دکتر قلب هشتگرد: متخصص درمان بیماری‌های قلبی و عروقی در هشتگرد

در ادامه پرکاربردترین آزمایش‌هایی را که برای تشخیص بیماری‌های قلبی ـ عروقی انجام می‌شود، معرفی می‌کنیم.

آزمایش خون

آزمایش خون به منظور تعیین عوامل خطر بیماری‌های قلبی انجام می‌شود. در این آزمایش‌ها، ترکیبات لیپیدی مانند کلسترول و چربی‌های خون از جمله LDL، HDL و تری گلیسیرید شناسایی می‌شوند. همچنین، میزان هموگلوبین گلیکوزیله و قند خون برای تشخیص دیابت اندازه‌گیری می‌شود. از طرفی، پروتئین واکنشی سی (CRP) و دیگر نشانگرهای پروتئینی مانند آپولیپوپروتئین A1 و B نیز برای تشخیص التهابی که ممکن است به بیماری قلبی منجر شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هنگام حمله قلبی، سلول‌های عضله قلب می‌میرند و پروتئین‌هایی در جریان خون آزاد می‌شوند. انجام آزمایش خون امکان اندازه‌گیری میزان این پروتئین‌ها در خون را فراهم می‌کند. بالا بودن غلظت این پروتئین‌ها در خون نشانه‌ای از این است که بیمار به تازگی دچار حمله قلبی شده است.

تروپونین ـ T قلبی یکی از نشانگرهای حمله قلبی است. از دیگر نشانگرهای زیستی می‌توان به فیبرینوژن و PAI-1، بالا بودن میزان هموسیستئین، بالا بودن میزان دی متیل آرژینین نامتقارن و بالا بودن پپتید ناتریورتیک مغزی (B-type یا BNP) اشاره کرد.

نوار قلب (EKG/ECG)

نوار قلب آزمایش ساده و بدون دردی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. چند پچ یا الکترود روی قفسه سینه بیمار، مچ دست و مچ پای  بیمار قرار داده می‌شود و دستگاه پرتابلی فعالیت‌های قلب را روی یک نوار کاغذی شطرنجی ثبت می‌کند.

نوار قلب سرعت تپش و ضربان قلب را نشان می‌دهد. قدرت و زمانبندی سیگنال‌های الکتریکی عبوری از قلب نیز بر روی نوار قلب قابل مشاهده است. EKG/ECG برای تشخیص حمله قلبی، حمله آنژین یا آریتمی نیز مفید است.

تست ورزش

برای انجام تست استرس یا ورزش از بیمار خواسته می‌شود، همان‌طور که الکترودهای دستگاه نوار قلب به او متصل است، با حداکثر توان خود ورزش کند یا روی تردمیل راه برود. بیمارانی که نمی‌توانند ورزش کنند، دارو دریافت می‌کنند تا دارو ضربان قلبشان را افزایش دهد. تاثیر ورزش و فعالیت بدنی بر روی قلب در این آزمایش بررسی می‌شود.

چنانچه بیمار به تصلب شرایین و بیماری‌های کرونری مبتلا باشد، شریان‌های قلب که به دلیل وجود پلاک تنگ شده‌اند، نمی‌توانند خون کافی را به عضلات قلبی برسانند که با سرعت بیشتری در حال تپش است. در نتیجه بیمار دچار درد قفسه سینه و تنگی نفس می‌شود. الگوی نوار قلب، آریتمی و … احتمال ابتلا به بیماری شریان کرونری را نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی

در این آزمایش از امواج صوتی برای تهیه تصویری متحرک از قلب استفاده می‌شود. اکوی قلب نیز آزمایشی بدون درد است؛ متخصص قلب پروب دستگاه را روی قفسه سینه بیمار حرکت می‌دهد و دستگاه تصویر قلب را روی نمایشگر نشان می‌دهد. به این ترتیب اطلاعاتی درباره شکل، اندازه، عملکردها، دریچه‌ها و حفره‌های قلب به دست می‌آید.

اکوکاردیوگرافی را می‌توان با سونوگرافی داپلر ترکیب کرد تا تصویر واضحی از مشکل خون‌رسانی قلب به دست بیاید. اکو آسیب‌دیدگی‌های قبلی عضلۀ قلب و همچنین ناحیه‌هایی از علضۀ قلب را نشان می‌دهد که به شیوۀ عادی منقبض نمی‌شوند.

کاتترازیسیون قلب و آنژیوگرافی عروق کرونری

کاتترازیسیون و آنژیوگرافی یک آزمایش تهاجمی است. ماده رنگی حاجب در سیاهرگ‌ها تزریق می‌شود تا به شریان‌های کرونری برسد. این تزریق از طریق کاتترازیسیون کرونری انجام می‌شود. پس از آن تصویر واضح و دقیقی با استفاده از روش‌های تصویربرداری خاص از رگ‌های خونی قلب گرفته می‌شود. این عمل آنژیوگرافی کرونری گفته می‌شود.

متخصص قلب در عمل کاترازیسیون قلب، لوله‌ای منعطف و نازک به نام کاتتر را وارد رگ بازو، کشاله ران (بالای ران) یا گردن می‌کند و لوله را با توجه به تصاویر به سمت قلب هدایت می‌کند. آنژیوگرافی کرونری انسداد در شریان‌های کرونری بزرگ را نشان می‌دهد.

رادیوگرافی قفسه سینه

عکس قفسه سینه شکل و اندازه قلب، ریه‌ها و رگ‌های خونی اصلی را نشان می‌دهد. چون رادیوگرافی اطلاعات بیشتری را نسبت به اکوکاردیوگرافی و دیگر روش‌های تصویربرداری در اختیار قرار نمی‌دهد، عکس رادیوگرافی به ندرت برای تشخیص بیماری‌های قلبی گرفته می‌شود.

EBCT  (مقطع‌نگاری رایانه‌ای با پرتوی الکترون)

EBCT رسوبات کلسیمی و کلسیفاسیون دیواره‌های شریان‌های کرونری را نشان می‌دهد. این رسوبات نشانگرهای اولیه ابتلا به تصلب شرایین و بیماری کرونری قلب هستند. البته EBCT آزمایش روتینی برای تشخیص بیماری‌های کرونری قلب محسوب نمی‌شود.

MRI  قلب

در تصویربرداری MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) از امواج رادیویی، آهنربا و رایانه برای تهیه تصاویری از قلب استفاده می‌شود. MRI تصویری سه بعدی را از عکس‌های متحرک و ثابت قلب به دست می‌دهد.

درمان

درمان دارویی، تغییر سبک زندگی (تغذیه سالم، ورزش، کاهش استرس) و جراحی یا عمل‌های دیگر برای درمان بیماری‌های قلبی توصیه می‌شود. نوع درمان به نوع و شدت بیماری قلبی بستگی دارد. بیمار و متخصص قلب با هم درباره روش‌های مختلف درمان صحبت می‌کنند و بهترین درمان را با توجه به شرایط بیمار انتخاب می‌کنند.

دوران بهبود  

توانبخشی بیماری قلبی برنامه‌ای فردی شامل ورزش، آموزش و مشاوره است که به منظور کمک به بهبود یافتن از بیماری قلبی طراحی می‌شود. توانبخشی به بیمار کمک می‌کند تا قدرتش را دوباره به دست بیاورد و خطر ابتلا به ناراحتی‌های قلبی را در آینده کاهش می‌دهد. از پزشک معالجتان بخواهید که برنامه توانبخشی مناسبی را برایتان طراحی کنند یا شما را به مرکز ارائه دهنده این خدمات معرفی کنند.

احساس نگرانی یا ترس بعد از تشخیص دادن بیماری قلبی عادی است. در چنین شرایطی بهتر است خود را تحت حمایت عاطفی افرادی مانند اعضای خانواده، دوستان، پزشک معالج، مددکار سلامت روان، مشاور یا گروه‌های حمایتی قرار دهید. صحبت کردن دربارۀ چالش‌ها و احساسات بخش مهمی از فرآیند بهبود است.

• یک متخصص قلب و عروق خوب می‌تواند توصیه‌های ارزشمندی را برای تسهیل دوران بهبود در اختیارتان بگذارد.
• سعی کنید با افرادی که مشکلات مشابه دارند، آشنا شوید و عضو گروه‌های حمایتی شوید.
• از طریق مطالعۀ کتاب و مقالات اینترنتی اطلاعات بیشتری دربارۀ بیماریتان کسب کنید.

پیشگیری

بیماری قلبی قابل پیشگیری است. چنانچه مبتلا به بیماری قلبی تشخیص داده شده باشید، باز هم روش‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات بیشتر وجود دارد. توصیه‌های زیر را برای ارتقاء سلامت قلبتان رعایت کنید:

• سیگار و دخانیات را ترک کنید.
• ورزش کنید.
• فشار خونتان را مرتب کنترل کنید.
• تغذیه سالم و کم‌چربی داشته باشید، به خصوص مصرف چربی‌های اشباع و ترانس را کاهش دهید.
• به وزن سالم برسید و وزنتان را در حد سالم نگه دارید.
• بیماری دیابت را کنترل کنید.
• مصرف الکل را محدود کنید.
• استرس را کاهش دهید.

به طور منظم به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید و توصیه‌های ایشان را به دقت رعایت کنید.