشکتان مراجعه کرده و در مورد هرگونه پیگیری لازم با او صحبت کنید.
- نتیجه معمولی معمولاً به این معنی است که بیمار توانسته به اندازه‌ای که اکثر افراد هم سن و همجنس او می‌توانند ورزش کند و همچنین علائم یا تغییرات نگران کننده‌ای در فشار خون و / یا نوار قلب خود ندارد. تصاویر قلب بیمار نشان می‌دهند که تمام قسمت‌های قلب با سخت‌تر تپیدن توانسته به افزایش استرس واکنش نشان دهد. نتیجه طبیعی بدان معنی است که جریان خون در شریان‌های کرونر احتمالاً طبیعی است.
- نتیجه غیر طبیعی (که نتیجه مثبت نیز نامیده می‌شود) ممکن است به دلیل کاهش جریان خون به بخشی از قلب باشد. محتمل‌ترین علت تنگی یا انسداد شریانی است که خون آن قسمت از عضله قلب را تأمین می‌کند. دلایل دیگری نیز برای مثبت بودن نتایج آزمون وجود دارد که خارج از محدوده این نوشتار است. لازم است بیمار درباره نتایج خود با پزشک معالجش صحبت کند زیرا تفسیر کلی نتایج تست به دلیلی که تست برای آن انجام شده ، سن ، سوابق پزشکی ، و سایر مشکلات سلامتی فرد بستگی دارد.
آیا این تست دقیق است؟
دقت اکوکاردیوگرافی استرس تقریباً ۸۵-۹۰٪ است. به دلایل مختلف فنی و بدنی ممکن است نتایج تست مثبت کاذب یا منفی کاذب باشد. مثبت کاذب بدین معنی که تست نشان داده یک انسداد شریان شدید وجود دارد اما آنژیوگرافی متعاقب آن فقط یک انسداد خفیف تا متوسط را نشان بدهد و منفی کاذب به این معنا که تست طبیعی به نظر برسد و انسداد شریان شدیدی که وجود دارد را نشان ندهد. بسته به علائم بیمار ، پزشکی که اکو استرس انجام داده و یا پزشک متخصص قلب ممکن است توصیه کنند آزمایشات بیشتری با استفاده از روش‌هایی متفاوت انجام شود برای مثال سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر ، اسکن هسته‌ای یا آنژیوگرافی تهاجمی.
خطرات انجام اکو استرس
اکو استرس روشی بسیار کم خطر است و خطرات آن هیچ تفاوتی با خطرات تست ورزش استاندارد ندارد. در این تست از هیچ گونه اشعه‌ای استفاده نمی‌شود.
شایع‌ترین خطرات که از هر ۱۰۰۰ نفر فقط در ۳ نفر رخ می‌دهد شامل موارد زیر است:
- درد قفسه سینه که با متوقف کردن تست و مصرف دارو قابل درمان است.
- تجمع مایعات در ریه‌ها که در صورت بروز تست باید متوقف شده و دارو مصرف شود.
- ضربان غیر طبیعی قلب یا “آریتمی” که با قطع باید قابل درمان است و ممکن است با دارو و یا بدون دارو درمان شود.
