فشار خون بالا غالباً در کنار دیابت، از جمله نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری رخ می‌دهد و مطالعات نشان می‌دهد که ممکن است رابطه‌ای بین آن‌ها وجود داشته باشد. فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ هر دو جنبه‌هایی از سندرم متابولیک هستند، این وضعیتی که شامل چاقی و بیماریهای قلبی عروقی است. فشار خون بالا و دیابت هم ممکن است علل اصلی و مشترکی داشته و در برخی از عوامل خطر نیز با هم مشترک باشند. آن‌ها همچنین در بدتر شدن علائم یکدیگر نقش دارند. روش‌های مدیریت هر دو وضعیت نیز با هم همپوشانی دارند.
برای اطلاعات بیشتر درباره ارتباط بین فشار خون بالا و دیابت، نحوه تشخیص آن‌ها و چگونگی کاهش تأثیر منفی هر دو ، ادامه‌ی این مطلب را مطالعه فرمایید.
فشار خون بالا و دیابت اغلب با هم رخ می‌دهند، و به نظر می‌رسد که این دو در برخی از عوامل و علل خطر با هم مشترک هستند. تغییراتی در سبک زندگی میتواند به کنترل فشار خون و قند خون کمک کند، البته اکثر افراد باید یک برنامه‌ی درمانی را در طول زندگی خود دنبال کنند. پزشک یک برنامه درمانی و رژیمی را برای فرد بیمار در نظر می‌گیرد و بیمار باید با پزشک خود در تماس باشد و اگر فکر می‌کند که نیاز به تنظیمات و تغییراتی در این برنامه دارد، باید آن را با پزشک خود در میان بگذارد.
شناسایی فشار خون بالا و دیابت
برخی از آزمایشات نسبتاً ساده می‌توانند نشان دهند که آیا فرد به دیابت یا فشار خون بالا مبتلا است یا خیر.
افراد همچنین می‌توانند کیت‌های تست قند خون برای دیابت و کنترل کننده‌های فشار خون را برای فشار خون تهیه کنند که می‌توانند در خانه از آن‌ها استفاده کنند.
شناسایی و تشخیص فشار خون بالا
یک تست سلامت معمولی ممکن است فشار خون بالا را نشان دهد. گاهی اوقات فشار خون بالا را “قاتل خاموش” می‌نامند و بسیاری از مردم از این امر آگاهی ندارند. بیشتر اوقات علائمی وجود ندارد. افراد معمولاً متوجه ی بالا بودن فشار خونشان می‌شوند که پزشک فشار خون آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کند یا خودشان فشارخونشان را در خانه اندازه‌گیری می‌کنند (با کیت‌های مخصوص).
این وسیله‌ی اندازه‌گیری، دو شماره را نشان خواهد داد:
- فشار سیستولیک، شماره برتر است
- فشار دیاستولیک ،عدد پایین است
نتایج این سنجش، یکی از موارد زیر خواهد بود:
- نرمال: سیستولیک زیر ۱۲۰ و دیاستولیک زیر ۸۰
- بالا: سیستولیک بین ۱۲۰–۱۲۹ و دیاستولیک زیر ۸۰ سال
- فشار خون مرحله ۱: سیستولیک ۱۳۰-۱۳۹ و دیاستولیک ۸۰-۸۹
- فشار خون مرحله ۲: سیستولیک بالاتر از ۱۴۰ و دیاستولیک ۹۰ یا بیشتر
- فشار خون بحرانی: سیستولیک بالاتر از ۱۸۰ و دیاستولیک بالای ۱۲۰٫
یک فشار خون بالای بحرانی بدین معنا است که فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
فرد مبتلا به فشار خون در مراحل اولیه خطر ابتلا به فشار خون بالا را در آینده دارد.
عادات سبک زندگی میتواند به کنترل فشار خون کمک کرده و از فشار خون بالا و عوارض آن جلوگیری کند. این عوامل تأثیرگذار در سبک زندگی شامل موارد زیر می‌باشند:
- ورزش
- یک رژیم غذایی سالم
- کنترل وزن
- دارو
شناسایی و تشخیص دیابت
همه افراد مبتلا به دیابت، از جمله آن‌هایی که بیماری در آن‌ها تشخیص داده شده است، تا زمانی که وضعیتشان را به خوبی کنترل کنند، علائمی مشاهده نخواهند کرد. در صورت بروز علائم قند خون بالا ، این علائم عبارت‌اند از:
- تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- افزایش ادرار در هنگام شب
- ضعف و خستگی
- تاری دید
همچنین ممکن است فرد متوجه شود که دچار عفونت‌های بیشتری از جمله عفونت ادراری ، برفک و عفونت دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود. این بیمار همچنین ممکن است متوجه شوند که بهبودی زخم‌ها و عفونت‌هایشان، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد. آزمایش‌ها نشان می‌دهد که فرد مقادیر زیادی قند در ادرار و خون خود دارد. سطح گلوکز بعد از ۸ ساعت ناشتا میتواند یکی از موارد زیر باشد:
- عادی: کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl)
- پیش دیابت: بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر
- دیابت: ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر
سایر آزمایش‌هایی که پزشک ممکن است انجام دهد، نتایج را به روش های مختلف نشان خواهند داد.
سه نوع دیابت وجود دارد که همه آن‌ها دلایل مختلفی دارند:
- دیابت نوع ۱ در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می‌شود ، البته ممکن است کمی بعدتر نیز رخ دهد. علائم آن می‌توانند نسبتاً ناگهانی یا طی چند هفته پدیدار شوند. دیابت نوع ۱ هنگامی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های لوزالمعده که تولید انسولین می‌کنند حمله می‌کند. هیچ راهی برای جلوگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد.
- دیابت نوع ۲ میتواند سال‌ها طول بکشد و بیشتر افراد متوجه علائم آن نمی‌شوند. معمولاً فرد مبتلا هنگامی که یک آزمایش غربالگری (چکاب کامل) انجام دهد یا در صورت بروز عوارضی مانند نوروپاتی یا مشکلات کلیوی ، متوجه می‌شود که مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ می‌باشد.
دستورالعمل‌های فعلی، غربالگری را برای همه افراد بالای ۴۵ سال یا قبل از آن در صورت داشتن عوامل خطری از جمله چاقی توصیه می‌کند. این احتیاط به این دلیل است که کسی که تشخیص زودرس داشته باشد، شانس بهتری برای درمان یا کند کردن پیشرفت این وضعیت و جلوگیری از عوارض ناشی از آن قبل از شروع آن‌ها دارد. یک راه برای کندتر کردن روند پیشرفت بیماری، انتخاب سبک زندگی مشابه با سبکی است که پزشکان برای کنترل فشار خون بالا توصیه می‌کنند.
دیابت بارداری فقط در دوران بارداری رخ می‌دهد، اما میتواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در ادامه‌ی زندگی افزایش دهد.
اگر غربالگری معمولی در دوران بارداری، میزان قند خون را در مادر نشان دهد ، پزشک تا زمان زایمان وضعیت او را تحت نظر دارد. پزشک حتی بعد از چند هفته بعد از زایمان نیز به این کار ادامه خواهند داد ، البته در این زمان قند خون معمولاً کاهش می‌یابد. دیابت حاملگی میتواند منجر به عوارض مختلفی از جمله پره اکلامپسی یا همان مسمومیت بارداری شود که فشار خون بسیار بالا از جمله علائم اصلی آن بشمار می‌آید.
چه ارتباطی بین فشار خون بالا و دیابت وجود دارد؟
دیابت و فشار خون بالا اغلب در کنار هم اتفاق می‌افتد و ممکن است دلایل مشترکی با یکدیگر داشته باشد. این دلایل شامل:
- چاقی
- التهاب
- استرس اکسیداتیو
- مقاومت به انسولین
آیا دیابت میتواند باعث ایجاد فشار خون بالا شود؟
دیابت عبارت است از بالا بودن مقادیری از قند در خون. فرد مبتلا به دیابت یا انسولین کافی برای پردازش گلوکز ندارد یا انسولین آن‌ها کارایی مؤثری نمی‌کند. انسولین هورمونی است که بدن را قادر می‌سازد گلوکز را از مواد غذایی فرآوری کرده و از آن به عنوان انرژی استفاده کند.
در نتیجه‌ی این مشکلات انسولین، گلوکز برای تأمین انرژی نمی‌تواند وارد سلول شود و به جای آن، در جریان خون تجمع می‌یابد. وقتی که خون دارای سطوح بالای گلوکز، در بدن جریان دارد، میتواند آسیب گسترده‌ای از جمله به رگ‌های خونی و کلیه‌ها وارد کند. این اندام‌ها نقش اساسی در حفظ فشار خون سالم دارند. در صورت آسیب دیدن این اندام‌ها، فشار خون افزایش می‌یابد و خطر آسیب بیشتر و بروز عوارضی را افزایش می‌دهد.
آیا فشار خون بالا میتواند باعث دیابت شود؟
افرادی که فشار خون بالایی دارند، خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ دارند. این ارتباط ممکن است ناشی از فرآیندهای موجود در بدن باشد که در هر دو شرایط تأثیر می‌گذارد، مثل التهاب.
عوارض ناشی از دیابت و فشار خون بالا
تأثیر ترکیبی دیابت و فشار خون بالا میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، بیماری کلیوی و سایر مشکلات در سلامتی فرد را افزایش دهد. سطح بالای گلوکز در خون میتواند از طریق سه روش فشار خون را افزایش دهد:
- رگ‌های خونی توانایی کشش را از دست می‌دهند.
- مایعات در بدن افزایش می‌یابد، به‌ویژه اگر دیابت در حال حاضر بر کلیه‌ها تأثیر گذاشته باشد.
- مقاومت به انسولین ممکن است فرآیندی باشد که خطر فشار خون بالا را افزایش دهد.
کنترل قند خون و فشار خون میتواند به جلوگیری از این عوارض کمک کند.
دستگاه‌ها و کیت‌های کنترل فشار خون و کنترل قند خون را می‌توان از داروخانه و فروشگاه‌های لوازم پزشکی و یا به صورت آنلاین خریداری کرد.
عوامل خطر
فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ نیز عوامل خطر مشابهی دارند. این عوامل عبارت‌اند از:
- اضافه وزن و چربی زیاد در بدن
- داشتن یک رژیم غذایی ناسالم
- داشتن سبک زندگی غیرفعال و بی‌تحرک
- استرس و عادت‌های بد برای خواب
- استعمال دخانیات
- بالا بودن سن
- داشتن مقادیر کم ویتامین D
داشتن سابقه خانوادگی فشار خون بالا، خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد ، در حالی که سابقه خانوادگی دیابت ، خطر ابتلا به دیابت ، به ویژه نوع ۲ را افزایش می‌دهد، به نظر می‌رسد داشتن فشار خون بالا خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد، و داشتن دیابت نوع ۲ خطر فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. همچنین داشتن یکی از آن‌ها یا هر دوی این شرایط، خطر بروز عوارض مختلفی را افزایش می‌دهد، از جمله:
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- کاهش عملکرد کلیه ، پیشرفت به سمت دیالیزی شدن
- مشکلات عروق خونی در چشم‌ها و در نتیجه از دست دادن بینایی
- بیماری عروقی محیطی
عوامل دیگری که خطر فشار خون را افزایش می‌دهد عبارت‌اند از:
- داشتن رژیم غذایی پرچرب یا سدیم زیاد
- مصرف زیاد الکل
- پایین بودن سطوح پتاسیم
- سایر بیماریهای مزمن مانند آپنه خواب، بیماری کلیوی یا آرتروز التهابی
انتخاب یک سبک زندگی سالم در دوران کودکی میتواند به جلوگیری از دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا کمک کند. افراد مبتلا به دیابت می‌توانند با کنترل میزان قند خون، خطر ابتلا به فشار خون بالا و بیماریهای قلبی عروقی را کاهش دهند
درمان اختلالات دیابت و فشار خون
به گفتهی پزشکان ایجاد تغییراتی در سبک و روش زندگی و استفاده از دارو میتواند در بیماران مبتلا به فشارخون بالا و یا دیابتی مؤثر باشد:
ایجاد تغییراتی در سبک زندگی
فاکتورهایی در سبک زندگی برای کنترل قند خون و فشار خون بسیار مهم هستند، این فاکتورها عبارت‌اند از :
وزن سالم
برای افرادی که اضافه وزن دارند، کاهش دادن حتی کمی وزن می تواند به کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت کمک کند. برای افراد با وزن بسیار بالا، پزشکان و متخصصان قلب، ریه و خون (NHLBI) خاطرنشان می‌کنند که اگر شخصی ۳/۵ درصد از وزن خود را کاهش دهد، میتواند میزان فشار خون خود را بهبود بخشد. کاهش دادن ۵ تا ۷٪ از وزن بدن همچنین میتواند به جلوگیری تبدیل شدن پیش دیابت به بیماری دیابت کمک کند. این برای شخصی که ۹۰ کیلو وزن دارد، شامل کاهش ۴٫۵ تا ۶٫۵ کیلوگرم است .
فعالیت
فعالیت و تحرک منظم می تواند فشار خون را کاهش داده و به کنترل قند خون کمک کند، و مزایای بسیاری را در سلامتی نیز به همراه دارد. پزشکان همه را تشویق می‌کنند که هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه ورزش با شدت زیاد انجام دهند. ورزش متوسط شامل پیاده روی و شنا است. کسانی که برای مدتی فعال نبوده‌اند، باید برای مشاوره در مورد برنامه ورزشی معقول با پزشک خود مشورت کنند.
انتخاب رژیم غذایی سالم
افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا باید در مورد برنامه غذایی با پزشک خود صحبت کنند. این رژیم معمولاً شامل موارد زیر است:
- خوردن مقدار زیادی میوه و سبزی‌های تازه
- مصرف بیشتر غذاهای فیبردار، از جمله غلات کامل
- محدود کردن مصرف نمک و افزودن شکر به غذاها
- اجتناب یا محدود کردن چربی‌های ناسالم، مانند چربی‌های ترانس و چربی‌های حیوانی
فرد مبتلا به دیابت برای اطمینان از دستیابی به اهدافی که در برنامه درمانی خود دارد، نیاز به نظارت بر میزان مصرف کربوهیدرات‌ها و بررسی میزان قند خون خود دارد.
سیگار کشیدن
شواهدی وجود دارد که استعمال دخانیات میتواند خطر فشار خون بالا و دیابت را افزایش دهد. افراد سیگاری مبتلا به دیابت در معرض خطر عوارض جدی از جمله:
- بیماری قلبی یا کلیوی
- رتینوپاتی ، بیماری چشمی است که ممکن است منجر به کوری شود
- جریان خون ضعیف، ایجاد عفونت و خطر قطع عضو در دست و پاها
- نوروپاتی محیطی ، که میتواند باعث ایجاد درد عصبی در دست‌ها و پاها شود
فردی که مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا است یا در خطر ابتلا به یکی از آن‌ها یا هر دوی آن‌ها قرار دارد، باید در مورد نحوه ترک سیگار خود با پزشک خود صحبت کنند.
درمان با دارو
علاوه بر اقداماتی برای تغییرات شیوه زندگی، پزشک ممکن است داروهایی را به شرح زیر تجویز کند:
- دیابت نوع ۱: بسته به مشکلاتی که بیماری دارد، فرد ممکن است به انسولین و احتمالاً داروهای فشار خون و دیگر داروها احتیاج داشته باشد.
- دیابت نوع ۲: برخی از افراد نیاز به استفاده از انسولین دارند یا پزشک ممکن است متفورمین یا سایر داروهای غیر انسولینی را برای کمک به کاهش قند خون تجویز کند. بیمار همچنین ممکن است برای فشار خون بالا یا عوارض دیگر به داروهایی نیاز داشته باشد.
همچنین اگر فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ در خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک ، بیماری کلیوی مرتبط با دیابت یا هر دو قرار داشته باشد، پزشکان توصیه می‌کنند یکی از داروهای زیر را استفاده کنند.
- آگونیست های گیرنده پپتید ۱ (GLP-1) گلوکاگون مانند
- مهارکننده های سدیم-گلوکز کوترانسپورتر-۲ (SGLT2)
این داروها با کمک به کنترل سطح قند خون، از قلب و کلیه‌ها محافظت می‌کنند.
فشار خون بالا: داروهایی برای این بیماری شامل بازدارنده‌های ACE ، مسدودکننده‌های بتا و دیورتیک ها هستند
