متخصص قلب و عروق در اندیشه: دکتر لیلا عسگرپور

انواع امراض قلبی

انواع مختلفی از بیماری‌های قلبی وجود دارند که بر بخش‌های مختلفی از اندام‌های بدن اثر گذاشته و به روش‌های مختلفی رخ می‌دهند.

بیماری قلبی مادرزادی 

بیماری قلبی مادرزادی یک اصطلاح عمومی است که به برخی از بدشکلی‌های مادرزادی قلب اطلاق می‌شود. برای مثال:

• نقص‌های دیواره‌های قلب: وجود یک سوراخ بین دو دهلیز یا دو بطن قلب
• نقص‌های انسدادی: انسداد ناقص یا کامل جریان خون در دهلیزها یا بطن‌های قلب
• بیماری قلبی سیانوتیک: نقص در قلب که باعث کمبود اکسیژن در سایر اندام‌های بدن شود.

تپش نامنظم قلب یا آریتمی 

آریتمی به تپش نامنظم قلب گفته می‌شود. ضربان قلب ممکن است به چندین روش ریتم منظم خود را از دست بدهد. این روش‌ها عبارتند از:

• تاکی کاردی، یا تندتپشی به حالتی اطلاق می‌شود که تپش قلب بیش از حد سریع است.
• برادی کاردی، یا کندتپشی به حالتی اطلاق می‌شود که تپش قلب بیش از حد کند است.
• انقباضات ناقص بطنی یا ضربان نامنظم
• فیبریلاسیون، زمانی که ضربان قلب نامنظم است.

آریتمی قلبی به معنای بروز ناهنجاری در پلاس‌های الکتریکی قلب است که وظیفه تنظیم ضربان قلب را بر عهده دارند. این ناهنجاری باعث می‌شود که ضربان قلب نامنظم و نامطلوبی داشته باشد؛ به عبارت دیگر، ضربان قلب بسیار تند، بسیار کند یا بسیار نامنظم شود.

از آنجا که ضربان نامنظم قلب بسیار شایع است، اکثر افراد آن را تجربه کرده‌اند. در این حالت، حسی همچون تندتر تپیدن یا سراسیمه تپیدن قلب وجود دارد. با این حال، اگر ضربان نامنظم قلب چندین و چند بار رخ دهد یا در اثر آسیب یا تضعیف قلب ایجاد شود، باید آن را جدی گرفت و به دنبال درمان آن کرد.

بیماری عروق کرونر 

عروق کرونر وظیفه خونرسانی به ماهیچه قلب را بر عهده دارد و مواد مغذی و اکسیژن را به ماهیچه قلب می‌رساند. عروق کرونر می‌توانند بیمار شده یا آسیب ببینند، معمولاً در نتیجه تجمع پلاک‌هایی که حاوی کلسترول هستند. تجمع پلاک باعث باریک شدن عروق کرونر شده و در نتیجه اکسیژن و مواد مغذی کمتری به ماهیچه قلب می‌رسد.

کاردیومیوپاتی متسع 

حفره‌های قلب در نتیجه تضعیف ماهیچه قلب متسع شده و نمی‌تواند خون را به طرز مناسبی پمپاژ کند. شایع‌ترین علت عدم رسیدن اکسیژن به مقدار کافی به ماهیچه قلب، بیماری عروق کرونر است. این بیماری معمولاً بطن چپ را مبتلا می‌کند.

آنفارکتوس میوکارد 

این عارضه تحت عنوان سکته قلبی، کاردیاک آنفارکتوس و ترومبوز کرونری نیز شناخته می‌شود. جریان خون منطقع باعث آسیب دیدن یا از بین رفتن بخشی از ماهیچه قلب می‌شود. این مشکل معمولاً از تشکیل لخته خون در عروق کرونری ناشی می‌شود. همچنین وقتی که یک شریان بطور ناگهانی باریک شده یا دچار اسپاسم شود.

نارسائی قلب 

نام دیگر این بیماری نارسائی احتقانی قلب است، نارسائی قلب هنگامی رخ می‌دهد که قلب نتواند به طرز موثری خون را به اندام‌های بدن برساند.

ممکن است سمت چپ یا راست دچار نارسائی شود. به ندرت پیش می‌آید که هر دو سمت قلب دچار نارسائی شوند. بیماری عروق کرونری یا بیماری فشار خون می‌تواند به مرور زمان باعث تضعیف یا سفت شدن ماهیچه قلب شده و در نتیجه قلب نمی‌تواند به خوبی خون را در خود جا دهد یا پمپاژ نماید.

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک 

این بیماری یک اختلال ژنتیکی است که در آن دیواره بطن چپ ضخیم شده و در نتیجه قلب باید زحمت بیشتری بکشد تا خون را به بیرون پمپاژ کند. این بیماری اولین دلیل مرگ و میر ناگهانی در بین ورزشکاران است. اگر یکی از والدین دچار کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک باشد شانس انتقال این بیماری به فرزاندن آن‌ها 50 درصد است.

نارسائی میترال 

این بیماری که تحت عنوان نارسائی دریچه میترال، نارسائی میترال یا ناتوانی میترال نیز شناحته می‌شود هنگامی رخ می‌دهد که دریچه میترال نتواند به اندازه کافی سفت بسته شود. این امر سبب می‌شود تا خون بجای خارج شدن از قلب به داخل آن بازگردد. در نتیجه خون نمی‌تواند از قلب خارج شده و به اندام‌های بدن برسد.

مبتلایان به این عارضه غالباً احساس خستگی و تنگی نفس دارند.

پرولاپس دریچه میترال 

هنگامب که دریچه بین دهلیز چپ و بطن چپ قلب کاملاً بسته نشود، به سمت بالا یا به سمت دهلیز متورم می‌شود. در اکثر بیماران این بیماری جدی نیست و نیازی به درمان ندارد. ولی در برخی افراد، مخصوصاً اگر این بیماری با نارسائی میترال همراه شود، نیاز به درمان خواهد داشت.

تنگی دریچه ریوی (پولمونری) 

این بیماری باعث می‌شود تا قلب به زحمت بتواند خون را از بطن راست به داخل شریان ریوی پمپاژ کند زیرا دریچه ریوی بیش از حد تنگ است. بطن راست مجبور می‌شود تا برای غلبه بر انسداد دریچه سخت‌تر کار کند. اگر نوزاد به این بیماری مبتلا شود کبود خواهد شد. ولی کودکان در سنین بالاتر معمولاً علائمی از خود نشان نمی‌دهند.

در صورتی نیاز به درمان خواهد بود که فشار در بطن راست بیش از اندازه زیاد باشد. برای از بین بردن انسداد باید بالون والوپلاستی یا جراحی باز قلب انجام گیرد.

علل امراض قلبی

بیماری قلبی در اثر آسیب دیدگی همه یا بخشی از قلب، آسیب دیدگی عروق کرونری یا کمبود مواد مغذی و اکسیژن در دسترس اندام‌های بدن رخ می‌دهد. برخی از انواع بیماری همچون کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، ژنتیکی است. این بیماری‌ها، به همراه نواقص مادرزادی قلب، در زمان تولد در بیمار وجود دارند.

برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد. این تغییرات عبارتند از:

• فشار خون بالا و کلسترول
• سیگار کشیدن
• اضافه وزن و چاقی
• دیابت
• سابقه خانوادگی
• رژیم غذایی مملو از فست فود
• سن
• سابقه پره‌اکلامپسی در دوران بارداری
• نشستن در یک نقطه برای مدت طولانی، مثل نشستن پشت میز محل کار

وجود هر یک از این فاکتورهای ریسک در زندگی شخص می‌تواند به طرز چشمگیری احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. برخی از آنها همچون سن غیر قابل پیشگیری است. برای مثال، وقتی که یک زن به 55 سالگی می‌رسد، احتمال ابتلا به مرض قلب افزایش می‌یابد.

علائم امراض قلبی

علائم بیماری‌های قلبی به تفاوت‌های مختلفی بستگی دارد. با این حال، علائم بالینی شایع شامل درد در قفسه سینه، تنگی نفس و تپش قلب هستند. درد در ناحیه قفسه سینه که همراه با بسیاری از امراض قلبی دیده می‌شود، به عنوان آنژین صدری شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که بخشی از قلب نتواند به اندازه کافی اکسیژن دریافت کند.

آنژین صدری معمولاً در پاسخ به استرس یا فشار جسمانی رخ می‌دهد و معمولاً زیر 10 دقیقه طول می‌کشد. حمله قلبی نیز ناشی از انواع مختلفی از امراض قلبی است. علائم حمله قلبی و آنژین صدری ممکن است مشابه باشند، اما تفاوت آنها در این است که حمله قلبی معمولاً در زمان استراحت رخ می‌دهد و معمولاً شدیدتر است.

علائم حمله قلبی معمولاً با علائم سوءهاضمه اشتباه گرفته می‌شوند. سوزش قلب و شکم درد رخ می‌دهد و همچنین روی سینه احساس سنگینی وجود دارد.

سایر علائم حمله قلبی عبارتند از:

• دردی که در سرتاسر بدن پخش می‌شود، برای مثال از قفسه سینه به بازوها، گردن، پوست، شکم یا فک
• سبک سری و احساس سرگیجه
• تعریق زیاد
• حالت تهوع و استفراغ

نارسائی قلبی نیز یکی از نتایج مرض قلب است، تنگی نفس نیز زمانی رخ می‌دهد که قلب نتواند خون را در بدن به گردش بیاندازد. برخی از عارضه‌های قلبی هیچ علامتی ندارد، مخصوصاً در بزرگسالان و افراد مبتلا به دیابت. اصطلاح بیماری مادرزادی قلبی یک طیف از عارضه‌های قلبی را پوشش می‌دهد ولی علائم بالینی عمومی آنها عبارتند از:

• تعریق
• میزان زیاد خستگی
• تپش قلب و تنفس تند
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• کبودی پوست
• ناخن‌های قاشقی

در موارد شدیدتر، علائم از زمان تولد رخ می‌دهند. ولی این علائم شاید تا زمانی که شخص به 13 سالگی برسد نیز بروز نکنند.

درمان

دو نوع درمان مختلف برای مرض قلب وجود دارد. در ابتدا، شخص می‌تواند با استفاده از دارو عارضه قلبی خود را درمان کند. اگر این داروها اثر مطلوبی نداشتند، گزینه‌های جراحی برای درمان مشکل وجود دارد.