توان‌بخشی قلبی (بازتوانی) یک برنامه درمانی تحت نظارت پزشک است که به بهبود سلامت و رفاه افرادی که مشکلات قلبی دارند، کمک می‌کند. برنامه‌های بازتوانی شامل آموزش ورزش برای بیماران قلبی ، آموزش سبک زندگی برای قلب سالم و مشاوره جهت کاهش استرس است و به شما کمک می‌کند که به زندگی فعال سابق خود بازگردید.
همه افراد، صرف‌نظر از سن، جنسیت و سابقه فرهنگی و قومی، می‌توانند از برنامه توان‌بخشی قلبی (بازتوانی) در کلینیک قلب دکتر عسگرپور بهره‌مند گردند. بازتوانی میتواند به افرادی که دارای مشکلات زیر باشند، کمک کند:
- حمله قلبی
- مداخله کرونری از راه پوست (PCI) (آنژیوپلاستی) برای بیماری عروق کرونری
- عمل بای پس عروق کرونری برای بیماری عروق کرونری
- عمل ترمیم و تعویض دریچه‌های قلب
- عمل جراحی پیوند قلب و یا پیوند ریه
- آنژین پایدار
- نارسایی قلبی
برنامه بازتوانی قلب، با هدف رفع نیازهای شما تهیه خواهد شد.
آغاز توان‌بخشی قلبی چگونه است؟
پزشک ممکن است بعد از یک حمله قلبی یا عمل قلب باز، به شما توصیه کند که در طول دوره نقاهت در بیمارستان یا در حین مراجعه به مطب، توان‌بخشی قلبی را انجام دهید. انواع فعالیت‌های توان‌بخشی ممکن است بسته به وضعیت شما متفاوت باشد. اگر در دوره ریکاوری عمل جراحی ماژور قلب هستید، احتمالاً با یکی از اعضای تیم بازتوانی شروع به انجام تمریناتی می‌کنید که به شما کمک می‌کند تا بتوانید نشستن یا راه رفتن را بهبود بخشید. توان‌بخشی شما شامل انجام تمرینات محدوده حرکتی مانند حرکت انگشتان دست، دست‌ها، بازوها و پاها خواهد بود و با گذشت زمان، سطح فعالیت‌های شما افزایش خواهد یافت. پس از ترک بیمارستان، بازتوانی شما ممکن است در یک مرکز توان‌بخشی ادامه یابد. ابتدا، شما به‌طور منظم برای بازتوانی مراجعه خواهید کرد تا روش کاهش عوامل خطرساز و شروع یک برنامه ورزشی را بیاموزید. سپس، تیم بازتوانی شما ممکن است دفعات مراجعه شما را کاهش دهد. مدت زمان بازتوانی قلبی بستگی به وضعیت شما دارد و ممکن است 3 ماه یا بیشتر طول بکشد.
ارزیابی وضعیت سلامت
قبل از شروع توان‌بخشی قلبی، تیم بازتوانی، وضعیت سلامت شما را ارزیابی می‌کنند. این کار شامل اخذ سابقه پزشکی، انجام معاینه فیزیکی و یک سری آزمایشات است.
در طول توان‌بخشی قلبی چه اقداماتی لازم است؟
در طول توان‌بخشی قلبی شما یاد می‌گیرید که چگونه:
- سطح فعالیت بدنی خود را افزایش داده و بی‌خطر ورزش کنید.
- از رژیم غذایی قلب سالم پیروی کنید.
- عوامل خطرساز برای مشکلات قلبی آینده را کاهش دهید.
- سلامت عاطفی خود را بهبود بخشید.
افزایش فعالیت بدنی و ورزش بی‌خطر
تیم بازتوانی، به‌منظور آگاهی از نحوه فعالیت شما در خانه، محل کار و در طول اوقات فراغت، سطح فعالیت بدنی شما را ارزیابی خواهد کرد.
انجام ورزش در مرکز توان‌بخشی و خانه
دوره توان‌بخشی قلبی شما، با ورزش در مرکز بازتوانی آغاز می‌شود. اعضای تیم بازتوانی، شما را با دقت تحت نظر می‌گیرند تا مطمئن شوند که شما تمرینات ورزشی را به‌صورت بی‌خطر انجام می‌دهید.
یک عضو تیم، فشارخون شما را در طول ورزش چندین بار چک خواهد کرد. همچنین به‌منظور بررسی فعالیت الکتریکی قلب در طی ورزش، از شما نوار قلب گرفته می‌شود. این تست نشان می‌دهد که سرعت ضربان قلب شما چقدر است و اینکه ریتم آن ثابت یا نامنظم است. این برنامه ورزشی با بهبود سلامت شما، تغییر خواهد کرد. پس از مدتی، تمرینات ورزشی در خانه به برنامه شما اضافه خواهد شد.
پیروی از رژیم غذایی قلب سالم
تیم بازتوانی در تهیه یک رژیم غذایی قلب سالم و پیروی از آن، به شما کمک خواهد کرد. با استفاده از این برنامه می‌توانید به اهداف بازتوانی خود دست یابید، که شامل کنترل وزن، سطح کلسترول، فشارخون، دیابت، بیماری کلیوی، نارسایی قلبی یا سایر عوارض است که رژیم غذایی شما میتواند بر کنترل آنها تأثیرگذار باشد.
کاهش عوامل خطرساز برای مشکلات قلبی در آینده
تیم بازتوانی قلب، به‌منظور کنترل عوامل خطرساز مشکلات قلبی، با شما کار خواهد کرد. این عوامل خطرساز شامل فشارخون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه‌وزن یا چاقی، بیماری دیابت و مصرف سیگار می‌باشد.
فشارخون بالا
تیم بازتوانی برای رسیدن به حد فشارخون تعیین‌شده توسط پزشک، با شما کار خواهد کرد. این حد، به عواملی مانند سن شما و ابتلا به نارسایی قلبی، دیابت یا بیماری کلیوی بستگی دارد.
کلسترول خون بالا
سطح زیاد کلسترول در خون شما یک عامل خطر برای بیماری قلبی محسوب می‌شود. تیم بازسازی به شما کمک خواهد کرد تا این میزان را کاهش دهید. آنها ممکن است تغییراتی در شیوه زندگی شما پیشنهاد دهند، از جمله پیروی از رژیم غذایی سالم برای قلب، کاهش وزن، انجام فعالیت بدنی، ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل. اگر این تغییرات کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش سطح کلسترول به شما تجویز کند.
چاقی و اضافه‌وزن
اگر شما مبتلا به اضافه‌وزن یا چاقی هستید، تیم بازتوانی در تنظیم اهداف کاهش وزن کوتاه‌مدت و بلندمدت به شما کمک خواهد کرد. شما می‌توانید تحت رژیم غذایی و برنامه ورزشی که تیم بازتوانی برای شما تهیه می‌کند، به این اهداف دست یابید.
دیابت
اگر شما مبتلا به دیابت هستید، تیم بازتوانی برای کنترل سطح قندخون، به شما کمک خواهد کرد. پیروی از رژیم غذایی قلب سالم، کاهش وزن و فعالیت بدنی میتواند سطح قندخون شما را کاهش دهد. پزشک شما ممکن است قبل و بعد از ورزش، به شما تست قندخون، برای مراقبت بیشتر و نظارت بر میزان قند خون بیش‌ازحد بالا یا خیلی پایین توصیه کند. پزشک به شما خواهد گفت که قندخون شما به چه میزان باید باشد. اگر تغییر در شیوه زندگی کافی نباشد، پزشک ممکن است برای کاهش سطح قند خون شما دارو تجویز کند.
مصرف سیگار
اگر برای ترک سیگار با مشکل مواجه هستید، می‌توانید عضو یک گروه حمایتی ترک سیگار شوید. بسیاری از بیمارستان‌ها، محل کار و گروه‌های اجتماعی، کلاسهایی برگزار می‌کنند که برای ترک سیگار به افراد کمک می‌کند.
بهبود سلامت عاطفی و روانی
عوامل روانی میتواند موجب افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و یا تشدید آنها شود. افسردگی و اضطراب در افرادی که بیماری قلبی، حمله قلبی یا جراحی قلب داشتهاند، امری شایع است.
اگر شما احساس غم، اضطراب، خشم و یا انزوا می‌کنید، آن را با پزشک خود در میان بگذارید. این احساسات میتواند بر بهبود جسمی شما تأثیر منفی بگذارد. افسردگی با عوارضی مانند نامنظم شدن ضربان قلب، درد قفسه سینه، زمان ریکاوری طولانی‌تر، نیاز به بازگشت به بیمارستان و حتی افزایش خطر مرگ مرتبط می‌باشد.
درمان مسائل عاطفی میتواند سلامتی شما را بهبود بخشد و خطر ابتلا به حمله قلبی در آینده و یا مرگ را کاهش دهد. انجام درمان موجب ترغیب شما به ورزش می‌شود و نیز به آرامش شما و آموختن راه‌های کاهش استرس کمک می‌کند.
تیم بازتوانی ممکن است شامل یک متخصص بهداشت روان باشد. در غیر این صورت، یکی از اعضای این تیم میتواند شما را به یک متخصص بهداشت روان معرفی نماید. معمولاً برطرف شدن این مشکلات بدون کمک یک متخصص حرفه‌ای، امکان‌پذیر نمی‌باشد.
برخی از اجتماعات، دارای گروه‌های حمایتی برای افرادی است که حمله قلبی و یا عمل جراحی قلب داشتهاند. همچنین ممکن است شامل گروه‌های پیاده‌روی و یا کلاس‌های ورزشی باشند. تسهیلات رفع نیازهای اساسی و حمل‌ونقل نیز ممکن است در دسترس باشد.
مشاوره برای ناتوانی جنسی
افرادی که مبتلا به مشکلات قلبی هستند، گاهی اوقات مشکلات جنسی نیز دارند. برای رفع مشکلات جنسی و یا آگاهی از بی‌خطر بودن فعالیت جنسی، با پزشک خود مشورت کنید.
مزایای توان‌بخشی قلبی چیست؟
توان‌بخشی قلبی (بازتوانی) فواید زیادی دارد، ازجمله:
- کاهش خطر مرگ، خطر ابتلا به مشکلات قلبی در آینده و خطر مرگ ناشی از حمله قلبی
- کاهش درد و کاهش نیاز به دارو برای درمان قلب یا درد قفسه سینه
- کاهش احتمال مراجعه به بیمارستان یا اورژانس برای یک مشکل قلبی
- بهبود سلامت کلی شما با کاهش عوامل خطرساز مشکلات قلبی
- بهبود کیفیت زندگی و آسان‌تر شدن انجام کار، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و ورزش برای شما
همچنین مراجعه منظم برای بازتوانی قلبی میتواند استرس را کاهش دهد، توانایی شما برای حرکت و فعالیت را بهبود بخشد. همچنین به شما کمک می‌کند که به خود متکی و مستقل باشید.
