علائم بیماری آمبولی قلب چیست؟ درمان وقفه جریان خون

انواع آمبولی 

انواع مختلف آمبولی وجود دارد:

• آمبولی ریوی: آمبولی که معمولاً در ساق پا (که بعضاً با عنوان ترومبوز وریدی عمقی یا DVT شناخته می‌شود) تشکیل می‌شود و در یکی از شریان‌های ریه قرار می‌گیرد. بسیاری از این آمبولی‌ها توسط بدن شکسته می‌شوند و به خودی خود از بین می‌روند. با این حال ، آمبولی ریوی حاد ممکن است باعث مرگ فرد شود.
• آمبولی مغز: اگر لخته خون به مغز منتقل شود، باعث بروز سکته مغزی ایسکمیک یا TIA (حمله ایسکمیک گذرا) می‌شود.
• آمبولی شبکیه چشم: لخته‌های کوچک که شریان اصلی را مسدود نمی‌کنند، می‌توانند رگهای خونی کوچکتر را که در پشت شبکیه چشم قرار دارند و وظیفه تغذیه چشم را بر عهده دارند، مسدود کنند. نتیجه این امر معمولاً کوری ناگهانی در یک چشم است.
• آمبولی سپتیک یا عفونی: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که ذرات ایجاد شده توسط عفونت موجود در بدن به جریان خون رسیده و رگ های خونی را مسدود می‌کنند.
• آمبولی آمنیوتیک: همه آمبولی‌ها از خون لخته شده ساخته نشده اند. در دوران بارداری ، رحم پر از مایع آمنیوتیک است ، که از جنین محافظت می‌کند. مایع آمنیوتیک نیز می‌تواند آمبولی شده و به ریه‌های مادر برسد، و باعث آمبولی آمنیوتیک ریوی شود.
• آمبولی هوا: غواصانی که به صورت خیلی سریع از عمق آب به سطح آن می‌روند می‌توانند دچار آمبولی هوا شوند، که ناشی از ایجاد حباب‌هایی است در خون ایجاد شده و می‌توانند جریان خون شریانی را مسدود کنند.
• آمبولی چربی: اگر ذرات چربی یا مغز استخوان وارد گردش خون شوند، ممکن است عروق خونی را به شکل یک لخته خون یا حباب هوا مسدود کنند.

علل ایجاد آمبولی 

بیشتر آمبولی‌ها در افرادی ایجاد می‌شود که ریسک فاکتورهای مربوط به تشکیل لخته خون را دارند. سیگار کشیدن و بیماری‌های قلبی از جمله این ریسک فاکتورها هستند. سایر عوامل خطر برای انواع دیگر آمبولی‌ها عبارتند از: فشار خون بالا، آترواسکلروزیس (ایجاد پلاک چربی در رگ‌های خونی) و کلسترول بالا.

بیشتر آمبولی‌های ریوی، در حقیقت ناشی از ترومبوز وریدی عمقی (DVT) هستند که عوامل مختلفی آن را ایجاد می‌کنند. در این حالت، خون در رگ‌های پا لخته شده و این لخته‌ها می‌توانند رگ‌های خونی اصلی در ریه‌ها یا مغز را مسدود کنند.
در بسیاری از موارد، عللی که باعث کند شدن جریان خون در پاها می‌شوند، می‌توانند منجر به لخته شدن خون در این ناحیه شوند. برخی از عواملی که ممکن است باعث DVT شوند، شامل نشستن طولانی مدت در پروازهای بلند، بی حرکتی پا به مدت طولانی، استراحت طولانی در بستر بدون حرکت دادن پاها وجود دارد. همچنین، سرطان، جراحی، شکستگی پا یا لگن و بعضی از بیماری‌های ژنتیکی که بر سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارند و باعث ایجاد لخته خون می‌شوند، نیز می‌توانند عوامل دیگری باشند که باعث DVT و آمبولی ریوی می‌شوند.

علائم آمبولی

علائم آمبولی به نوع آمبولی ایجاد شده بستگی دارد. علائم اصلی سکته مغزی عبارت است از افتادگی صورت، ضعف یا بی حسی در یک دست ، ایجاد اختلال در تکلم فرد و یا عدم توانایی فرد در صحبت کردن. اگر گمان می‌کنید که شما یا شخص دیگری دچار سكته مغزی شده است، فوراً با اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.

اگر آمبولی ریوی داشته باشید، درد تیز یا ضربان دار قفسه سینه که به صورت ناگهانی و یا به صورت تدریجی شروع می‌شود، جزو علائم اصلی هستند. تنگی نفس ، سرفه و احساس ضعف یا سرگیجه نیز از علائم شایع آمبولی ریوی می‌باشد.

ترومبوز وریدی عمقی (DVT) گاهی اوقات هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. با این حال ، علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد ، تورم و احساس کشیدگی و سفتی در یکی از پاها (معمولاً در ساق پا)
• یک درد شدید در منطقه آسیب دیده
• پوست گرم در ناحیه ای که دارای لخته است
• پوست قرمز ، به خصوص در قسمت پشت پا و در زیر زانو

در صورت وجود درد ، تورم و احساس کشیدگی و سفتی در پای خود، که همراه با تنگی نفس و درد قفسه سینه است، هر چه سریع تر با اورژانس تماس بگیرید. ممکن است شما DVT داشته باشید که به یک آمبولی ریوی تبدیل شده است.

غواصان باید همواره توسط همکاران و سرپرستان خود با دقت کنترل شوند تا هرگونه آمبولی هوایی یا گازی بلافاصله شناسایی و تحت درمان قرار گیرد.

تشخیص 

آمبولی را می‌توان از طریق تاریخچه بیمار، معاینه بدنی و آزمایش‌های طبی، تشخیص داد.

 ممکن است برای آمبولی شریانی ، سونوگرافی قلبی و یا آرتریوگرافی درخواست شود. برای آمبولی ریوی، عکس برداری اشعه ایکس قفسه سینه، اسکن ریه ، آنژیوگرافی ریوی، الکتروکاردیوگرافی ، اندازه گیری گازهای خون شریانی و ونوگرافی یا سونوگرافی وریدی درخواست می‌شود.

تشخیص آمبولی شریانی 

سونوگرافی 

در سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از قلب ، اندام‌ها یا شریان‌ها استفاده می‌شود. تکنسین رادیولوژی ژل را روی مبدل دستی مالیده، سپس آن را به بدن بیمار فشار می‌دهد. امواج صوتی به تصاویری تبدیل می‌شوند که می‌توان آن‌ها را در مانیتور نمایش داد. این آزمایش در یک مرکز رادیولوژی و سونوگرافی و به صورت سرپایی و در مدت زمان 30-60 دقیقه انجام می‌شود.

آرتریوگرام 

آرتریوگرام نیز یک تصویربرداری رگی به وسیله اشعه ایکس است که در آن یک ماده حاجب به بدن تزریق می‌شود تا شریان‌ها را قابل مشاهده نماید. این عمل را می‌توان در یک واحد رادیولوژی، کلینیک سرپایی و یا مرکز عکس برداری بیمارستان انجام داد.

تشخیص آمبولی ریوی 

تصویر برداری اشعه ایکس قفسه سینه 

تصویر برداری اشعه ایکس قفسه سینه می‌تواند تجمع مایعات در ریه‌ها و سایر بیماری‌های تنفسی را تشخیص دهد. اسکن پرفیوژن  ریه جریان ضعیف خون در مناطق مسدود شده عروق را نشان می‌دهد. بیمار مقدار کمی داروی مخصوص را خورده و یا استنشاق می‌کند و تصاویری از جریان هوا به داخل ریه ها با یک دوربین گاما گرفته می‌شود. سپس یک داروی رادیولوژیک دیگر به رگ بازو تزریق می‌شود و جریان خون ریه اسکن می‌شود. نتایج طبیعی اساساً وجود آمبولی ریوی را رد می‌کند. اسکن ریه می‌تواند در بیمارستان یا یک مرکز سرپایی انجام شود و حدود 45 دقیقه طول می‌کشد.

آنژیوگرافی

آنژیوگرافی ریوی یکی از مطمئن ترین آزمایش‌ها برای تشخیص آمبولی ریوی است. آنژیوگرافی ریوی یک آزمایش رادیوگرافیک است که شامل تزریق ماده حاجب رادیویی برای نشان دادن شریانهای ریوی است. یک دوربین سینمایی جریان خون را در بیماری که روی یک تخت قرار دارد، ثبت می‌کند. آنژیوگرافی ریوی معمولاً در بخش رادیولوژی بیمارستان انجام می‌شود و 30-60 دقیقه طول می‌کشد.

الکتروکاردیوگرافی

الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی قلب را نشان می‌دهد و به تشخیص آمبولی ریوی ناشی از حمله قلبی کمک می‌کند. الکترودهای پوشیده شده از ژله های روی قفسه سینه ، بازوها و پاهای بیمار قرار می‌گیرند. تکانه‌های فعالیت قلب روی کاغذ ثبت می‌شوند. آزمایش حدود 10 دقیقه طول می‌کشد.

اندازه گیری گازهای شریانی خون

اندازه گیری گاز شریانی خون گاهی اوقات مفید است، اما به تنهایی برای تشخیص آمبولی ریوی قابل استفاده نیست. یک نمونه خون از شریان فرد (به جای ورید) و معمولاً از مچ دست گرفته می‌شود.

ونوگرافی

برای جستجوی منبع آمبولی ریوی، ترومبوز وریدی عمقی، معمولاً از ونوگرافی استفاده می‌شود. این روش بسیار دقیق است، اما به دلیل دردناک و گران قیمت بودن و نیاز به تابش نسبتاً بالا، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، ممکن است عوارضی نیز به دنبال داشته باشد. با استفاده ازنوگرافی می‌توان محل، میزان و شدت لخته‌های خون را تشخیص داد و وضعیت رگ‌های عمقی پا را ارزیابی کرد. در این روش، یک محلول کنتراست به ورید پای بیمار تزریق می‌شود و پزشک با گرفتن تصاویر پرتویی با استفاده از اشعه ایکس و مشاهده حرکت محلول در رگ با فلوروسکوپ، مشکل را تشخیص می‌دهد. ونوگرافی معمولاً در حدود 30-45 دقیقه طول می‌کشد و می‌تواند در مطب پزشک، آزمایشگاه یا بیمارستان انجام شود. در مواردی که بیماران حساسیت به ماده کنتراست دارند، می‌توان از ونوگرافی رادیونوکلئید استفاده کرد که در آن ایزوتوپ آریدیو اکتیو تزریق می‌شود. همچنین، سونوگرافی وریدی می‌تواند برای ارزیابی رگ‌های وریدی پا استفاده شود.

سی تی اسکن 

از آنجا که روش‌های غیر تهاجمی مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری با سرعت بالا (CT) همیشه در اولویت هستند، ممکن است از آنها برای تشخیص آمبولی استفاده شود. به عنوان مثال ، اسکن اسکن اسپیرال (که به آن هلیکال نیز گفته می‌شود) ممکن است ابزاری مناسب برای تشخیص آمبولی ریوی در زنان باردار باشد.

درمان آمبولی قلبی 

نحوه درمان آمبولی به این موارد بستگی دارد:

• چه چیزی باعث انسداد رگ‌های وریدی شده است
• اندازه لخته و انسداد چقدر است
• محل انسداد در بدن کجاست

در آمبولی قلبی، اولین هدف در وهله اول، جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی است. اگر در بدن خود لخته خونی دارید، تیم پزشکی ممکن است داروهای رقیق کننده خون که به عنوان ضد انعقاد و ضد لخته استفاده می‌شوند، برای شما تجویز کنند. اگر خطر لخته شدن خون در نتیجه وضعیت خاصی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (Afib یا AF) باشد، ممکن است داروهایی برای تنظیم سرعت یا ریتم ضربان قلب تجویز شود. اگر وضعیت بدنی شما به این داروها پاسخ ندهد یا قادر به تحمل عوارض جانبی آنها نباشید، روشهای پزشکی در دسترس است که می‌تواند قسمت‌هایی از این Afib را کاهش دهد، و سلول‌هایی که باعث ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی می‌شوند را درمان کرده و یا از جمع شدن خون در  LAA جلوگیری نمایند. این روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:

• باتری قلبی، که قلب با شوک الکتریکی درمان می‌شود تا ریتم سینوسی طبیعی خود را مجدداً شروع کند.
• استفاده از کاتتر، که در آن پزشک مقادیر اندکی از بافت قلب را که سیگنال‌های الکتریکی نامنظم را تولید می‌کنند و باعث ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی می‌شوند را از بین می‌برد.
• بسته شدن زائده دهلیزی چپ (یا LAAC) ، روشی با حداقل تهاجم که باعث جلوگیری از جمع شدن خون و احتمالاً لخته شدن آن در این قسمت از قلب می‌شود.
• آمبولکتومی، که در آن یک عمل جراحی به نام آمبولکتومی برای رفع انسداد موجود در رگ انجام می‌شود. در طول عمل ، جراح یک برش در شریان آسیب دیده ایجاد می‌کند تا جسم خارجی که باعث انسداد می‌شود را در فرایندی معروف به آسپیراسیون مکیده و خارج نماید.

جلوگیری و پیش گیری از آمبولی 

همیشه نمی‌توان از آمبولی جلوگیری کرد، اما کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش چشمگیر خطر لخته بستن خون انجام دهید. به عنوان مثال شما می‌توانید:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید_ غذاهایی با چربی کم ، فیبر زیاد ، از جمله غلات و میوه و سبزیجات (حداقل پنج وعده در روز)
• مقدار مصرف نمک در رژیم غذایی خود را به 6 گرم (0.2گرم یا 1 قاشق چایخوری) در روز محدود کنید
• در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی ، با استفاده از ترکیبی از ورزش منظم و رژیم غذایی کنترل شده از نظر کالری ، وزن خود را کاهش دهید
• اگر سیگار می‌کشید ، سیگار کشیدن را متوقف کنید
• حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش کنید.