کاردیوورژن یک عمل پزشکی برای مداوا و بازگرداندن ریتم طبیعی قلب در افرادی با نوع خاصی از ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی) است.

 کاردیوورژن معمولاً با ارسال شوک‌های الکتریکی به قلب از طریق الکترودهایی که روی سینه بیمار قرار داده می‌شوند، انجام می‌گردد. کاردیوورژن را می‌توان با استفاده از دارو نیز انجام داد.

کاردیوورژن معمولاً یک روش برنامه‌ریزی شده است که در بیمارستان انجام می‌شود. اساساً باید بتوانید همان روز عمل، به خانه بروید. برای اکثر افراد، کاردیوورژن ریتم طبیعی قلب را باز می‌گرداند.

انواع کاردیوورژن  

کاردیوورژن شیمیایی  

از داروهای ضدآریتمی می‌توان برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب استفاده کرد. این داروها، با تغییر جریان الکتریسیته در سرتاسر قلب کار می‌کنند. بسته به شدت علائم، بیماری قلبی مورد نظر و داروی خاص مورد استفاده، کاردیوورژن شیمیایی ممکن است به صورت سرپایی یا در بیمارستان و تحت نظارت انجام شود.

کاردیوورژن الکتریکی  

درکاردیوورژن الکتریکی که تحت عنوان "کاردیوورژن جریان مستقیم یا DC" نیز شناخته می‌شود، یک شوک الکتریکی هماهنگ (کاملاً زمان بندی شده) از طریق دیواره سینه و با استفاده از الکترودها یا پدل‌های مخصوص که به پوست سینه و پشت متصل شده‌اند، به قلب فرستاده می‌شود. هدف این کار، تخریب مدارهای غیر طبیعی الکتریکی در قلب و در نتیجه بازگرداندن مجدد ریتم طبیعی به قلب است. این کار ضربان غیرطبیعی قلب را قطع می‌کند و باعث می‌شود سیستم الکتریکی قلب مجدداً کنترل خود را به دست آورد و ضربان طبیعی قلب بازگردد. کاردیوورژن الکتریکی در یک بیمارستان و در حالی که سطح اکسیژن، فشار خون و ضربان قلب از نزدیک تحت نظارت است، انجام می‌شود.

چرا این کار انجام می‌شود؟  

کاردیوورژن می‌تواند ضربان قلبی را که خیلی سریع (تند نبضی) یا نامنظم (فیبریلاسیون) است، اصلاح کند. کاردیوورژن معمولاً برای معالجه افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی یا فلوتر دهلیزی دارند نیز استفاده می‌شود. این بیماری‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که سیگنال‌های الکتریکی که به طور معمول باعث ضربان قلب می‌شوند، به طور صحیح در حفره‌های فوقانی قلب حرکت نمی‌کنند.

کاردیوورژن وقتی انجام می‌شود که قلب به طور ناکارآمد ضربان می‌کند و معمولاً انجام آن، از قبل برنامه ریزی می‌شود اما بعضی مواقع و در موارد اضطراری نیز می‌تواند بدون برنامه‌ریزی انجام شود.

کاردیوورژن معمولاً با شوک‌های الکتریکی و در حالی که شما در حالت بی‌هوشی موقت به سر می‌برید، از طریق الکترودهایی که به قفسه سینه وصل می‌شوند، انجام می‌شود. کاردیوورژن الکتریکی نسبت به کاردیوورژن که فقط با دارو انجام می‌شود، زمان کمتری نیاز دارد، و پزشک می‌تواند فوراً ببیند که آیا این فرآیند ضربان قلب طبیعی را بازگردانده است یا خیر.

اگر پزشک برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب، کاردیوورژن با دارو را به شما توصیه می‌کند، شوک الکتریکی به قلبتان داده نمی‌شود.

کاردیوورژن متفاوت از الکتروشوک است، که یک عمل اضطراری برای زمانی است که قلب متوقف می‌شود یا دارای لرزش‌های بی‌اثر است. الکتروشوک، شوک‌های قدرتمندتری را برای قلب ایجاد می‌کند تا ریتم آن را اصلاح کند.

چگونه برای کاردیوورژن آماده شوید؟ 

کاردیوورژن‌ها معمولاً از قبل برنامه ریزی می‌شوند، اگرچه اگر علائم بیماری شما شدید باشد، ممکن است در شرایط اضطراری روی قلب شما کاردیوورژن انجام شود.

معمولاً حدود ۸ ساعت قبل از عمل نمی‌توانید چیزی بخورید یا بنوشید. پزشک به شما خواهد گفت که آیا قبل از عمل باید از داروهای معمول خود استفاده کنید یا خیر. اگر قبل از عمل دارو مصرف می‌کنید، فقط به اندازه قورت دادن داروهایتان، آب بخورید.

قبل از انجام کاردیوورژن، ممکن است یک فرآیند به نام اکوی قلب از راه مری (TEE) داشته باشید تا وجود لخته‌های خونی، که می‌توانند با کاردیوورژن از قلب خارج شوند و ممکن است موجب عوارض خطرناک شوند، در قلب بررسی شوند. اگر قبل از انجام عمل کاردیوورژن نیاز به اکوی قلب از راه مری داشته باشید، پزشک متخصص در این خصوص تصمیم خواهد گرفت.

در اکوی قلب از راه مری، گلو بی‌حس می‌شود و یک لوله انعطاف‌پذیر دارای مبدل در گلو و داخل مری که دهان را به معده وصل می‌کند، هدایت می‌شود. از آنجا، مبدل می‌تواند تصاویر دقیق‌تری از قلب شما به دست آورد تا پزشکتان بتواند وجود لخته‌های خونی را بررسی کند.

اگر پزشک لخته خونی را در قلب پیدا کند، در حالی که شما برای کاهش خطر عوارض احتمالی، داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنید، عمل کاردیوورژن به مدت سه تا چهار هفته به تعویق می‌افتد.

چه چیزی را در طول عمل کاردیوورژن می‌توانید انتظار داشته باشید؟ 

یک پرستار یا تکنسین چند تکه چسب بزرگ به نام الکترود را روی سینه شما قرار می‌دهد. الکترودها با استفاده از سیم  به دستگاه کاردیوورژن (دستگاه شوک) متصل می‌شوند.

دستگاه شوک ریتم قلب را در طول عمل ضبط می‌کند و شوک‌هایی به قلب وارد می‌کند تا ریتم طبیعی قلب بازگردد. این دستگاه همچنین می‌تواند در صورت ضربان بیش از حد قلب پس از کاردیوورژن، ضربان قلب شما را اصلاح کند.

قبل از انجام شوک، یک پرستار یا تکنسین یک خط وریدی (IV) را وارد بازوی شما می‌کند. از خط IV برای دادن داروهایی استفاده می‌شود که باعث می‌شود شما در طول عمل بخوابید تا هیچ‌گونه دردی را از فرآیند شوک احساس نکنید. پزشک همچین ممکن است از خط IV برای داروهای اضافی استفاده کند که در بازگرداندن ریتم طبیعی قلب، به شما کمک خواهد کرد.

هنگامی که به حالت بی‌هوشی درآمدید، تنها چند دقیقه طول خواهد کشید تا کاردیوورژن الکتریکی انجام شود.

بعد از عمل  

کاردیوورژن الکتریکی به صورت سرپایی انجام می‌شود، یعنی شما می‌توانید همان روزی که عمل انجام می‌شود به خانه بروید. حدود یک ساعت یا کمی بیشتر را در اتاق بهبودی می‌گذرانید که در مورد عوارض احتمالی از نزدیک مورد بررسی قرار گیرید.

از آنجا که در حین انجام عمل، خواب هستید ممکن است آگاهیتان از محیط اطرافتان تحت تأثیر قرار گیرد. به همین دلیل، به شخصی نیاز دارید تا شما را به خانه برساند. همچنین ممکن است توانایی تصمیم گیری در شما برای چند ساعت بعد از عمل تحت تأثیر قرار گیرد.

حتی اگر قبل از عمل، لخته خونی در قلب شما پیدا نشده باشد، حداقل برای چند هفته بعد از عمل، باید داروهای رقیق کننده خون مصرف کنید تا از ایجاد لخته‌های جدید جلوگیری شود.

نتایج  

برای بیشتر افراد، کاردیوورژن می‌تواند به سرعت ضربان قلب را به حالت منظم بازگرداند. این امکان وجود دارد که شما برای حفظ ریتم طبیعی قلب به تکرار این عمل نیاز داشته باشید.

برای سالم نگه داشتن قلب خود، ممکن است به خصوص برای جلوگیری از یا درمان بیماری‌هایی که می‌توانند باعث ایجاد آریتمی شوند، از جمله فشار خون بالا، و برای بهبود سلامت کلی قلب خود، نیاز به ایجاد تغییر در شیوه زندگی خود داشته باشید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند:

• از مصرف کافئین خودداری کنید یا مصرف خود را کاهش دهید؛
• از نمک کمتری (سدیم) استفاده کنید، که می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
• فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.
• مصرف دخانیات را ترک کنید.
• غذاهای قلب سالم بخورید و وزن خود را در مقدار مناسبی حفظ کنید.
• سعی کنید استرس و عصبانیت را کم یا به خوبی کنترل کنید.

گزینه‌های جایگزین برای کاردیوورژن چیست؟ 

برای کمک به تنظیم ضربان و ریتم قلب، ممکن است گزینه‌های جایگزینی برای کاردیوورژن وجود داشته باشد. این که کدام روش می‌تواند برای شما مناسب‌تر باشد، به نوع آریتمی و سلامت عمومی شما بستگی دارد. برخی از روش‌های جایگزین در ادامه ذکر شده‌اند:

• داروهای ضد آریتمی - این داروها معمولاً به صورت داروهایی با مصرف طولانی مدت ارائه می‌شوند و می‌توانند به کنترل ضربان و ریتم قلب کمک کنند. این داروها می‌توانند به اندازه کاردیوورژن برای شما مفید باشند. همچنین ممکن است پزشک برای جلوگیری از لخته شدن خون، داروهای ضد انعقادی را به شما پیشنهاد دهد.
• ابلیشن - این عمل با کاردیوورژن کاملاً متفاوت است. این روش شامل ایجاد یک زخم در قسمت کوچکی از عضله قلب، یعنی تشکیل یک اسکار است. هدف آن متوقف کردن هرگونه سیگنال الکتریکی معیوب است که قلب ایجاد می‌کند. این کار اغلب با قرار دادن یک لوله نازک از طریق یکی از رگ‌ها (اغلب یک رگ از کشاله ران) در قلب برای منجمد ساختن یک ناحیه کوچک انجام می‌شود. سپس بافت قلبي كه باعث بروز مشكل مي شود از طريق اين لوله قابل درمان است.
• استفاده از یک ضربان ساز – ضربان ساز وسیله‌ای است که برای تنظیم ضربان قلب از آن استفاده می‌شود.

از پزشک خود در مورد جوانب مثبت و منفی این روش‌های درمانی برای آریتمی سؤال کنید. آنها با شما در مورد اینکه کدام روش درمانی برای شما مناسب‌تر است صحبت خواهند کرد.

خطرات 

عوارض کاردیوورژن الکتریکی غیرمعمول است و پزشکان می‌توانند برای کاهش خطرات آن، برخی اقدامات خاص را انجام دهند. خطرات اصلی و عمده کاردیوورژن عبارتند از:

• لخته‌های خون رها شده. برخی از افرادی که ضربان قلب نامنظم دارند، در قلبشان لخته خون دارند. کاردیوورژن الکتریکی می‌تواند باعث شود این لخته‌های خون به قسمت‌های دیگر بدن منتقل شوند و این می‌تواند به عوارض خطرناکی از جمله سکته مغزی یا لخته خونی که به ریه‌های شما می‌رود (آمبولی ریوی) منجر شود.

در صورت لزوم ، پزشک ممکن است قبل از عمل داروهای رقیق کننده خون برای شما تجویز کند و یا وجود لخته‌های خونی در قلب را قبل از انجام کاردیوورژن بررسی کند.

• ضربان قلب غیرطبیعی. در موارد نادر، برخی از افراد که تحت عمل جراحی کاردیوورژن قرار می‌گیرند، در طی یا بعد از عمل به مشکلات دیگر ریتم قلبی مبتلا می‌شوند. این یک عارضه نادر است. اگر این اتفاق بیفتد، معمولاً فقط چند دقیقه بعد از عمل ظاهر می‌شود، بنابراین پزشک می‌تواند برای رفع مشکل، دارو یا شوک‌های اضافی به شما بدهد.
• سوختگی پوست. به ندرت، بعضی از افراد در جایی که الکترودهای آنها قرار گرفته است، دچار سوختگی جزئی می‌شوند.

زنان باردار می‌توانند کاردیوورژن داشته باشند، اما توصیه می‌شود ضربان قلب کودک در طول عمل تحت نظر قرار گیرد.

سؤالات متداول 

چرا به داروهای ضد انعقادی قبل از انجام کاردیوورژن نیاز دارم؟ 

داروهای ضد انعقادی به کاهش خطر ابتلا به لخته خون کمک می‌کنند.

اگر مبتلا به آریتمی هستید، به این معنی است که ضربان قلب نامنظمی دارید. در نتیجه ، ممکن است مقداری از خون با هر ضربان از قلب خارج نشود. خونی که در قلب باقی می‌ماند، ممکن است مستعد تبدیل شدن به لخته خونی باشد. اگر یک لخته از قلب خارج و به مغز برود، ممکن است باعث ایجاد سکته مغزی گردد.

پزشکتان معمولاً یک داروی ضد انعقادی (مانند وارفارین) برای کاهش خطر ابتلا به لخته خونی تجویز می‌کند. به طور معمول از شما خواسته می‌شود حداقل سه یا چهار هفته قبل و بعد از انجام کاردیوورژن این داروها را مصرف نمایید.

اگر کاردیوورژن فوری دارید، به احتمال زیاد از طریق وریدی و از دست یا بازو، ضد انعقاد خون به شما تزریق می‌شود. این کار، به جلوگیری از ایجاد لخته‌های خون در قلب شما کمک می‌کند. همچنین برای بررسی وجود لخته‌های خون در قلب، ممکن است قلب شما اسکن شود.

چرا من بعد از کاردیوورژن به داروهای ضدآریتمی نیاز دارم؟

داروهایی که به تنظیم ضربان و ریتم قلب کمک می‌کنند، تحت عنوان داروهای ضدآریتمی شناخته می‌شوند. این داروها در مواردی که کاردیوورژن مؤثر واقع نشود یا برای جلوگیری از بازگشت آریتمی قلب بعد از درمان، تجویز می‌شوند.

وقتی ریتم قلب درست نیست، کاردیوورژن به تنظیم مجدد ریتم قلب کمک می‌کند، اما گاهی اوقات یک آریتمی می‌تواند پس از روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها دوباره برگردد. پزشک برای جلوگیری از این اتفاق ممکن است به شما توصیه کند که داروهای ضدآریتمی مصرف کنید. به عنوان مثال اگر دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستید، اگر بعد از انجام کاردیوورژن داروی ضدآریتمی مصرف کنید، بعید است دوباره دچار آریتمی شوید.

برای برخی افراد، در صورت بروز علائم ممکن است مصرف تنها یک عدد قرص کافی باشد. این بدین معنی است که نیازی نیست شما به طور مرتب دارو مصرف کنید. این روش گاهی اوقات "مداوای سرپایی (pill in the pocket)" نامیده می‌شود.

اینکه پزشک داروی ضد آریتمی را برای شما توصیه کند و اینکه کدام دارو را توصیه کند، به علائم و سلامت عمومی شما بستگی دارد.

آیا می‌توانم بعد از انجام کاردیوورژن، با هواپیما مسافرت کنم؟ 

اگر اخیراً کاردیوورژن انجام داده‌اید، باید با پزشک خود در مورد این موضوع که آیا سفر هوایی برای شما بی‌خطر است یا خیر صحبت کنید. بسیاری از افراد با مشکلات قلبی همیشه می‌توانند با هواپیما مسافرت کنند. به عنوان مثال، اگر آریتمی دارید اما این بیماری در شما به خوبی کنترل شده است، احتمالاً هنوز هم می‌توانید از هواپیما استفاده کنید.

مواردی که پزشک ممکن است هنگام مشاوره در مورد اینکه آیا مسافرت با هواپیما برای شما بی خطر است یا خیر، در نظر بگیرد:

• آیا شما به طور کامل از عمل خود، بهبود یافته‌اید؛
• آیا شما هنوز هم آریتمی دارید، و اگر دارید، از چه نوع؟

اگر مشکلات قلبی مداوم دارید و پزشک معالج با مسافرت شما موافقت می‌کند، به خط هواپیمایی که با آن مسافرت می‌کنید، وضعیت خود را  اطلاع دهید. آنها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که هرگونه اقدامات امنیتی اضافی که ممکن است نیاز داشته باشید، آماده است. همچنین، با بیمه‌گر سفر خود این موضوع را در میان بگذارید که آیا تحت پوشش قرار می‌گیرید یا خیر.

پزشک همچنین می‌تواند در مورد هرگونه اقدامات احتیاطی اضافی که باید انجام دهید، به شما اطلاع دهد. به عنوان مثال، سفرهای طولانی می‌تواند خطر ابتلا به لخته خون را افزایش دهد، بنابراین پوشیدن جوراب‌های فشرده سازی می‌تواند این خطر را کاهش دهد.

کاردیوورژن چقدر موفقیت آمیز است؟ 

حداقل برای کوتاه مدت، کاردیوورژن برای مداوای آریتمی نتیجه بخش است. از هر ۱۰ نفر مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، ۹ نفر بعد از عمل، به ریتم طبیعی برمی‌گردند. با این حال، این احتمال وجود دارد که ضربان قلب شما در اثر شوک اصلاح نشود.

احتمال موفقیت آمیز بودن کاردیوورژن در افراد مختلف متفاوت است. این احتمال ممکن است به نوع آریتمی، اینکه چه عواملی باعث ایجاد آن شده‌اند و مدت زمانی که آن را داشته‌اید بستگی داشته باشد. پزشک فقط در صورتی که معتقد باشد در شرایط خاص شما، کاردیوورژن گزینه مناسبی برایتان  است، انجام کاردیوورژن را توصیه خواهد نمود. می‌توانید از آنها بخواهید که علت این انتخاب را برایتان توضیح دهند.

برخی افراد متوجه می‌شوند که در طی چند روز، هفته‌ها یا ماه‌ها، آریتمی آنها دوباره برمی‌گردد. حداکثر نیمی از افرادی که با کاردیوورژن برای فیبریلاسیون دهلیزی تحت درمان قرار گرفتند، دوباره طی یک سال دچار این بیماری می‌شوند.

اگر آریتمی بعد از عمل کاردیوورژن برگردد، ممکن است پزشک توصیه کند شما مجدداً این عمل را انجام دهید، یا شاید یک روش درمانی متفاوت را برایتان در نظر بگیرد.