اکو کاردیوگرافی کودکان روشی است که از آن برای ارزیابی ساختار قلب کودکان و عملکرد آن استفاده میشود. اکوکاردیوگرافی، اکو، سونوگرافی قلبی یا سونوگرافی داپلر قلبی، اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک یا TTE نیز نامیده میشود. در این روش یک کاوشگر کوچک به نام مبدل روی قفسه سینه فرزند شما قرار می‌گیرد و امواج صوتی التراسونیک را با فرکانس بالایی که قابل شنیدن است, ارسال می‌کند و هنگامی که مبدل در زوایای خاص و مکان‌های مشخصی روی قفسه سینه کودک شما قرار می‌گیرد، امواج صوتی التراسونیک را از پوست و سایر بافت‌های بدن عبور داده و به سوی بافت‌های قلب ارسال می‌کند. این امواج التراسونیک از ساختارهای قلب انعکاس (اکو) پیدا می‌کنند. مبدل، موج‌های انعکاس یافته را جمع آوری کرده و اکوها را به رایانه می‌فرستد. کامپیوتر این امواج انعکاس یافته را به تصویری از دیواره‌ها و دریچه‌های قلبی تبدیل می‌کند.
پزشکان از اکوکاردیوگرافی برای تشخیص مشکلاتی که قلب کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهند استفاده می‌کنند. در حین انجام اکو، پزشک نحوه پمپاژ خون توسط قلب کودک را ارزیابی خواهد کرد. پزشکان همچنین می‌توانند از اکوکاردیوگرافی برای یافتن و بررسی علائم بیماری‌های قلبی، مانند ضعف عضلات قلب، وجود لخته‌های خونی در قلب یا عملکرد ضعیف دریچه‌های قلبی استفاده کنند.
به طور کلی این آزمایش احتمال بروز عوارض جالبی و خطرات قابل توجه کمی دارد. با این حال ممکن است کودکان احساس ناراحتی داشته باشند یا برخی از آنها نسبت به ماده کنتراست واکنش آلرژیک نشان دهند.
انواع مختلف اکوکاردیوگرافی چیست؟
اکوکاردیوگرام می‌تواند از یک یا چند نوع خاص اکوی قلب که در زیر فهرست شده‌اند استفاده کند:
اکوکاردیوگرافی(M-Mode)
این اکو ساده‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی است و تصویری را تولید می‌کند که بیشتر از آن که شبیه تصویر حقیقی ساختارهای قلب باشد، مشابه یک ردیابی است. اکوکاردیوگرافی M-Mode برای بررسی ساختارهای قلبی مانند فضای پمپاژ قلب، اندازه خود قلب و ضخامت دیواره‌های قلب مفید است
اکوکاردیوگرافی داپلر
اکوی داپلر برای بررسی و اندازه گیری جریان خون در درون محفظه‌ها و دریچه‌های قلبی استفاده میشود. میزان خون پمپاژ شده به خارج در هر ضربان، نشانگر عملکرد قلب است. داپلر همچنین می‌تواند جریان غیر طبیعی خون در قلب که نشان‌دهنده مشکلاتی مانند وجود سوراخ بین محفظه‌های قلب، مشکل یک یا چند دریچه از چهار دریچه قلب یا مشکلی در دیواره‌های قلب هستند را نشان دهد.
داپلر رنگی
داپلر رنگی یک شکل پیشرفته از اکوکاردیوگرافی داپلر است. در داپلر رنگی، رنگ‌های مختلف برای تعیین جهت گردش خون استفاده می‌شوند که این امر تفسیر تصاویر داپلر را ساده‌تر می‌کند.
اکوکاردیوگرافی دو بعدی (۲D)
این تکنیک برای رویت ساختارهای واقعی قلب و حرکت ساختارهای حقیقی آن استفاده میشود. نمای اکوی دو بعدی روی مانیتور، مخروطی شکل مشاهده میشود و میتوان حرکت ساختارهای قلبی را در زمان حقیقی مشاهده کرد. این امر به پزشک این امکان را می‌دهد تا ساختارهای مختلف قلب را در حال کار مشاهده کرده و آنها را ارزیابی کند.
اکوکاردیوگرافی سه بعدی (۳D)
این یک تکنیک تخصصی است که برای تهیه یک تصویر سه بعدی از ساختارهای قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکوی سه بعدی می‌تواند در درک بهتر جزئیات ساختارهای قلب به متخصص قلب کمک کند. همچنین میتوان از آن برای اندازه گیری میزان فشار عضلات قلب استفاده کرد. تصاویر اکوی سه بعدی باید پس از اتمام بررسی، اندازه گیری و دستکاری شوند.
اکوکاردیوگرام جنین
پزشکان می‌توانند از اکوکاردیوگرام جنین برای مشاهده قلب کودک متولد نشده استفاده کنند. این آزمایش معمولاً در هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری انجام میشود. اکوکاردیوگرام از اشعه استفاده نمی‌کند، بنابراین برای مادر یا کودک مضر نیست.
اکوی قلب چه مشکلاتی را می‌تواند تشخیص دهد؟
چندین مشکل قلبی وجود دارد که میتوان آن را با اکوکاردیوگرافی تشخیص داد؛ از جمله موارد زیر:
- آنوریسم– گشاد شدن بخشی از شریان‌های کرونر یا سرخرگ آئورت (که انتقال خون دارای اکسیژن از قلب به سایر نقاط بدن را برعهده دارد) که ممکن است باعث ضعف در بافت ناحیه آنوریسم شود. آنوریسم در موارد شدید می‌تواند باعث پارگی شود که یک وضعیت اضطراری بوده و باعث خونریزی شدید از رگ‌های خونی میشود.
- کاردیومیوپاتی– افزایش اندازه قلب به دلیل ضخیم شدن یا ضعف عضلات قلبی
- نقص مادرزادی (از بدو تولد)- ناهنجاری ها یا نقص هایی در یک یا چند ساختار قلب که در هنگام تشکیل جنین رخ داده‌اند.
- کاردیومیوپاتی- وضعیتی که در آن ماهیچه قلب به قدری ضعیف میشود که خون به طور موثر پمپاژ نمی شود و از این جهت باعث جمع شدن خون (احتقان) در عروق خونی، ریه‌ها، پا، مچ پا و سایر قسمت‌های بدن می شود.
- بیماری دریچه- در این وضعیت یک یا چند تا از دریچه های قلبی دچار نقص می‌شوند یا ممکن است به صورت مادرزادی از بدو تولد ناقص باشند. سایر مشکلات به شرح زیر است:
- سوفل قلب
- درد قفسه سینه
- نارسایی احتقانی قلب
- پریکاردیت
- بیماری دریچه
اکو کاردیو گرافی چگونه انجام میشود؟
این آزمایش ممکن است در مطب متخصص قلب و عروق در یک کلینیک یا در یک بیمارستان یا مرکز خدمات پزشکی به صورت سرپایی یا بستری انجام شود. در بیشتر موارد به شما اجازه داده میشود تا در حین انجام مراحل، در کنار فرزند خود بمانید تا باعث آرامش و راحتی خیال خود و فرزندتان شوید.
- تکنسین باید قفسه سینه فرزند شما را از کمر به بالا ببیند. با گذاشتن یک پوشش روی قفسه سینه فرزند شما و محدود کردن دسترسی به ناحیه تحت عمل، حریم خصوصی حفظ میشود.
- الکترودهای EKG با تکه‌های چسب به قفسه سینه کودک شما وصل می‌شوند.
- در حین انجام آزمایش، کودک شما روی یک تخت خواب دراز خواهد کشید. ممکن است برای پشتیبانی از کمر فرزند شما یک بالش یا کوسن پشت کمر قرار بگیرد.
- اتاق تاریک خواهد شد، به نحوی که تصاویر موجود روی مانیتور بهتر توسط تکنسین مشاهده شوند.
- تکنسین ژل را روی قفسه سینه کودک شما می‌مالد و سپس کاوشگر مبدل را روی ژل قرار می‌دهد. هنگامی که تکنسین مبدل را روی قفسه سینه حرکت می‌دهد تا تصاویر مطلوبی از قلب کودک شما به دست بیاورد، کودک شما فشار اندکی را احساس خواهد کرد.
- در حین انجام آزمایش، تکنسین کاوشگر مبدل را به صورت دورانی حرکت می‌دهد و برای به دست آوردن تصاویر مناسب از مکان‌های مختلف و ساختارهای مختلف قلب کودک شما، فشار مختلفی را اعمال می‌نماید. میزان فشار پشت کاوشگر نباید ناراحت کننده باشد اما اگر باعث ناراحتی فرزند شما میشود، باید به تکنسین اطلاع دهید.
- پس از انجام اکو، تکنسین ژل را از قفسه سینه کودک شما پاک کرده و الکترودهای EKG را برمی‌دارد.
اکو با آرامبخش
لازم است کودکانی که به قدر کافی بزرگ شده‌اند، برای به دست آوردن تصاویر واضح‌تر، در حین انجام کاردیو گرافی بی‌حرکت باقی بمانند. معمولاً والدین می‌توانند برای دادن اطمینان و تشویق فرزندان به همکاری، در طول عمل در کنار آنها باقی بمانند. با این حال اکوکاردیوگرام می‌تواند یک آزمایش طولانی مدت باشد. کودکان کوچک‌تر ممکن است در حین انجام آن بی‌قراری کرده و از دستیابی به تصاویر واضح جلوگیری کنند. به همین دلیل احتمال دارد به کودکان خردسال یک دارو (آرامبخش) داده شود تا به آرامش آنها در طول انجام الکتروکاردیوگرام کمک کند. در صورت استفاده از آرامبخش، یک پرستار در طول انجام آزمایش کودک را تحت نظر دارد. به دلایل ایمنی شما باید تا بیدار شدن کامل کودک و از بین رفتن کامل اثر دارو در کلینیک باقی بمانید.
ممکن است بسته به نتایج اکو آزمایش یا عمل‌های بیشتری برای جمع‌آوری اطلاعات تشخیصی، ترتیب داده شود.
آیا اکوکاردیوگرام و الکتروکاردیوگرام یکسان هستند؟
افراد نباید اکوکاردیوگرام را با آزمایش تشخیصی دیگری به نام EKG اشتباه بگیرند. الکتروکاردیوگرام یا EKG ضربان الکتریکی یا امواجی که از بافت عضلانی قلب عبور می‌کنند را اندازه گیری می‌کند.
فعالیت الکتریکی در قلب باعث انقباض بافت‌های عضلانی و شل شدن آنها میشود که این امر ضربان ریتمیک قلب را ایجاد می‌کند که افراد می‌توانند با یک استتوسکوپ آن را بشنوند.
یک تکنسین، پرستار یا پزشک آموزش دیده می‌تواند با قرار دادن الکترود روی پوست قفسه سینه، بازوها یا پاها EKG بگیرد. این الکترودها فعالیت الکتریکی را ضبط کرده و اطلاعات را به یک کامپیوتر ارسال می‌کنند که آنها را به یک نمودار تبدیل می‌کند و پزشک می‌تواند آن را چاپ کند.
آیا اکوکاردیوگرام کودکان عارضه جانبی دارد؟
در موارد نادر ممکن است یک عارضه جدی در نتیجه اکوکاردیوگرام رخ دهد. مانند آسیب به گلو، تارهای صوتی یا مری. استفاده از بی‌حسی موضعی، آرامبخش‌ها و رنگ‌های کنتراست در حین آزمایش ممکن است در برخی از کودکان واکنش آلرژیک را به دنبال داشته باشد.
رنگ‌های کنتراست می‌توانند عوارض جانبی زیر را ایجاد کنند:
- سردرد
- حالت تهوع
- اضطراب
- مشکلات بینایی یا شنوایی
ممکن است برخی کودکان در حین انجام تست استرس دچار تغییراتی در فشار خون یا کاهشی در سطح اکسیژن قلب شوند. به دلیل احتمال بروز هرگونه عوارض در هنگام انجام آزمایش، تست استرس در یک مرکز پزشکی کاملاً مجهز انجام میشود.
هرگاه فردی آرام بخش دریافت می‌کند، احتمال دارد که محتوای معده وارد ریه‌ها شود. برای جلوگیری از این امر پزشک از فرد می‌خواهد که با معده خالی در آزمایش شرکت کنند.
