آنژین قلبی ناپایدار که گاهی تحت عنوان نشانگان حاد عروق کرونری نیز شناخته می‌شود، عامل بروز درد غیرمنتظره‌ای در ناحیه قفسه سینه است که معمولاً در هنگام استراحت ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علت آنژین قلبی، کاهش جریان خون به عضله قلب به دلیل تنگ و باریک شدن سرخرگ‌های کرونری در اثر تشکیل لخته‌های چربی (تصلب شرایین) میباشد. درنتیجه این بیماری، ممکن است رگهای خونی پاره شده و به سرخرگ‌های کرونری آسیبی وارد شود که منجر به تشکیل لخته خون و مسدود کردن جریان خون به عضله قلب می‌شود.
آنژین ناپایدار باید به‌صورت یک مورد اورژانسی تحت درمان قرار گیرد. اگر به‌تازگی هرگونه درد و ناراحتی بدون سابقه قبلی و یا به‌طور دائمی در ناحیه قفسه سینه احساس می‌کنید، حتماً با اورژانس تماس بگیرید. ممکن است شما دچار حمله قلبی شده باشید که در این صورت در معرض خطر شدید بروز آریتمی قلبی یا ایست قلبی قرار گرفته‌اید و ممکن است منجر به مرگ ناگهانی شود.
علت‌ها و دلایل
بیماری عروق کرونری که در نتیجه تصلب شرایین ایجاد می‌شود، شایع‌ترین علت بروز آنژین قلبی ناپایدار است. آترواسکلروز عبارت است از تشکیل لکه‌های چربی به نام پلاک در امتداد دیواره سرخرگ‌ها که باعث تنگ شدن و کاهش انعطاف‌پذیری ساختار سرخرگ می‌شود. تنگ شدن این رگ‌ها می‌تواند باعث کاهش جریان خون به عضله قلب و بروز درد در ناحیه قفسه سینه شود.
افراد مبتلا به آنژین قلبی ناپایدار بیشتر در معرض خطر سکته قلبی قرار دارند.
برخی از علت‌های نادر آنژین عبارت است از:
- عملکرد غیرطبیعی مویرگ‌های ریز بدون تنگ شدن سرخرگ‌های بزرگ‌تر (که اصطلاحاً اختلال عملکرد میکروواسکولار یا سندرم ایکس گفته می‌شود.)
- اسپاسم سرخرگ‌های کرونری
عوامل خطرزا برای بیماری سرخرگ‌های کرونری عبارت است از:
- دیابت
- سابقه خانوادگی در بروز زودهنگام بیماری‌های قلبی کرونری (برای مثال یکی از بستگان نزدیک مانند خواهر و برادر یا والدین، قبل از سن 55 سالگی در مردان یا 65 سالگی در زنان دچار بیماری قلبی شده باشد.)
- فشارخون بالا
- بالا بودن کلسترول ال دی ال
- پایین بودن کلسترول اچ دی ال
- جنسیت مذکر
- زندگي بدون تحرک (و ورزش نکردن به‌اندازه کافي)
- چاقي
- کهولت سن
- سيگار کشيدن
علائم و نشانه‌ها
برخي از مهم‌ترين علائم آنژين قلبي عبارت است از:
- درد قفسه سينه که ممکن است در ناحيه شانه، بازو، آرواره‌ها، گردن، کمر يا ساير قسمت‌ها نيز احساس شود.
- ناراحتی‌هایی از قبیل احساس فشردگی، سوزش قلب ، کوبش یا تیر کشیدن قفسه سینه
- ناراحتی‌هایی که معمولاً در هنگام استراحت اتفاق می‌افتد و با مصرف دارو به‌راحتی برطرف نمی‌شود.
- تنگی نفس
- تعرق زیاد
در صورت ابتلا به آنژین پایدار، درد قفسه سینه یا سایر علائم آن فقط درصورتی‌که میزان معینی از فعالیت فیزیکی یا استرس داشته باشید، بروز می‌کند. بروز این نوع درد معمولاً به‌صورت گاه‌وبیگاه نیست و با گذشت زمان بر شدت آن افزوده نمی‌شود.
آنژین ناپایدار، دردی در قفسه سینه است که به‌صورت ناگهانی بروز می‌کند و اغلب بعد از یک دوره زمانی کوتاه، شدت آن بیشتر می‌شود. اگر درد قفسه سینه شما شرایط زیر را داشته باشد، ممکن است ناشی از آنژین ناپایدار باشد:
- قبلاً سابقه بروز آن وجود نداشته باشد، شدید باشد، گاه‌وبیگاه بروز کند و در شرایط فعالیت کم یا در هنگام استراحت احساس شود.
- به مدت بیشتر از 15 تا 20 دقیقه طول بکشد.
- بدون دلیل بروز کند (برای مثال وقتی‌که خواب هستید یا آرام نشسته‌اید).
- به داروی خاصی به نام نیتروگلیسرین، پاسخ نمی‌دهد.
- همراه با افت فشارخون یا تنگی نفس میباشد.
آنژین ناپایدار یک اعلان خطر جدی و علامت آن است که ممکن است به‌زودی دچار حمله قلبی شوید، بنابراین باید فوراً درمان شود. پس اگر هر نوع دردی در ناحیه قفسه سینه احساس کردید، فوراً به پزشک مراقبت‌های اولیه مراجعه کنید.
معاینات و آزمایش‌ها
پزشک مراقبت‌های اولیه، ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و فشارخون شما را اندازه می‌گیرد. ممکن است هنگامی‌که پزشک با استفاده از یک استتسکوپ به صدای قلب شما گوش می‌کند، صداهای غیرطبیعی یا ناشی از ضربان نامنظم قلب بشنود.
آزمایش‌هایی که برای تشخیص آنژین انجام می‌شود شامل موارد زیر است:
- آزمایش‌های خون که نشان‌دهنده آسیب‌دیدگی احتمالی بافت قلب یا خطر بالای بروز سکته قلبی باشد، مانند تروپونین 1 و T – 00745، کراتین فسفوکیناز (CPK) و مایوگلوبین.
- نوار قلب
- اکوکاردیوگرافی
- آزمایش‌های تنش‌زا مانند آزمایش تحمل ورزش (آزمایش تنش یا تردمیل)، تست ورزش یا اکوکاردیوگرام ورزش
- آنژیوگرافی عروق کرونری. این آزمایش شامل عکس‌برداری از سرخرگ‌های قلب با استفاده از تصاویر اشعه ایکس و رنگ مخصوص میباشد. این ساده‌ترین آزمایش برای تشخیص تنگی سرخرگ‌های قلبی و یافتن محل لخته‌های خون است.
درمان
ممکن است برای یک دوره کوتاه بستری، نیاز به انجام آزمایشات بیشتری مانند اکوکاردیوگرافی، نوار قلب و آنژیوگرافی باشد و برای جلوگیری از بروز عوارض بعدی باید به بیمارستان مراجعه کنید.
برای درمان آنژین ناپایدار و جلوگیری از بروز آن، از داروهای رقیق کننده خون استفاده می شود. اگر می توانید بدون هیچ خطری از این داروها استفاده کنید، در اسرع وقت این داروها برای شما تجویز می شود. داروهایی مانند آسپرین و داروهای مشابه به آن مانند کلوپیدوگرل یا تیکاگرلور یا پراسوگرل جزء این دسته از داروها هستند. مصرف این داروها می تواند باعث کاهش احتمال حمله قلبی و یا کاهش شدت حملاتی که اتفاق می افتد شود.
هنگامی‌که یک آنژین قلبی ناپایدار اتفاق افتد:
- ممکن است برای شما داروی هپارین (یا یک داروی دیگر رقیق‌کننده خون) و نیتروگلیسرین (قرص‌های زیرزبانی یا از طریق IV) تجویز شود.
- سایر درمان‌هایی که ممکن است برای شما در نظر گرفته شود شامل داروهایی برای کنترل فشارخون، اضطراب، آریتمی و کلسترول (مانند داروی استاتین) میباشد.
برای باز کردن سرخرگ‌های تنگ‌شده یا مسدود شده ممکن است از عملی به نام آنژیوپلاستی و استنت گذاری استفاده شود.
- آنژیوپلاستی عملی است که برای باز کردن رگهای تنگ‌شده یا مسدود شده‌ای که مسئول خون‌رسانی به قلب هستند، انجام می‌گیرد.
- استنت سرخرگ کرونری، یک لوله فلزی توری و کوچک است که در داخل سرخرگ کرونری قرار می‌گیرد و آن را باز می‌کند. غالباً عمل استنت گذاری بعد از آنژیوپلاستی انجام می‌شود. این عمل باعث جلوگیری از مسدود شدن مجدد سرخرگ می‌شود. نوع استنت‌های آغشته به دارو، استنت‌هایی هستند که در داخل خود داروهایی دارند که مانع از مسدود شدن سرخرگ با گذشت زمان می‌شود.
ممکن است برای برخی از افراد از عمل بای‌پس قلب استفاده شود. استفاده از این عمل به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از:
- کدام سرخرگ‌ها مسدود شده است؟
- چه تعداد از سرخرگ‌ها دچار گرفتگی شده‌اند؟
- چه قسمت‌هایی از سرخرگ‌های کرونری، تنگ شده است؟
- شدت گرفتگی یا تنگ شدن سرخرگ در چه حد است؟
عوارض احتمالی
آنژین قلبی ناپایدار می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:
زمان مراجعه به مراکز پزشکی
هرگاه در ناحیه قفسه سینه، درد یا فشار جدید و غیرمنتظره‌ای احساس کردید بلافاصله به یک مرکز پزشکی مراجعه کنید. اگر قبلاً آنژین داشته‌اید، با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
اگر درد ناشی از آنژین، شرایط زیر را داشته باشد بلافاصله با اورژانس 115 تماس بگیرید:
- با گذشت 5 دقیقه از مصرف قرص میکروگلیسرین، درد ساکت نمی‌شود (ممکن است پزشک به شما گفته باشد که از دوز سه برابر استفاده کنید).
- با مصرف دوز 3 برابر نیتروگلیسرین، درد برطرف نمی‌شود.
- مرتباً در حال بدتر شدن است.
- ابتدا با مصرف نیتروگلیسرین تسکین پیدا کرده، اما برمی‌گردد.
در شرایط زیر با پزشک مراقبت‌های ویژه خود تماس بگیرید:
- علائم آنژين به‌طور مرتب در شما بروز مي‌کند.
- وقتی‌که نشسته‌اید دچار آنژین می‌شوید (آنژین در حال استراحت).
- به‌طور مرتب احساس خستگی می‌کنید.
- احساس ضعف یا سرگیجه شدید دارید یا در اثر ضعف غش می‌کنید.
- ضربان قلب شما خیلی کند (کمتر از 60 بار در دقیقه) یا خیلی سریع (بیش از 120 بار در دقیقه) شده است یا ریتم ثابتی ندارد.
- برای مصرف داروهای قلبی خود مشکل دارید.
- علائم غیرطبیعی جدیدی مشاهده کرده‌اید.
اگر فکر می‌کنید که به حمله قلبی دچار شده‌اید، فوراً با مراکز خدمات پزشکی تماس بگیرید.
پیشگیری
بعضی از مطالعات نشان داده است که با انجام چند تغییر کوچک در سبک زندگی می‌توان از انسداد رگهای خونی و یا بدتر شدن آن جلوگیری کرد و حتی باعث بهبود آن گردید. تغییر سبک زندگی می‌تواند از بروز حملات قلبی و علائم آنژین جلوگیری کند. تغییراتی که ممکن است توسط پزشک مراقبت‌های ویژه به شما توصیه شود، عبارت است از:
- کاهش وزن درصورتی‌که دچار اضافه‌وزن باشید.
- ترک سیگار
- ورزش کردن به‌طور منظم
- مصرف الکل فقط به مقدار ملایم
- داشتن یک رژیم غذایی سالم که غنی از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، ماهی و گوشت مرغ باشد.
همچنین، در صورتی که پزشک به شما توصیه کند که بیماری‌های دیگری مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا را کنترل کنید، می‌توانید با او درباره مصرف آسپرین یا دیگر داروهایی که به جلوگیری از حملات قلبی کمک می‌کنند، مشورت کنید. برخی از افراد ممکن است از آسپرین یا داروهایی مانند کلوپیدوگرل، تیگاگرلور یا پراسوگرل درمانی استفاده کنند تا از بروز حملات قلبی جلوگیری کنند. همچنین، اگر آسپرین و دیگر داروهای رقیق کننده خون خطر عوارض جانبی را کاهش دهند، پزشک ممکن است این داروها را برای شما تجویز کند.
