درمان واریس و مراقبتهای پس از درمان رگ‌های واریسی

علت ابتلا به واریس در پا چیست؟

علل ابتلا به واریس عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی نقش مهمی در تعیین احتمال ابتلا به عروق واریسی و عروق عنکبوتی دارند. استعداد ژنتیکی ممکن است از طرف مادر یا پدر به ارث برسد و اگر هر دو نفر از والدین فرد به واریس یا عروق عنکبوتی مبتلا باشند احتمال این که وی نیز به این عارضه مبتلا شود افزایش میابد.
• عروق واریسی و عروق عنکبوتی در هر سنی ممکن است ایجاد شوند اما معمولاً بین سنین 18 تا 36 سالگی آغاز شده و در سنین 50 تا 60 سالگی به اوج می‌رسند. حدود 50 درصد از افراد بزرگسال در برهه‌ای از زندگی خود دچار واریس یا عروق عنکبوتی می‌شوند و با افزایش سن، این عارضه در آنها شدت می‌یابد.
• عروق واریسی و عروق عنکبوتی در بین زنان بیش از مردان شیوع دارد. با این که مردان کمتر از زنان دچار عروق واریسی می‌شوند اما اگر دچار این عارضه شوند احتمال این که واریس در آنها ایجاد شود بیش از عروق عنکبوتی است.
• بارداری دوره‌ای خاص است که در آن واریس پای زنان تشدید می‌شود. در بارداری‌های بعدی، احتمال ابتلا به عروق واریسی افزایش می‌یابد و معمولاً با هر بارداری متوالی، عروق واریسی در این دوران تشدید شده و پس از وضع حمل نیز کمتر بهبود می‌یابد.
• به نظر می‌رسد افرادی که برای انجام وظایف شغلی خود باید بایستند بیش از سایرین در معرض ابتلا به عروق واریسی هستند. شغل‌هایی نظیر آرایشگری، پرستاری، جراحان و کارگران خطوط تولید از افرادی هستند که بیش از سایرین در معرض ابتلا به واریس هستند.
• چاقی نیز با ابتلا به واریس و عروق عنکبوتی ارتباط دارد اما به نظر نمی‌رسد یک رابطه مستقیم علت و معلولی باشد زیرا افراد لاغر نیز به واریس و عروق عنکبوتی مبتلا می‌شوند و برخی افراد چاق هم ممکن است به این عوارض مبتلا نشوند.

به نظر می‌رسد که اگر شما استعداد ژنتیکی برای ابتلا به واریس و عروق عنکبوتی داشته باشید آنگاه عواملی نظیر چاقی، کار کردن روی سطوح سخت و ایستادن به مدت طولانی باعث تشدید بیماری شما می‌شود اما اگر شما استعداد ژنتیکی برای ابتلا به واریس و عروق عنکبوتی نداشته باشید آنگاه این عوامل لزوماً باعث ابتلا به این بیماری‌ها نمی‌شوند.

علائم و نشانه‌های واریس

درد پا ممکن است دلایلی غیر از ابتلا به واریس و عروق عنکبوتی داشته باشد مانند انسداد عروقی، آرتروز مفاصل، التهاب عضلات، آسیب‌دیدگی تاندون‌ها و مشکلات عصبی. در برخی بیماران ممکن است درد به طور هم‌زمان علل متعددی داشته باشد مانند درد کشاله ران ناشی از آرتروز لگن و رفلکس رگ اصلی در کشاله ران.

ویژگی درد پا به تشخیص علت ابتلا به درد کمک می‌کند زیرا درد ناشی از ابتلا به واریس معمولاً به مدت چند روز برطرف شده و پس از ایستادن به مدتی طولانی و قرار گرفتن در معرض هوای گرم دوباره تشدید می‌شود. درد واریس معمولاً با بالا گرفتن پاها، ماساژ و استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس تسکین می‌یابد. درد واریس ممکن است با علائم دیگری نظیر تورم مچ پا، کرامپ پا، خستگی و احساس سنگینی همراه باشد.

 چگونه در مورد انتخاب بهترین روش درمانی تصمیم‌گیری کنم؟

تصمیم‌گیری درباره انتخاب روش درمان واریس و عروق عنکبوتی یک تصمیم فردی و موردی است، زیرا به عوامل مختلفی مانند اندازه عروق و وجود مشکلات احتمالی در عروق عمقی وابسته است.
گام اول، مشاوره برای تعیین نوع و شدت واریس و عروق عنکبوتی است و همچنین نیاز به استفاده از روش‌های درمانی سطحی، درمان با هدایت اولتراسوند یا ترکیبی از هر دو روش در این جلسه مشاوره مشخص می‌شود.
برای تعیین بهترین روش درمانی با هدایت اولتراسوند، نیاز به انجام مپینگ اسکن برای شناسایی وضعیت و شدت مشکلات عروق عمقی است. مقرون به صرفه بودن روش درمانی نیز یک ملاحظه جدی است، زیرا در روش‌هایی که با استفاده از کاتتر انجام می‌شوند، هزینه‌ها به مراتب بیشتر از روش‌های تزریقی است و نتایج بلندمدت در مقابل هزینه‌های پرداختی و زمان مورد نیاز برای بستری شدن باید به طور کامل مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرند.

 آیا استفاده از مکمل‌ها به پیشگیری از واریس کمک می‌کند؟

در مورد مکمل‌های غذایی باید گفت که در حالی که استفاده از برخی از این مکمل‌ها با تسکین برخی علائم واریس نظیر خستگی و احساس سنگینی کمک می‌کند اما علیرغم ادعاهایی که در بازار وجود دارد، هیچ مکملی برای حفظ سلامت دیواره عروق و جلوگیری از ابتلا به واریس و عروق واریسی وجود ندارد.

 آیا برای درمان واریس، عمل جراحی انجام می‌شود؟

عمل جراحی به عنوان آخرین انتخاب برای درمان واریس و عروق عنکبوتی مورد توجه قرار می‌گیرد. بر خلاف 10 تا 20 سال گذشته که انجام عمل جراحی بسیار رایج بودن اما امروزه این عمل‌ها فقط برای موارد شدید مانند واریسی که با زخم‌های پوستی همراه باشد انجام می‌شوند. علت این که امروزه برای درمان واریس، کمتر از روش‌های جراحی استفاده می‌شود این است که روش‌های غیر جراحی بسیار مؤثری با حداقل عوارض جانبی توسعه یافته‌اند و همچنین مطالعات نشان می‌دهد که نرخ عود دوباره واریس پس از انجام عمل جراحی بسیار بالا است.

قویاً توصیه می‌شود که اگر به شما گفته شده که باید تحت عمل جراحی برای درمان واریس خود قرار گیرید، نظر پزشک را در مورد این که آیا درمان با هدایت اولتراسوند می‌تواند جایگزین این عمل شود بپرسید.

 قبل از درمان واریس چه کاری باید انجام دهم؟

قبل از شروع درمان واریس، باید پای خود را 24 ساعت قبل از این درمان اصلاح کنید. این کار باعث کاهش تحریک و سوزش پوست شما می‌شود و خطر بروز عفونت‌هایی نظیر فولیکولیت نیز کاهش می‌یابد.
در روز درمان، بهتر است از مرطوب کننده‌ها بر روی پوست خود استفاده نکنید، زیرا ممکن است در زمان درمان نیاز به استفاده از چسب‌های کوچکی روی پای شما باشد.
قبل از درمان واریس، نیازی به قطع مصرف داروها نیست. در گذشته برخی پزشکان توصیه می‌کردند که زنان قبل از درمان واریس از مصرف داروهای ضدبارداری پرهیز کنند تا احتمال بروز ترومبوز عروق عمقی کاهش یابد. اما امروزه اثبات شده است که نیازی به انجام این کار نیست. اگرچه خطر ابتلا به ترومبوز عروق عمقی بسیار کم است، اما اگر احتمال بروز آن در زنان زیاد باشد، باید از مصرف داروهای خوراکی ضدبارداری خودداری کرد. همچنین، اگر احتمال بروز ترومبوز عروق عمقی زیاد باشد، باید هزینه‌ها و فواید انجام درمان مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا انجام این درمان صحیح است یا نه. در صورت تصمیم به انجام درمان، باید مصرف داروهایی مانند داروهای ضد انعقادی پیشگیرانه را در نظر بگیرید.

 چه موقع باید انجام عمل واریس را کنسل کرد؟

اگر به هر دلیل ناخوش هستید بهتر است عمل‌های انتخابی نظیر عمل واریس را تا زمانی که حال شما خوب شود به تعویق بیندازید. این کار باعث می‌شود که بیماری شما زودتر بهبود یافته و احتمال بروز عوارضی نظیر عفونت کاهش می‌یابد و عملکرد سیستم ایمنی بدن شما بهبود یافته و همچنین روند بهبودی شما پس از درمان واریس تسریع می‌شود.

توصیه می‌شود که درمان واریس را تا 6 هفته پس از انجام عمل‌های جراحی سنگین که تحت بیهوشی عمومی انجام شده و تا 2 هفته پس از پروازهای بلند مدت (بیش از 4 ساعت) به تأخیر بیندازید زیرا در این موارد احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی افزایش می‌یابد.

در مواردی که نمی‌توانید پس از درمان راه بروید باید عمل درمان واریس خود را به تأخیر بیندازید. به عنوان مثال اگر پای شما آسیب دیده یا اگر عفونت پوستی فعال روی پای خود دارید باید انجام این عمل‌ها را به تعویق بیندازید.

آیا می‌توانم در دوران بارداری، واریس خود را درمان نمایم؟

معمولاً درمان واریس در دوران بارداری و شیردهی باید به تأخیر بیفتد. این تا حدودی به این دلیل است که اثر درمان واریس در دوران بارداری به دلیل افزایش فشار در عروق و تغییرات هورمونی کاهش می‌یابد. همچنین واریسی که در دوران بارداری ایجاد یا تشدید شده است معمولاً پس از وضع حمل بهبود می‌یابد و بنابراین ممکن است تا پس از آن نیازی به درمان واریس نباشد. همچنین برخی پزشکان بر این باورند که بارداری احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی را افزایش می‌دهد و انجام اسکلروتراپی که ممکن است خطرات مضاعفی ایجاد کند، کار منطقی نیست.

در مورد انجام اسکلروتراپی در دوران بارداری نگرانی‌هایی وجود دارد. به عنوان یک اصل عمومی؛ اگر داروها در دوران بارداری وارد جریان خون شوند ممکن است به طرق ناشناخته‌ای بر جنین تأثیر بگذارند. در حالی که گزارشی از عوارض جانبی ناشی از اسکلروتراپی در دوران بارداری وجود ندارد اما بی‌خطر بودن آن نیز اثبات نشده است. انجام آزمایش برای تعیین بی‌خطر بودن مصرف داروها در دوران بارداری، پرهزینه و زمانبر است و آزمایشی نیز برای اثبات بی‌خطر بودن اسکلروتراپی در دوران بارداری انجام نشده است. از این رو در وضعیت پزشکی فعلی انجام ندادن اسکلروتراپی در دوران بارداری و شیردهی پذیرفته شده است.

در دوران بارداری، علائم واریس و عروق عنکبوتی را می‌توان با استفاده از جوراب‌های واریس مدیریت نمود و معمولاً ما فشار 20 تا 30 میلی‌متر جیوه را برای این کار توصیه می‌کنیم.

عروق سطحی را می‌تواند با لیزر درمانی سطحی یا رادیوفرکانسی سطحی در دوران بارداری درمان نمود (زیرا ماده‌ای که بر جنین تأثیر داشته باشد، تزریق نمی‌شود) ولی بیشتر پزشکان، واریس را در دوران بارداری درمان نمی‌کنند و صبر می‌کنند تا دوران شیردهی نیز به اتمام برسد و پس از آن اقدام به درمان می‌کنند.

 آیا واریس پس از درمان دوباره عود می‌کند؟

پاسخ کوتاه، منفی است. واریس پس از درمان دوباره عود نمی‌کند البته عروق جدید شکل می‌گیرند. چه شما واریس خود را درمان نمایید و چه این کار را انجام ندهید، اگر از نظر ارثی، مستعد ابتلا به واریس باشید آنگاه احتمال ابتلا به عروق واریسی بیشتر در آینده و پس از درمان وجود دارد. به یاد داشته باشید که حتی زمانی که عروق واریسی به روش جراحی برداشته شوند با این که این رگ‌ها دوباره باز نمی‌گردند اما خون باید جایی برود و در عروق دیگر که تحت فشار بیشتری هستند جریان می‌یابد و دریچه‌ها در این عروق ممکن است دچار مشکل شوند و عروق دیگری نیز شکل می‌گیرند.

پزشکان در درمان واریس بیش از این که به فکر درمان قطعی باشند سعی در کنترل بیماری واریس دارند. برای مدیریت واریس باید به کنترل مشکلات آتی فکر کنید (به طور مثال مانند مراجعه به دندانپزشکی برای کنترل بیماری‌های دهان و دندان)

 پس از درمان واریس چه کاری باید انجام دهم؟

بیماران قادر به ادامه فعالیت‌های روزمره خود پس از درمان هستند. پس از درمان بیماران مبتلایان به واریس به آنها گفته می‌شود که 30 دقیقه بلاانقطاع بلافاصله پس از درمان راه بروند. همچنین به آنها توصیه می‌شود که در دو هفته پس از عمل روزانه، حداقل 30 دقیقه پیاده‌روی کنند. پیاده‌روی پس از درمان باید به منظور جاری شدن خون در عروق عمقی و کاهش احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی انجام شود.

• تا 48 ساعت پس از درمان باید از انجام تمرینات ورزشی سنگین که نیاز به حرکات مکرر پا دارند مانند ایروبیک یا دوندگی اجتناب شود تا احتمال کبودی کاهش یابد.
• تا یک هفته پس از درمان به هدایت اولتراسونیک باید از انجام فعالیت‌های سنگینی که باعث فشار به پاها می‌شوند نظیر وزنه‌برداری اجتناب شود زیرا وارد آمدن فشار به عروق عمقی ممکن است باعث کاهش اثربخشی درمان شود.
• پس از لیزر درمانی یا رادیوفرکانسی سطحی توصیه می‌شود که حداقل به مدت دو هفته از برنزه کردن ناحیه درمان شده خودداری کنید زیرا باعث گرم شدن پوست شما می‌شود. پس از اسکلروتراپی یا درمان با هدایت اولتراسونیک منعی برای قرار گرفتن در معرض نور آفتاب وجود ندارد.

توصیه‌های مرتبط با مسافرت‌های هوایی پس از درمان واریس متفاوت است و به نوع عروقی که تحت درمان قرار گرفته‌اند، نوع درمان، طول مدت پرواز و وجود عواملی که احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی را افزایش می‌دهند بستگی دارد. به عنوان یک قاعده عمومی؛ اگر عروق سطحی تحت درمان قرار گرفته باشند که احتمال بروز ترومبوز وریدی عمقی در آنها کم است و طول مدت پرواز نیز کمتر از 4 ساعت باشد، منعی برای انجام مسافرت هوایی وجود نخواهد داشت؛ به عبارت دیگر، اگر عروق عمقی تحت درمان قرار گرفته باشند که احتمال ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی در آنها زیاد است و طول مدت پرواز نیز بیش از 4 ساعت باشد بهتر است حداقل تا مدت 4 هفته پس از درمان واریس از انجام این گونه سفرهای هوایی خودداری کنید.

 چه موقع پس از درمان واریس دوباره باید به پزشک مراجعه کنم؟

در درمان عروق واریسی سطحی تأکید بر انجام یک دوره اولیه درمان و پیگیری دوره‌ای درمان برای کنترل بیماری است. برخی از بیماران باید سالانه به پزشک مراجعه کنند و برخی دیگر نیز ممکن است تا سالها پس از درمان عروق واریسی سطحی خود نیازی به مراجعه دوباره به پزشک نداشته باشند.

 در درمان عروق عمقی، استفاده از روش درمان به هدایت اولتراسوند به منظور کنترل رفلکس‌های وریدی زمینه‌ای، مقرون به صرفه‌تر است. در موارد حاد، مراجعه دوره‌ای و منظم به پزشک برای بررسی احتمال عود دوباره بیماری پس از درمان توصیه می‌شود.

 آیا پس از درمان باید از جوراب‌های مخصوص واریس استفاده کنم؟

 این به نوع درمانی که انجام داده‌اید بستگی دارد. استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس پس از انجام اسکلروتراپی، اسکلروتراپی با هدایت اولتراسونیک، ابلیشن اندوونئوس یا کلاریوین ضروری است. این کار باعث می‌شود که از بسته شدن عروق درمان شده اطمینان حاصل کنید. همچنین استفاده از این جوراب‌ها باعث کاهش کبودی می‌شود. مدت زمان استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس متفاوت بوده و به نوع درمانی که انجام داده‌اید بستگی دارد اما معمولاً به مدت یک تا دو هفته باید از آنها استفاده کنید. مدارکی دال بر این که استفاده بلند مدت از جوراب‌های مخصوص واریس از ایجاد عروق جدید جلوگیری کند وجود ندارد؛ بنابراین پزشکان استفاده دائمی یا مستمر از جوراب‌های واریسی به منظور پیشگیری از عود دوباره بیماری را توصیه نمی‌کنند.