فشار خون بالا همیشه باعث ایجاد علائم نمی‌شود به همین دلیل غالبا اکثر افراد نسبت به آن بی‌توجه هستند. با این وجود هایپرتنشن (فشار خون بالا) علائم و نشانه‌‌هایی دارد که باید مدنظر داشته باشید.
اغلب افراد تا زمانی که دچار سکته مغزی یا حمله قلبی نشوند علائم فشار خون بالا را تشخیص نمی‌دهند. به فشار خون بالا به عنوان بیماری خاموش نیز شناخته شده است زیرا در اغلب موارد هیچگونه علائم آشکاری به دنبال ندارد. معمولاً تنها راه شناسایی آن از طریق معاینه و چک آپ‌های منظم و روتین است. توصیه می‌شود که حتما به صورت مرتب و منظم فشار خون خود را اندازه بگیرید تا بتوانید در صورت بروز هرگونه خطری آن را در همان مراحل ابتدایی تشخیص دهید.
البته فشار خون بالا علائم جزئی و اندکی نیز به همراه دارد که در برخی از افراد خود را نشان می‌دهد. این علائم عبارتند از: احساس سبک سری، سردرد، خستگی و مشکلات بینایی.
به منظور جلوگیری از سکته مغزی یا حمله قلبی و کاهش آسیب‌دیدگی اندامهای داخلی سعی کنید که حتما اهدافی برای مدیریت فشار خون خود تعیین کنید. برای تحقق این اهداف به مشارکت دیگران به ویژه پزشکان، داروسازان، خانواده و دوستان نیاز دارید.
درمان فشار خون بالا همواره شامل تغییر در سبک زندگی و تغذیه است. اگر چنانچه فشار خون به واسطه تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی تغییری پیدا نکرد و یا فشار خونتان به قدری بالا است که برای شروع درمان این موارد به تنهایی پاسخگو نیستند در این صورت پزشک داروهایی برای شما تجویز می‌کند. حتی پس از تجویز دارو باز هم فراموش نکنید که ایجاد تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی جزء لاینفک درمان این بیماری محسوب می‌شوند.
علائم فشار خون بالا چیست؟
در ابتدا بایستی بدانیم که فشار خون و هایپرتنشن چیست؟ هنگامی‌که قلب عمل خونرسانی به بدن را انجام می‌دهد فشار داخل در شریان‌‌های خونی افزایش می‌یابد. معمولا عروق خونی در برابر این فشار خون به ناچار گشاد می‌شوند تا بتوانند با این قضیه کنار بیایند. فشار خون بالا هنگامی‌اتفاق می‌افتد که عروق خونی به دلیل بالا رفتن سن، بیماری یا سبک زندگی ناسالم سخت شود. شریان‌‌های سخت شده به اندازه کافی استراحت نمی‌کنند در نتیجه فشار خون فرد بالا می‌رود.
به عبارتی دیگر، زمانی که خون زیادی در داخل عروق خونی جریان پیدا می‌کند این عروق نسبتا باریک باقی می‌مانند. با گذشت زمان، افزایش فشار به سرخرگ‌ها و همچنین قلب فرد آسیب می‌رساند. در نهایت فشار خون بالا می‌تواند منجر به بروز سکته مغزی و حمله قلبی شود
علائم فشار خون بالا
معمولاً فشار خون بالا علائم از خود نشان نمی‌دهد اما برخی از علائم آن شامل موارد زیر می‌باشد:
• مشکلات بینایی
• خستگی
• سردرد
• سرگیجه
در موارد نادر، فشار خون می‌تواند به حد بسیار خطرناکی برسد و باعث بروز علائم جدی‌تر مانند موارد زیر شود:
• گیجی
• سردردهای شدید
• مشکلات تنفسی
• درد قفسه سینه
• تشنج و بیهوشی
این علائم و نشانه‌های فشار خون بالا معمولاً در شرایطی اتفاق می‌افتد که بیماران دچار “بحران” یا “وضعیت اورژانسی” شوند زیرا در این مرحله فشار خون بالا به حد خطرناکی رسیده است.
این علائم در افرادی که از افزایش ناگهانی فشار خون بالا رنج می‌برند بیشتر شیوع دارد. چنانچه هر کدام از موارد این علائم را داشتید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
علائم پزشکی فشار خون بالا
ساده‌ترین روش برای تشخیص فشار خون بالا اندازه‌گیری آن است. اندازه گیری فشار خون بسیار ساده و بدون درد است. برای این کار از وسیله‌ای به نام اسفیگمومانومتر (بازوبند لاستیکی قابل باد کردن که پزشك به بازوی شما را می‌بندد) استفاده می‌شود. در عرض چند ثانیه، پزشک می‌تواند فشار خون شما را اندازه بگیرد. نتایج حاصل از اندازه‌گیری فشار خون به شرح زیر است:
• فشار خون بین ۸۰/۱۲۰ (۱۲۰ بالای ۸۰) و ۹۰/۱۴۰ (۱۴۰ بر روی ۹۰ ) مرحله پیش پرفشاری خون بالا نامیده می‌شود. این مرحله غالبا منجر به فشار خون بالا می‌‌گردد.
• فشار خون بین ۹۰/۱۴۰ و ۱۰۰/۱۶۰ یعنی این که فرد در مرحله اول فشار خون بالا است.
• فشار خون بین ۱۰۰/۱۶۰ و ۱۱۰/۱۸۰ یعنی فرد در مرحله دوم فشار خون بالا قرار دارد.
• فشار خون بالای ۱۱۰/۱۸۰ یعنی فرد در مرحله سوم فشار خون بالا است و بایستی بلافاصله به اورژانس یا پزشک مراجعه کند.
افرادی که در مرحله سوم فشار خون بالا قرار دارند از فشار خون ثانویه که نوعی فشار خون بالا است رنج می‌برند. فشار خون ثانویه ممکن است بر اثر موارد زیر ایجاد شود:
• بیماری کلیوی
• بیماری هورمونی مانند تومور غده یا پرکاری تیروئید
• مسمومیت ناشی از سرب
• جراحت سر
• بارداری
دیگر علائم فشار خون ثانویه عبارتند از:
• مصرف داروهای فشار خون بالا حتی اگر قبلاً موثر هم بوده باشند اکنون دیگر هیچ تاثیری ندارد.
• فشار خون بالای ناگهانی
• هیچ کس در خانواده فرد قبلاً سابقة ابتلا به فشار خون بالا را نداشته است (سابقه خانوادگی فشار خون بالا)
هم در فشار خون اولیه و هم فشار خون ثانویه بسیار مهم است که حتما با پزشک در این زمینه صحبت کنید زیرا این تنها راه تشخیص نوع فشار خون بالا و تعیین نوع روش درمانی مناسب است.
علائم اولیه فشار خون بالا
بیمارانی که با علائم اولیه فشار خون مواجه می‌شوند، معمولاً دچار سردردهای خفیف، احساس سبکی سر کوتاه مدت و خونریزی مداوم بینی می‌شوند. به ندرت اتفاق می‌افتد که فشار خون در مراحل اولیه علائم خود را نشان دهد.
آیا فشار خون بالا علامت سکته مغزی است ؟
فشار خون بالا می‌تواند منجر به شرایط اضطراری خطرناک مانند سکته مغزی شود. به محض مشاهده یکی از این علائم باید سریعاً به بخش مراقبت‌‌های پزشکی مراجعه نمایید. چنانچه علائم زیر در شما و افراد دور و بر مشاهده کردید بلافاصله با شماره تلفن ۱۱۵ تماس بگیرید:
• در صحبت کردن و فهمیدن حرف‌های اطرافیان مشکل دارید.
• قادر به استفاده از بازوهای خود نیستید. مثلا اگر نمی‌توانید دست‌های خود را بلند کنید.
• از ضعف صورت رنج می‌برد، به عنوان مثال دچار افتادگی چشم و دهان شده‌اید و یا لبخند زدن برایتان غیرممکن شده است.
تشخیص پزشکی فشار خون بالا
پزشک با استفاده از اسفیگمومانومتر (بازوبند قابل باد کردن) فشار خون شما را اندازه‌گیری می‌کند و علائم بارز فشار خون بالا را بررسی می‌کند. گاهی اوقات، حتی اگر دستگاه فشارسنج نشان‌دهنده فشار خون بالا باشد، این به معنای دچار بیماری فشار خون بالا شدن نیست، زیرا استرس یا عوامل دیگر ممکن است باعث افزایش موقت فشار خون شود. در چنین مواقعی، پزشک فشار خون شما را در زمان‌های مختلف به طور منظم بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که آیا شما دچار فشار خون بالا هستید یا خیر.
همچنین، پزشک ممکن است قبل یا بعد از اندازه‌گیری فشار خون، وضعیت کلیه‌ها، قلب یا سایر اندامهای شما را مورد بررسی قرار دهد تا از وضعیت فشار خون بالا شما مطمئن شود. برای معاینه دقیق‌تر، پزشک ممکن است از آزمایشات سونوگرافی قلب و کلیه‌ها و همچنین تجزیه و تحلیل نمونه ادرار شما استفاده کند.
فشارخون خود را در خانه تست کنید
گرفتن فشار خون در خانه یکی از راه‌‌های کنترل فشار خون به طور منظم بین مراجعات‌های مختلف به پزشک است. این شیوة نظارتی به افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک می‌کند تا در درمان خود نقش موثری داشته باشند. اگر چنانچه قضد خرید دستگاه فشار خون شخصی را دارید ابتدا باید بدانید که کدام نوع فشارسنج مناسب شما است. فشارسنج‌های خانگی انواع مختلفی دارند لذا برای انتخاب مناسب می‌توانید از پزشک یا یک داروساز کمک بگیرید.
تست کردن فشار خون در منزل و در بین جلسات مراجعه به پزشک برای نظارت بر پیشرفت شما می‌تواند بسیار مفید باشد اما مراجعه منظم به پزشک به منظور اطمینان از درستی طی کردن تمام پروسه‌های درمانی جهت کاهش فشار خون ضروری است.
در صورت مشاهده علائم و عدد فشار خون بالا باید دارو مصرف کرد
مصرف دارو برای درمان فشار خون بالا به شما در رسیدن به هدف خود برای کاهش فشار خون کمک می‌کند و خطر عوارض را به شدت کاهش می‌دهد.
استفاده از داروهای کاهنده فشار خون ممکن است در ابتدا تفاوت چشمگیری در حالت شما ایجاد نکند. این امر ممکن است به این دلیل باشد که در ابتدا فشار خون شما کاهش می‌یابد و به مرور به محدوده نرمال می‌رسد. در نتیجه، ممکن است با عوارض جانبی کمی مواجه شوید، اما این عوارض به مرور زمان کاملاً برطرف می‌شوند. مصرف داروهای کاهنده فشار خون نباید باعث بهبود یا تشدید بیماری در شما شود. اگر مصرف این داروها همراه با عوارض جانبی طولانی مدت باشد، حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
برای اطمینان از عملکرد مؤثر داروهای کنترل و درمان فشار خون رعایت موارد زیر بسیار مهم است:
• این داروها حتما باید سر وقت مصرف شوند.
• حتی پس از آن که احساس بهبودی کردید باز نباید مصرف این داروها را متوقف کنید.
• در اکثر موارد لازم است که این داروها تا آخر عمر و طبق دستور پزشک مصرف شوند.
• در صورت اتمام داروهای کنترل فشار خون دوباره آنها را از داروخانه تهیه کنید.
• از تداخل احتمالی مصرف این داروها با سایر مواد آگاه باشید (به عنوان مثال، از مصرف الکل و یا آب گریپ فروت با داروهای مسدود کننده‌‌های کانال کلسیم خودداری کنید)
اگر هرگونه سوالی در مورد داروهای فشار خون دارید می‌توانید آن را از پزشک خود بپرسید.
کاهش علائم فشارخون بالا با تغییر سبک زندگی
کاهش فشار خون به معنای ایجاد تغییر در سبک زندگی از جمله افزایش فعالیت بدنی روزانه و انتخاب مواد غذایی سالم است. گاهی ممکن است که به منظور کاهش فشار خون، پزشک چند تغییر اساسی در سبک زندگی در ترکیب با مصرف دارو را به شما توصیه کند.
به منظور کاهش فشار خون رعایت موارد زیر ضروری است:
حفظ وزن سالم
حفظ شاخص توده بدنی (BMI) بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ و دور کمر برای مردان کمتر از ۱۰۲ سانتی متر و برای خانم‌ها کمتر از ۸۸ سانتی متر ضروری است. این دستورالعمل‌های جزء برنامه‌های آموزش فشار خون بالا در کانادا (CHEP) توصیه می‌شود.
داشتن رژیم غذایی
داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند در کاهش فشار خون و احتمالاً در از دست دادن چربی اضافی به شما کمک کند. همچنین افزایش مصرف غذاهای سالم که چربی و کلسترول اشباع شده در آنها کم است می‌تواند بسیار مفید باشد. می‌توانید برای مشاهده این اطلاعات به برچسب‌های روی مواد غذایی توجه کنید. همچنین به افرادی که فشار خون بالا دارند توصیه می‌شود که میزان مصرف نمک خود را کاهش دهند.
یکی از رژیم‌‌هایی که برای افراد مبتلا به فشار خون بالا طراحی شده است، رژیم‌‌های غذایی برای متوقف کردن فشار خون بالا (DASH) نامیده می‌شود. این رژیم غذایی شامل افزایش مصرف غلات، میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات کم چرب و همچنین کاهش مصرف نمک است. قبل از شروع به پیروی از این برنامه غذایی ابتدا حتما با پزشک خود در این خصوص صحبت کنید.
انجام فعالیت‌های بدنی بصورت مرتب و منظم
فعالیت بدنی منظم فواید زیادی را برای افراد مبتلا به فشار خون بالا به همراه دارد. ورزش کردن باعث کاهش استرس، تقویت عضلات قلب و سوزاندن کالری و نهایتا کاهش وزن بدن در برخی افراد می‌شود. از آنجا که چاقی و چربی اضافی، به خصوص در اطراف کمر، از عوامل خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت محسوب می‌شوند لذا انجام فعالیت بدنی منظم ابزاری ارزشمند برای پیشگیری از فشار خون بالا است. توصیه پزشکان به افراد بزرگسال این است که ۴ تا ۷ روز در هفته و هر بار به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه ورزش کنید. البته بهتر است که قبل از شروع هرگونه برنامه ورزشی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
کشیدن سیگار را ترک کنید
ترک کردن سیگار کار آسانی نیست اما همگی به خوبی از فواید ترک آن آگاه هستیم. سیگار کشیدن یک عامل خطر برای بسیاری از بیماری‌‌ها از جمله بیماریهای قلبی عروقی است و می‌تواند باعث آسیب دائمی به رگ‌‌های خونی و شریان‌‌ها شود.
استرس خود را کاهش دهید
آرامش، ورزش، مدیتیشن و داشتن خواب زیاد همگی می‌توانند استرس را کاهش دهند. البته می‌توانید راه‌‌های دیگری نیز برای خلاص شدن از شر استرس پیدا کنید. کاهش استرس می‌تواند روحیه شما را بهبود بخشد و به مرور زمان در کاهش فشار خون نقش داشته باشد. در مورد راه‌‌های مدیریت استرس در زندگی می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.
به کمک ترکیبی از روش‌های درمانی می‌توان فشار خون بالا را بهتر درمان کرد. با این حال، ایجاد تغییر در سبک زندگی همواره بخش مهمی از درمان فشار خون بالا بوده است به طوری که حتی اگر از داروهای کنترل فشار خون مصرف می‌کنید باز هم ایجاد تغییر در سبک زندگی ضروری است. اگر چنانچه فشار خون بالا دارید بایستی همواره به یاد داشته باشید که حفظ وزن سالم پیدا کرده و آن را حفظ کنید، میزان فعالیت جسمانی و ورزش خود را افزایش دهید و برعکس، مصرف نمک و الکل را در زندگیتان کم کنید. در صورتی که فشار خون شما بحدی بالا است که صرفا تغییر در سبک زندگی به تنهایی به اندازه کافی مؤثر نیست و بر اثر فشار خون بالا به بیماریهای دیگر دچار شوید معمولاً این موارد پزشک مصرف دارو را به برنامه درمانی شما اضافه می‌کند.
