آیا شما نیز زود به زود احساس خستگی می‌کنید؟ شاید بارها کنجکاو شده‌اید که بدانید علت خستگی پذيری زودرس در شما چیست؟
خستگی معمولاً به عنوان کاهش انرژی و انگیزه – چه جسمی و چه احساسی – توصیف می‌شود. این متفاوت از خواب‌آلودگی یا کسلی است که نیاز به خواب را نشان می‌دهد. خستگی همچنین پاسخی به فعالیت‌های جسمانی و ذهنی است و معمولاً با استراحت یا کاهش فعالیت برطرف می‌شود. خستگی زودرس می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌ها و مسائل مربوط به سلامت باشد. این یک علامت است و نه یک بیماری خاص یا شرایط سلامتی. بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث خستگی زودرس شوند و علائم آن ممکن است جسمی، روانی یا ترکیبی از هر دو باشد.
علت خستگی پذيری زودرس
برخی از دلایل احتمالی خستگی پذیری زودرس شامل موارد زیر است:
کمبود خواب
اگرچه به نظر می‌رسد کمبود خواب یکی از دلایل خستگی پذیری زودرس باشد، این به طور شگفت‌آوری دلیل شایع برای احساس خستگی است. بسیاری از افراد بیش از حد در زندگی دچار استرس یا شلوغی می‌شوند تا سرعت خود را کاهش دهند و تمام استراحتی را که برای احساس خوب (شادی) نیاز دارند بدست آورند.
در حالی که کمبود خواب به خودی خود یک بیماری پزشکی نیست، اما ممکن است پزشک بتواند به شما کمک کند تا راه‌های کاهش استرس را بیاموزید یا داروهایی برای کمک به شما در بی خوابی‌های گاه و بی‌گاه تجویز کند.
شروع کار با تعیین نیازهای خواب مفید است. بزرگسالان “به طور ميانگین” حدود هشت ساعت در شب به خواب نیاز دارند، اما تعداد کمی از مردم در این میانگین هستند. همچنین ممکن است کم خوابی داشته باشید که با خواب بیشتر باید آن را جبران کنید.
استرس، اضطراب و نگرانی‌های سلامت روان
استرس احتمالاً یکی از عوامل اصلی خستگی پذیری زودرس است. تروما (عاطفی یا جسمی) نیز یکی از دلایل اصلی بروز خستگی پذیری زودرس است. در کنار سایر نگرانی‌های مربوط به سلامت روان، ممکن است بیمار با مشورت با یک روانشناس بالینی حرفه‌ای بهترین درمان را دریافت کند.
کم‌خونی
وقتی کم‌خونی دارید، بدن شما یا تعداد گلبول‌های قرمز خون نسبت به حد طبیعی کم دارد یا هموگلوبین کافی ندارد. هموگلوبین ماده‌ای است که به گلبول‌های قرمز خون رنگ می‌بخشد. همچنین در انتقال اکسیژن به بدن شما نقش دارد.
وقتی هموگلوبین کم یا گلبول قرمز کافی ندارید، بدن اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند بنابراین احساس خستگی یا ضعف می‌کنید. همچنین ممکن است علائمی مانند رنگ پریدگی پوست، تنگی نفس، سرگیجه یا سردرد داشته باشید.
اکنون تصور می‌شود که کمبود آهن به تنهایی، حتی بدون کم‌خونی، یکی از دلایل خستگی پذیری زودرس است.
با یک آزمایش خون ساده در مطب پزشک می‌توانید کم‌خونی را تشخیص دهید. به خاطر داشته باشید کم‌خونی فقط از کمبود آهن نیست و می‌تواند دلایل احتمالی زیادی داشته باشد.
کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید بیماری است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. بیماری تیروئید به ویژه در خانم‌ها بسیار شایع است و 27 تا 60 میلیون نفر را درگیر می‌کند.
هورمون‌های تیروئید متابولیسم شما را کنترل می‌کنند، به طوری که وقتی در سطح پایینی است، ممکن است خستگی پذیری زودرس، افزایش وزن و احساس سرما داشته باشید.
وضعیت عجیب‌تر، تیروئید می‌تواند علائم افسردگی را تقلید کند.
خوشبختانه، با یک آزمایش خون ساده می‌توان عملکرد غده تیروئید را تا حدی مشخص کرده و در غیر اینصورت می‌توان درمان را شروع کرد.
عفونت‌های ویروسی
تعدادی از عفونت‌های ویروسی مانند ویروس Epstein-Barr و ویروس تبخال انسانی ممکن است منجر به خستگی پذیری زودرس شوند. با این حال، علائم سرماخوردگی، آنفولانزا و ویروس‌های تنفسی دیگر ممکن است در چند ساعت اول ضعف بدن را نشان دهند. در حال حاضر، بررسی‌هایی در حال پیگیری است تا پیوند عفونت‌های ویروسی با تقویت بروز خستگی پذیری زودرس را بیاید.
اختلالات سیستم ایمنی
اختصاصی‌های پزشکی اظهار می‌کنند که خستگی چند وجهی است و به طور گسترده تعریف می‌شود. گفته شده است که دلایل پیچیده‌ای وجود دارد که ممکن است حتی در یک فرد سالم خستگی رخ دهد. همچنین، خستگی پذیری زودرس می‌تواند نشانه‌ای از ضعف سیستم ایمنی بدن شما باشد. مشکلات دیگر مانند التهاب، سردرد و گرفتگی بینی نیز می‌توانند بر سیستم عصبی مرکزی فرد تأثیر بگذارند. اگر علائم شدیدی را تجربه می‌کنید که تحت یک اختلال سیستم ایمنی قرار دارند، برای جلوگیری از خستگی پذیری زودرس، به پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
فیبرومیالژیا
درد عضلانی یکی از دلایل عمده احساس خستگی پذیری زودرس و بدن درد است که زنان و مردان می‌توانند آن را تجربه کنند. با این حال، درد اسکلتی – عضلانی با سبک زندگی روزمره افراد تداخل دارد. به ویژه، فیبرومیالژیا و خستگی پذیری زودرس علائم تغییرات خلقی، خستگی ذهنی و خواب را دارند.
بیماری قلبی
بیماری قلبی، به ویژه نارسایی قلبی، می‌تواند باعث شود شما همیشه احساس خستگی کرده و تحمل ورزش را نداشته باشید. با نارسایی قلبی، قلب در پمپاژ خون اکسیژنه به ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن تأثیر کمتری دارد. حتی فعالیت‌های روزمره منظم شما مانند پیاده‌روی یا حمل مواد غذایی از ماشین نیز می‌تواند دشوار باشد.
سایر علائم احتمالی بیماری قلبی شامل درد قفسه سینه، تپش قلب، سرگیجه، غش و تنگی نفس است.
در سال‌های اخیر اشاره شده است که علائم بیماری قلبی در زنان اغلب با مردان متفاوت است و ممکن است ظریف‌تر باشد، به عنوان مثال خستگی بیش از درد قفسه سینه است. تصور می‌شود این عدم شناخت بیماری قلبی در زنان دلیل بر این است که زنان بیش از مردان به دلیل این بیماری می‌میرند.
مهم است که با پزشک خود در مورد همه علائم و همچنین سابقه خانوادگی شرایط پزشکی صحبت کنید. بر اساس این یافته‌ها، شما و پزشک ممکن است تصمیم بگیرید که برای ارزیابی قلب به آزمایشات بعدی نیاز است.
دیابت
دیابت شرایطی است که در آن بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند یا به مقدار لازم استفاده نمی‌کند. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده تولید می‌شود و به گلوکز کمک می‌کند تا وارد سلول‌های بدن شود تا از آن برای تولید انرژی استفاده شود. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است دیابت باعث شود شما همیشه احساس خستگی کنید.
از علائم دیگر دیابت می‌توان به تکرر ادرار، تشنگی شدید، کاهش وزن غیر قابل توجیه، گرسنگی شدید، تغییرات ناگهانی بینایی، گزگز یا بی‌حسی در دست‌ها یا پاها، خشکی پوست، ترمیم نشدن زخم‌ها یا عفونت‌های بیشتر از حد معمول اشاره کرد.
در بیشتر کلینیک‌ها می‌توان یک آزمایش قندخون ساده انجام داد و آزمایشی به نام هموگلوبین A1C می‌تواند تعیین کند که متوسط قند خون شما در طول سه ماه گذشته چقدر بوده است.
سندرم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن نوعی اختلال است که با خستگی شدید مشخص می‌شود و با استراحت بهبود نمی‌یابد و ممکن است در اثر اعمال جسمی یا روحی بدتر شود. دلیل این وضعیت ناشناخته است.
علاوه بر خستگی ناتوان کننده، برخی از علائم دیگر که سندرم خستگی مزمن را تعریف می‌کنند شامل اختلال در حافظه یا تمرکز کوتاه مدت، درد عضلات و مفاصل، سردرد، غدد لنفاوی حساس و گلودرد مکرر است.
آلرژی و خستگی پذیری زودرس
آلرژی‌ها یکی از دلایل خستگی پذیری زودرش هستند. به گفته پزشکان، بیماری سلیاک ناتوانی در هضم گلوتن است و منجر به علائم خستگی می‌شود. این آلرژی‌ها می‌تواند از نظر غذایی (نان، کیک، غلات)، مواد حساسیت زا مانند آلودگی، خز حیوانات خانگی، حشرات و گرد و غبار متفاوت باشد. اگر احساس می‌کنید یک بیماری پزشکی زمینه‌ای ممکن است از علائم خستگی ناشی شود، از عدم تحمل مواد حساسیت زا و سایر عوامل احتمالی که باعث ایجاد حساسیت می‌شوند، خودداری کنید.
آپنه خواب
آپنه خواب یک بیماری مزمن است که در آن ممکن است مکث‌هایی در تنفس یا تنفس سطحی وجود داشته باشد که از چند ثانیه تا یک دقیقه در حالی که فرد خواب است، طول بکشد. این مکث‌ها و تنفس‌های سطحی ممکن است در هر دقیقه 30 بار اتفاق بیفتد و هر بار که تنفس به حالت عادی برمی‌گردد، غالباً با صدای خرناس یا صدای خفگی، می‌تواند خواب فرد را بسیار مختل کند.
این خواب منقطع شده و بی‌کیفیت می‌تواند دلیل اصلی خواب آلودگی در روز باشد.
سایر علائم مرتبط با آپنه خواب شامل سردردهای صبحگاهی، مشکلات حافظه، تمرکز ضعیف، کج‌خلقی، افسردگی و گلودرد هنگام بیدار شدن از خواب است.
پزشک شما احتمالاً از شما سوال می‌کند که آیا دیگران متوجه مشکلات دیگری در خواب مانند تنفس نامنظم یا خروپف شده‌اند یا خیر. همچنین در صورت داشتن عوامل خطر برای آپنه خواب یا احساس خستگی روزانه، ممکن است نگران باشید.
داروها
خستگی پذیری زودرس می‌تواند یک عارضه جانبی از چندین داروی مختلف باشد. برخی از رایج‌ترین داروهایی که ممکن است باعث خستگی شوند عبارتند از:
- داروهای فشار خون
- استاتین و فیبرات (برای درمان کلسترول بالا استفاده می‌شود)
- مهار کننده‌های پمپ پروتون (برای درمان بیماری‌های معده مانند ریفلاکس اسید استفاده می‌شود)
- بنزودیازپین‌ها (برای درمان اضطراب، اسپاسم عضلات و تشنج استفاده می‌شود)
- آنتی هیستامین (برای درمان آلرژی)
- داروهای ضد افسردگی (برای درمان افسردگی استفاده می‌شود)
- داروهای ضد روان پریشی (برای درمان اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی و سایر بیماری‌های جدی روانپزشکی استفاده می‌شود)
- آنتی بیوتیک (برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود)
- داروهای ادرار آور (برای درمان فشار خون بالا، گلوکوم و ادم استفاده می‌شود)
- داروهای ضد درد
پزشک یا داروساز می‌تواند به شما بگوید که آیا خستگی یکی از عوارض جانبی هر دارویی است که مصرف می‌کنید، چه با نسخه و چه بدون نسخه.
هپاتیت
هپاتیت التهاب کبد است که چندین علت احتمالی از عفونت تا چاقی دارد.
کبد از طریق تجزیه سموم تا تولید پروتئین‌هایی که لخته شدن خون را کنترل می‌کنند، سوخت و ساز بدن و ذخیره کربوهیدرات‌ها و بسیاری دیگر از عملکردهای مهم بدن است. وقتی کبد ملتهب است، این فرایندهای مهم متوقف می‌شوند.
برخی از علائمی که ممکن است با هپاتیت تجربه کنید، علاوه بر خستگی پذیری زودرس، زردی (تغییر رنگ مایل به زرد در پوست و سفیدی چشم، درد شکم، حالت تهوع، ادرار زرد تیره و مدفوع به رنگ روشن) است.
آزمایش عملکرد کبد در اکثر کلینیک‌ها به راحتی انجام می‌شود و در صورت غیرطبیعی بودن، شما و پزشک را به دنبال یافتن دلایل احتمالی سوق می‌دهد.
توجه به این نکته مهم است که آپنه خواب درمان نشده نه تنها منجر به خستگی می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی یا حتی مرگ ناگهانی شود.
درمان
درمان خستگی زودرس بستگی به علت آن دارد. برخی از روش‌های درمانی برای بیماری‌هایی که خستگی را ایجاد می‌کنند، شامل مصرف داروها، ویتامین‌ها، تغذیه مناسب، ورزش و دوری از عادت‌های ناسالم مانند سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و الکل است.
خوشبختانه، بسیاری از علل خستگی قابل درمان هستند. به عنوان مثال، کم‌خونی با مکمل‌های آهن قابل درمان است، آپنه خواب با دارو و دستگاه‌های CPAP قابل درمان است، داروها می‌توانند فشار خون و قند خون را تنظیم کنند، آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند عفونت‌ها را درمان کنند و ویتامین‌ها می‌توانند کمبود ویتامین‌ها را تنظیم کنند.
همچنین مواردی وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را برای کاهش خستگی ناشی از فعالیت روزانه و افزایش سطح انرژی و سلامت کلی بدن در نظر بگیرید. این موارد شامل:
- هیدراته ماندن
- خوردن غذاهای سالم
- ورزش منظم
- خواب کافی
- اجتناب از عوامل استرس زا شناخته شده
- اجتناب از برنامه‌های کاری و اجتماعی بیش از حد خواستار
- تمرین فعالیت‌های آرامش بخش، مانند یوگا
تغییر سبک زندگی در کاهش خستگی مفید است، اما رعایت برنامه درمانی پزشک برای هر بیماری پزشکی تشخیص داده شده نیز مهم است. اگر درمان نشود، خستگی می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر منفی بگذارد.
