خس خس سینه، صدای سوت مانندی است که هنگام نفس کشیدن شنیده می‌شود. این صدا، هنگامی که هوا از طریق مجاری تنفسی باریک حرکت می‌کند، ایجاد می‌شود و هنگام بازدم بیشتر قابل توجه است هرچند هنگام دم نیز شنیده می‌شود. گاهی اوقات هنگام گرفتگی بینی، صدای سوت مانندی از مجرای تنفسی بیرون می‌آید. این معمولاً در صورت ابتلا به سرماخوردگی یا آلرژی بینی اتفاق می‌افتد. شستشوی مجاری بینی با آب نمک می‌تواند خس خس سینه را از بین ببرد. خس خس سینه معمولاً به مشکلات عمیق‌تر در تنفس اشاره دارد.
چه عواملی باعث خس خس سینه می‌شود؟
بیایید نگاهی به برخی از عواملی که می‌تواند باعث ایجاد خس خس شود، بیندازیم.
آسم
خس خس سینه در کودکان شایع است. کمتر از یک سوم کودکانی که در طول ۳ سال اول زندگی خود، دائماً دچار خس خس سینه می‌شوند، هنگام بزرگتر شدن به آسم مبتلا می‌شوند.
آسم باعث تورم مجاری تنفسی در ریه‌ها و سفت شدن عضلات اطراف مجاری تنفسی می‌شود. این امر باعث می‌شود مجاری هوایی باریک و عبور هوا از ان سخت‌تر شود. در افرادی که مستعد هستند، آسم می‌تواند توسط عوامل مختلفی مانند گرد و غبار، داروهایی مانند آسپرین، کپک، گرده، دود سیگار، مواد شیمیایی، هوای سرد، عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی، استرس و ورزش ایجاد شود.
اگر علاوه بر خس خس سینه علائمی مانند گیجی یا خواب آلودگی، مشکل تنفسی شدید، تعریق، نبض سریع، اضطراب شدید را دارید و نفس کشیدن در شما دشوار است یا رنگ پوست شما مایل به آبی می‌باشد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
درمان خس خس سینه به علت آسم
پزشک با ایجاد یک برنامه عملی نوشتاری آسم که شامل جزئیات مواردی مانند دستورالعمل‌های مصرف دارو، عوامل تحریک کننده و چگونگی جلوگیری از آن‌ها است، با شما صحبت خواهد کرد. پزشک ممکن است دارویی را برای شما تجویز کند که هر روز مصرف شود و می‌تواند برای جلوگیری از حملات و یا تسکین علائم آزار دهنده هنگام حمله مفید باشد.
آسم قلبی
آسم قلبی نوعی بیماری است که در اثر تجمع مایعات در ریه‌ها ایجاد می‌شود. این می‌تواند علائمی شبیه آسم مانند خس خس سینه، تنگی نفس و سرفه ایجاد کند. با این حال، برخلاف آسم، تجمع یا بازگشت مایعات نشان دهنده نقص مادرزادی قلب، نشتی دریچه یا پمپاژ ضعیف قلب است و به نارسایی قلبی اشاره دارد.
درمان خس خس سینه به علت آسم قلبی
پزشک درمانی را توصیه می‌کند که ممکن است شامل داروهایی برای از بین بردن مایعات اضافی و کنترل فشار خون و همچنین اصلاح رژیم غذایی باشد. در برخی موارد ممکن است جراحی نیز لازم باشد.
اجسام خارجی در مجرای تنفس
اگر جسم خارجی در بینی یا مجاری تنفسی شما استنشاق شود، می‌تواند گیر کرده و نفس کشیدن را برای شما دشوار کند. کودکان بین ۱ تا ۳ سال دچار این مشکل می‌شوند. نمونه‌هایی از مواردی که ممکن است استنشاق شود شامل غذاهایی مانند آجیل و دانه‌ها و سایر اشیا کوچک مانند دکمه‌ها، مهره‌ها و سنگ ریزه‌هاست. این می‌تواند باعث خفگی، سرفه و خس خس سینه شود. همچنین ممکن است منجر به عفونت و التهاب شود.
برای درمان چه باید کرد؟
اگر کودک شما به علت وجود جسم خارجی در مجرای تنفس، در نفس کشیدن مشکل دارد باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود و اگر علائمی مانند خفگی و سرفه از بین رفته‌اند، از نداشتن علائم عفونت مطمئن شوید.
برونشیولیت
برونشیولیت شایع‌ترین علت خس خس سینه است. هنگامی که مجاری تنفسی کوچک در ریه‌های شما متورم شده و دچار بلغم می‌شود، شما به بیماری برونشیولیت مبتلا می‌شوید. این شرایط به طور کلی به دلیل عفونت ویروسی ایجاد می‌شود و ویروس معروف به ویروس متناوب تنفسی (RSV) شایع‌ترین علت است. ویروس‌های دیگری مانند آنفولانزا ، آدنوویروس و پاراآنفلوانزا می‌توانند باعث برونشیولیت شوند. این عفونت در اثر تماس با مایعات گلو یا بینی فردی که آلوده است، گسترش می‌یابد. به عنوان مثال، با نفس کشیدن در قطرات تنفسی در هنگام عطسه شخصی در نزدیکی شما، یا لمس شیئی که توسط قطرات تنفسی فرد آلوده شده است، می‌توان مبتلا شد.
چه کاری باید برای درمان برونشیولیت انجام داد؟
مایعات کافی بنوشید و کمی استراحت کنید. استفاده از مرطوب کننده می‌تواند به شل شدن مخاط کمک کند. معمولاً تا روز سوم، نفس کشیدن راحت‌تر می‌شود و حدود یک هفته طول می‌کشد تا این مشکل برطرف می‌شود.
برونشکتازی
یکی دیگر از علل خس خس سینه برونشکتازی می‌باشد. برونشکتازی بیماری است که در آن مجاری تنفسی در ریه‌های شما بزرگ می‌شود. این آسیب اغلب به دلیل عفونت یا التهاب مکرر در مجاری تنفسی است. بعضی اوقات می‌تواند در دوران کودکی بعد از عفونت شدید ریه یا بعد از تنفس غذا یا جسم خارجی شروع شود. شرایط پزشکی مانند فیبروز کیستیک- بیماری که منجر به ایجاد مخاط غلیظ در قفسه سینه شما می‌شود، اختلالات آلرژیک ریه، سرطان خون و شرایط خود ایمنی مانند بیماری کرون و آرتریت روماتوئید نیز می‌تواند باعث برونشکتازی شود.
چه کاری باید برای درمان برونشکتازی انجام داد؟
پزشک ممکن است آنتی بیوتیک برای عفونت، داروی گشادکننده برونش برای باز کردن مجاری تنفسی و داروی خلط آور برای از بین بردن بلغم تجویز کند. در بعضی موارد، ممکن است جراحی که بخشی از ریه های شما را خارج می‌کند، لازم باشد.
ذات الریه
پنومونی یا ذات الریه یک عفونت ریوی است که می‌تواند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها ایجاد شود. باکتری‌ها به ویژه باکتری‌های شناخته شده به نام استرپتوکوک پنومونیه مهمترین علت ذات الریه در بزرگسالان هستند اگرچه باکتری‌های دیگر نیز می‌توانند عامل این بیماری باشند. ویروس‌های رایج مانند ویروس‌های آنفولانزا نیز می‌توانند منجر به ذات الریه شوند. یک قارچ معروف به نام پنوموسیستیس جیرووسی (به انگلیسی Pneumocystis jirovecii) می‌تواند در افرادی که سیستم ایمنی بدنشان به خطر افتاده است، باعث پنومونی شود. وقتی میکروب از بینی، دهان یا سینوس‌ها به ریه‌ها پخش می‌شود و شما میکروب‌ها را به داخل ریه تنفس می‌کنید، یا زمانی که استفراغ، غذا یا مایعات از دهان به ریه‌ها استنشاق می‌کنید می‌توانید به ذات الریه مبتلا شوید. شرایطی مانند بیماری ریه، اختلالات مغزی مانند زوال عقل یا سکته مغزی، سیستم ایمنی ضعیف بدن، بیماری قلبی، دیابت و غیره می‌تواند خطر ابتلا به ذات الریه را افزایش دهد. سیگار کشیدن نیز در ایجاد این بیماری نقش دارد.
چه کاری باید برای درمان ذات الریه انجام داد؟
اگر ذات الریه شما ناشی از باکتری باشد، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک تجویز کند. همچنین باید استراحت کافی داشته باشید و مایعات زیادی بنوشید تا دچار کمبود آب بدن نشوید.
برونشیت حاد
التهاب و تورم در مجاری اصلی هوایی که هوا را به ریه‌های شما می‌رساند به برونشیت معروف است و می‌تواند باعث خس خس سینه شود. تقریباً همیشه پس از آنفولانزا یا سرماخوردگی به آن مبتلا می‌شوید. این ویروس ابتدا سینوس‌ها، بینی و گلو را آلوده می‌کند و سپس به مجاری تنفسی منتهی به ریه‌ها منتقل می‌شود. باکتری‌های غیرمعمول می‌توانند باعث این عفونت شوند.
ناراحتی در قفسه سینه، سرفه همراه با مخاط، تنگی نفس که با فعالیت بدتر می‌شود، تب کم و خستگی از دیگر علائمی است که به برونشیت حاد اشاره دارد. ممکن است گاهی اوقات تشخیص بین ذات الریه و برونشیت دشوار باشد. اما افراد مبتلا به ذات الریه بیشتر دچار لرز و تب شدید می‌شوند.
چه کاری باید برای درمان انجام داد؟
حدوداً یک هفته طول می‌کشد تا این بیماری برطرف شود. در طی یک هفته استراحت کافی داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که دچار کمبود آب بدن نمی‌شوید.
بیماری انسدادی مزمن ریوی
استعمال دخانیات علت اصلی بیماری انسداد مزمن ریوی COPD است. سیگار کشیدن همچنین می‌تواند شرایط دیگری را که باعث خس خس سینه می‌شود، بدتر کند.
بیماری انسداد مزمن ریوی، یک بیماری پیشرونده ریه است که تنفس را دشوار می‌کند. این ممکن است اتفاق بیفتد زیرا دیواره کیسه‌های هوای شما یا دیواره‌های بین کیسه‌های هوا آسیب می‌بینند (بیماری معروف به آمفیزم)، یا پوشش مجاری تنفسی شما دائماً تحریک و منجر به تشکیل مخاط ضخیم می‌شود (بیماری معروف به برونشیت مزمن)، یا هر دو با هم رخ می‌دهد. سیگار کشیدن به عنوان علت اصلی انسداد مزمن ریوی در نظر گرفته می‌شود. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض چیزهای دیگر که می‌توانند ریه‌های شما را تحریک کنند مانند گازهای شیمیایی، آلودگی هوا و غیره همچنین می‌تواند منجر به انسداد مزمن ریوی شود. در برخی موارد، افرادی که از نظر ژنتیکی کمبود پروتئین معروف به آلفا -۱ آنتی‌تریپسین را دارند نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. انسداد مزمن ریوی معمولاً در افراد میانسال یا مسن مشاهده می‌شود.
چه کاری باید برای درمان انجام داد؟
انسداد مزمن ریوی باعث آسیب دائمی به ریه‌های شما می‌شود، با این حال برخی اقدامات وجود دارد که می‌تواند از بدتر شدن این وضعیت جلوگیری کرده و به کاهش علائم کمک کند. پزشک ممکن است داروها و استنشاق‌هایی را برای شما تجویز کند که می‌توانند به شما کمک کنند تا نفس راحتی بکشید. تمرینات توانبخشی ریوی نیز می‌تواند در آموزش تنفس بهتر به شما کمک کند.
بیماری ریفلاکس معده (مری)
عجیب است اما ریفلاکس معده نیز می‌تواند باعث خس خس سینه شود. بیماری ریفلاکس معده، وضعیتی است که در آن محتوای معده از معده به سمت لوله غذایی- لوله‌ای که دهان شما را به معده متصل می کند- به عقب برمی‌گردد. این باعث تحریک در لوله غذایی می‌شود. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که عضلات (به عنوان اسفنکتر تحتانی مری) در پایین لوله غذایی شما بسته نشوند و اجازه ندهند که محتوای معده شما دوباره به داخل لوله غذای شما نشت کند. برخی از عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد شامل مصرف الکل، سیگار کشیدن، چاقی، بارداری و همچنین شرایط پزشکی مانند فتق هیاتال (که در آن بخشی از معده شما به سمت پایین قفسه سینه حرکت می‌کند) و اسکلرودرمی (که بافت همبند است و بدن به طور غیر طبیعی رشد می‌کند) است. برخی از داروها که برای بیماری‌هایی مانند بی خوابی فشار خون بالا، آسم و غیره استفاده می‌شوند نیز می‌توانند باعث ریفلاکس شوند. این مشکل به عنوان یکی از عوارض برخی از داروها، باید توسط پزشک به بیمار اطلاع داده شود.
چه کاری باید برای درمان بیماری ریفلاکس معده انجام داد؟
اقداماتی مانند کنترل وزن، خوردن وعده‌های غذایی کم حجم و پرهیز از غذاهایی که می‌توانند علائم خس خس سینه را تحریک کنند می‌تواند مفید باشد. آنتی اسیدها و همچنین داروهای تجویز شده‌ی قوی‌تر می‌توانند علائم را تسکین دهند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد کند که می‌تواند اسید معده شما را به لوله مواد غذایی متوقف کند.
نیش حشرات و داروها
نیش حشرات که باعث واکنش آلرژیک می‌شوند احتمالاً باعث خس خس سینه نیز می‌شود. همچنین خس خس سینه می‌تواند از عوارض جانبی برخی از داروها مانند آسپرین باشد. با پزشک خود بررسی کنید که آیا دارویی که می‌خورید ممکن است باعث ایجاد خس خس در شما شود یا خیر.
چه کاری باید انجام داد؟
اگر بعد از گزش حشرات شروع به خس خس سینه کردید یا علائم دیگری مانند حالت تهوع، ضربان قلب سریع، سرگیجه، مشکل در بلع یا گیجی را داشتید، به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است یک واکنش آلرژیک شدید را تجربه کنید. خس خس سینه‌ای که بلافاصله پس از مصرف داروی جدید اتفاق می‌افتد نیز نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
بهتر است هنگام ابتلا به خس خس سینه به پزشک مراجعه کنید. از آنجا که بسیاری از علائم برخی بیماری‌ها ممکن است باعث خس خس شود، لازم است که حتما برای تشخیص و درمان درست به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک می‌تواند در مورد علت خس خس سینه به شما کمک کند تا بتوانید اقدامات مناسب را انجام دهید. پزشک ممکن است به صداهایی که هنگام تنفس ایجاد می‌شود گوش کند یا آزمایشاتی مانند عکسبرداری با اشعه ایکس یا آزمایش عملکرد ریه را انجام دهد. اگر نفس کشیدن برایتان دشوار است، به دنبال کمک اضطراری باشید.
