اکوکاردیوگرافی داپلر یا اکو داپلر یک روش تشخیصی است که با استفاده از آن می‌توان جهت و سرعت جریان خون را مشخص کرد. اثر داپلر در این تکنیک برای مقاصد مختلفی در اکوکاردیوگرافی استفاده می‌شود و در واقع بخش جدایی ناپذیری در هر معاینه است. برای تفسیر درست اطلاعات داپلر ، لازم است پزشک از چگونگی عملکرد این تکنیک و محدودیت‌های آن اطلاع داشته باشد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به اکو داپلر نیاز دارید ، مطمئن باشید که این آزمایش کاملا ایمن و بدون عارضه است. دلایل مختلف و زیادی برای انجام این آزمایش وجود دارد و همچنین نتایج احتمالی متنوعی ممکن است از آن به دست آید. بیشتر اوقات ، مشکلاتی که توسط اکوکاردیوگرافی داپلر شناسایی می‌شوند را می‌توان با دارو درمان کرد. بعضی اوقات برای رفع مشکل لازم است عمل جراحی قلب انجام شود، که نرخ موفقیت بسیار خوبی هم دارد. اگر درباره نتایج اکوی داپلری که انجام داده‌اید سوال یا ابهامی دارید ، توصیه می‌کنیم در این خصوص با پزشک خود صحبت کنید.
اکو داپلر چیست؟
اصول “اثر داپلر” ( یکی از اصول در فیزیک امواج) در زندگی روزمره کاربردهای بسیاری دارد. اگر صدای آمبولانس یا موتور سیکلت را وقتی به سمت شما حرکت می‌کند و سپس از شما دور می‌شود، به خاطر بیاورید متوجه خواهید شد که فرکانس صدای خودرو وقتی به سمت شما می‌آید بالاتر و وقتی از شما دور می‌شود پایین‌تر است.
از این تکنیک برای اندازه‌گیری و ارزیابی جریان خون در بطن‌ها و دهلیزها و دریچه‌های قلب استفاده می‌شود. میزان خون پمپاژ شده با هر ضربان ، نشانگر عملکرد قلب است. به کمک اکو داپلر جریان غیرطبیعی خون در قلب نیز قابل تشخیص است ، که این ممکن است حاکی از وجود مشکل در یکی یا چند دریچه از چهار دریچه قلب و یا دیواره‌های قلب باشد.
چه کسانی به اکو داپلر نیاز دارند؟
اکوکاردیوگرافی (اکو) اندازه ، ساختار و نحوه حرکت قسمت‌های مختلف قلب را نشان می‌دهد. این قسمت‌ها شامل دریچه‌های قلب ، سپتوم (دیواره‌ای که سمت راست قلب را از سمت چپ آن جدا می‌کند) و دیواره بطن‌ها و دهلیزهای قلب هستند. سونوگرافی داپلر نحوه حرکت خون را در قلب نشان می‌دهد.
پزشک ممکن است برای موارد زیر از اکو استفاده کند:
- تشخیص مشکلات قلبی
- تعیین و تصمیم‌گیری برای مراحل بعدی درمان
- نظارت بر روند تغییر و بهبودی
- تعیین این که آیا به آزمایش‌های بیشتری نیاز هست یا خیر
در صورتی که یک بیمار علائم یا عوارض مشکلات قلبی را داشته باشد ، پزشک ممکن است برای او انجام اکو داپلر را توصیه کند.
به عنوان مثال ، تنگی نفس و وجود تورم در پاها از جمله علائم احتمالی نارسایی قلبی هستند. نارسایی قلبی مشکلی است که در اثر آن قلب قادر به پمپاژ خون غنی از اکسیژن کافی برای تأمین نیازهای بدن نیست. اکو می‌تواند نشان دهد که آیا قلب خون را به خوبی پمپاژ می‌کند یا نه. اکو همچنین به پزشک کمک می‌کند تا علت صداهای غیر طبیعی قلب مانند سوفل قلب را پیدا کند. سوفل قلب به سر و صداهای اضافی یا غیرمعمول قلب گفته می‌شود که در هنگام ضربان قلب شنیده می‌شوند. برخی از سوفل‌های قلبی بی‌ضررند ، در حالی که برخی دیگر نشانه مشکلات قلبی هستند.
پزشک همچنین ممکن است از اکو برای دریافت اطلاعاتی درباره موارد زیر استفاده کند:
- اندازه قلب. بزرگ شدن قلب ممکن است در نتیجه فشار خون بالا ، نشتی دریچه‌های قلب یا نارسایی قلبی باشد. اکو همچنین می‌تواند افزایش ضخامت بطن‌ها (حفره‌های تحتانی قلب) را تشخیص دهد. افزایش ضخامت ممکن است به دلیل فشار خون بالا ، بیماری دریچه‌های قلب یا نقائص مادرزادی قلب باشد.
- ضعف عضلات قلب که باعث می‌شود این عضلات خون را به خوبی پمپاژ نکنند. آسیب ناشی از حمله قلبی ممکن است باعث ضعف مناطقی در عضلات قلب شود. ضعف همچنین ممکن است به معنای عدم دریافت خون کافی در این مناطق باشد که یکی از نشانه‌های بیماری عروق کرونر قلب است.
- مشکلات دریچه‌های قلب. اگر هر یک از دریچه‌های قلب به طور عادی باز نشده و یا به درستی بسته نشوند، اکو می‌تواند این مساله را نشان دهد.
- وجود مشکلاتی در ساختار قلب. اکو می‌تواند نقائص مادرزادی قلب ، مانند سوراخ‌های قلب را تشخیص دهد. نقائص مادرزادی قلب مشکلات ساختاری موجود از بدو تولد هستند. برای تشخیص این نقائص قلبی برای نوزادان و کودکان نیز ممکن است اکو انجام شود.
- وجود لخته خون یا تومور. برای کسانی سكته مغزی کرده باشند می‌توانند اكو انجام دهند تا وجود و وضعیت لخته‌های خون یا تومورهایی كه ممكن است باعث سكته مغزی شده باشند را بررسی كنند.
پزشک همچنین ممکن است از اکو برای بررسی واکنش قلب به برخی درمان‌های قلبی، مثل درمان‌هایی که برای نارسایی قلبی به کار می‌روند، استفاده کند.
قبل از اکو داپلر
اکوکاردیوگرافی (اکو) در مطب پزشک یا بیمارستان انجام می‌شود. برای بیشتر انواع اکو نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست یعنی اگر قرار است اکو انجام دهید، لازم نیست کار خاصی برای آماده شدن انجام دهید و به آزمایشات غربالگری قبل از آن نیازی ندارید.
زمان بندی
به طور کلی انجام این آزمون حدود یک ساعت طول می‌کشد. که البته مثل سایر آزمایش‌های تشخیصی ، لازم است حداقل 15 تا 30 دقیقه قبل در مطب یا بیمارستان باشید تا بتوانید تمام فرم‌های لازم را پر کنید.
لباسی که برای انجام اکو می‌پوشند
برای انجام اکو به بیماران “گان” می‌دهند که بپوشند ، بنابراین نیازی به پوشیدن لباس خاصی از قبل نیست.
غذا و نوشیدنی
قبل از اکو ، هیچ محدودیت غذایی و نوشیدنی وجود ندارد. با این وجود ، بسته به دلیل آزمایش ، ممکن است پزشک از شما بخواهد که از 6 تا 10 ساعت قبل از آزمایش از مصرف کافئین خودداری کنید ، زیرا کافئین ممکن است باعث تسریع ضربان قلب شود.
چه چیزی باید همراه خود بیاورید
شما لازم است نسخه دستور پزشک برای انجام اکو (البته اگر از قبل بصورت الکترونیکی ارسال نشده باشد)، دفترچه بیمه ، کارت شناسایی و کارت بانکی یا پول نقد برای پرداخت هزینه را همراه خود داشته باشید.
در طول انجام اکو
برای شروع اکو، شما روی تخت معاینه دراز می‌کشید و یک تکنسین مقداری ژل روی سینه شما می‌ریزد. سپس ترنسندر (مبدل) که یک وسیله کوچک میکروفون مانند است، روی قفسه سینه حرکت می‌دهند.
مبدل (ترنسندر)، امواج صوتی را به سمت قلب می‌فرستد. مانند رادار در یک زیردریایی، امواج از ساختارهای قلب منعکس می‌شوند و به مبدل بازگشته و توسط مبدل ضبط می‌شوند. سپس این امواج توسط یک رایانه پردازش شده و روی یک صفحه نمایش نشان داده می‌شوند و تصویری از قلب در حال ضربان ایجاد می‌کنند.
تکنسین مبدل را روی قفسه سینه حرکت می‌دهد تا تصویر قلب را از زوایای مختلفی به دست بیاورد. در طول انجام اکو ممکن است از شما بخواهند به پهلو بچرخید و یا نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید.
پس از اتمام اکو، احتمالاً یک حوله یا دستمال کوچک به شما می‌دهند تا ژل را از روی سینه خود تمیز کنید و بتوانید لباس خود را بپوشید و محل را ترک کنید. به طور معمول، نتایج بلافاصله آماده نمی‌شوند، زیرا ممکن است پزشک بخواهد قبل از تهیه گزارش، نتایج اکو را مرور کرده و برخی تصاویر را با دقت بیشتری بررسی کند.
بعد از انجام اکو
اکثر بیماران می‌توانند بلافاصله بعد از انجام اکو فعالیت‌های روزمره عادی خود را از سر بگیرند.
اگر اکو داپلر واضح باشد ، دیگر نیازی به انجام مجدد آن نیست. در صورت نیاز به بررسی بیشتر ، ممکن است بیمار برای آزمایش‌های بیشتر به یک متخصص قلب و عروق ارجاع داده شود. نوع درمان به آنچه در طول اکو مشاهده می‌شود و علائم خاص بیمار بستگی دارد. ممکن است لازم باشد بیمار بعداً یک اکوی دیگر یا آزمایش‌های تشخیصی دیگری مانند سی تی اسکن یا آنژیوگرام عروق کرونر انجام دهد.
محدودیت‌های اکو
اگرچه اکو اطلاعات زیادی در مورد آناتومی قلب به دست می‌دهد، اما شریان‌های کرونری یا انسداد شریان‌های کرونری را مشخص نمی‌کند. اگر به تصویربرداری از شریان‌های کرونری نیاز باشد ، معمولاً کاتتریزاسیون قلبی انجام می‌شود.
برخی از ویيگی‌های بدنی خاص ، مانند ضخامت دیواره قفسه سینه یا آمفیزم ، ممکن است در تصویرسازی قلب در طول اکوکاردیوگرام اختلال ایجاد کنند. اگر یکی از این شرایط را داشته باشید و به اکو احتیاج پیدا کنید ، ممکن است لازم باشد برایتان یک سونوگرافی تهاجمی از قلب انجام شود که به اکو قلب از راه مری (TEE) معروف است.
خطرات و موارد منع انجام اکو
شما می‌توانید بدون این که نگران سلامتی خود باشید با خیال راحت اکو انجام دهید. ممکن است در طول اکو از شما بخواهند برای چند ثانیه نفس خود را نگه دارید و هیچ عارضه جانبی احتمالی در رابطه با اکو وجود ندارد.
پیگیری اکوکاردیوگرام
از اکوی قلب برای ارزیابی مشکلات بسیار متنوعی استفاده می‌شود. به همین دلیل ، پیگیریهای پس از آن بسیار متنوع بوده و به یافته‌های آن بستگی دارد. در صورت ابتلا به بیماری‌های قلبی مزمن در نهایت ممکن است لازم باشد اکوی دیگری انجام دهید ، اما پیگیریهای منظم و برنامه‌ریزی شده پس از اکوکاردیوگرام معمول نیست.
به طور کلی ، پیگیری اکو بستگی به درمانی دارد که برای رفع مشکلات قلبی لازم است انجام شود. به عنوان مثال ، اگر اکو برای تشخیص یک مشکل مادرزادی قلب انجام شده باشد ، مرحله بعدی ممکن است این باشد که برای بیمار جراحی ترمیمی انجام شود. و یا اگر از اکو برای ارزیابی نارسایی قلبی استفاده شده باشد ، قدم بعدی ممکن است تنظیم داروی بیمار باشد و یا اگر از اکو برای ارزیابی آریتمی استفاده شده باشد ، مرحله بعدی ممکن است تجویز دارو ، جراحی و یا استفاده از ضربان ساز باشد.
در بعضی شرایط ، ممکن است پس از بررسی نتایج اکو ، لازم ببینند اکوی از راه مری نیز انجام شود ، به خصوص اگر پزشکان احتمال بدهند بیمار مشکلی قلبی دارد که در اکو تشخیص داده نشده است. در اکوی از راه مری، به جای آن که از روی قفسه سینه تصاویر قلب را مشاهده کنند، یک دستگاه سونوگرافی خاص را وارد مری می‌کنند و از طریق آن قلب را می‌بینند. هر دو نوع اکو جوانب مثبت و منفی‌ای دارند و مهمترین تفاوت آن‌ها این است که اکوی از راه مری تهاجمی است و انجام آن نیاز به آرام بخش دارد. از اکوی از راه مری برای برنامه‌ریزی جراحی نیز ممکن است استفاده شود.
