علت و علائم تپش قلب در زنان چیست و چگونه درمان می‌شود؟

برخی انواع آریتمی قلب در زنان شایع‌تر هستند

برخی انواع آریتمی که در زنان شیوع بیشتری دارد عبارتند از:

• تاکی کاردی فوق بطنی یا تاکی کاردی فوق بطنی پراگزیمال: نوعی تندتپشی قلبی است که منشأ آن بالای گره بطنی دهلیزی در دهلیز است. ابتلا به تندتپشی فوق بطنی هم در مردان و هم در زنان شیوع دارد اما بیشتر زنان به تاکی کاردی درون‌رو گره بطنی دهلیزی یا تاکی کاردی آرتیال دارند.
• اختلال گره سینوسی (سندرم سینوس بیمار نیز نامیده می‌شود): رینم نامنظم یا کند که منشأ آن گره سینوسی دهلیزی است. سیگنال در گره سینوسی دهلیزی شروع می‌شود اما به کندی یا با تأخیر به سمت دهلیز می‌رود، در نتیجه ضربان قلب بسیار کند یا نامنظم می‌شود.
• تاکی کاردی ورود مجدد گره دهلیزی بطنی: نوعی تاکی کاردی بطنی دهلیزی که منشأ آن گره دهلیزی بطنی است. گره دهلیزی بطنی به جای این که پالس‌ها را در یک مسیر ارسال کند، در دو مسیر که در این گره شکل می‌گیرند این کار را انجام می‌دهد. این باعث می‌شود که پالس‌ها از یک مسیر عبور کنند و مسیر دوم نیز به عنوان پشتیبان عمل می‌کند. در نتیجه پالس‌ها در اطراف گره بطنی دهلیزی با سیکلی بسیار سریع عبور می‌کنند و باعث تند شدن شدید ضربان قلب می‌شوند.
• سندرم کیو تی طولانی: اینتروال کیو تی در این سندرم بیش از حد نرمال است. این سندرم احتمال ابتلا به تاکی کاردی ونتیکولار مهلک را افزایش می‌دهد.
• سندرم تاکی کاردی ارتوستاتیک وضعیتی: افراد مبتلا به این سندرم واکنش غیرعادی نسبت به تغییر در وضعیت دارند که به سیستم عصبی آتانومیک مرتبط است و باعث کاهش فشار خون، افزایش ضربان خون و گاهی اوقات سنکوپ (مرگ)، سرگیجه یا سبکی سر می‌شود.

 علائم ضربان نامنظم قلب

آریتمی ممکن است عارضه‌ای خاموش باشد و علامتی نداشته باشد. پزشک ابتلا به آریتمی ضربان قلب را حین معاینه نبض، گوش دادن به صدای قلب یا با کمک آزمایش تشخیص می‌دهد. در صورتی که این عارضه با علائمی همراه باشد، برخی از آنها عبارتند از:

• تپش قلب – احساس ضربان قلب جهشی و نامنظم
• تپش سینه
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• تنگی نفس
• ناراحتی در قفسه سینه
• ضعف و احساس خستگی شدید

 هورمون‌ها و ضربان نامنظم قلب

سطح استروژن و پروژسترون در زنان در چرخه طبیعی عادت ماهانه افزایش و کاهش می‌یابد. افزایش پروژسترون و کاهش استروژن باعث بروز عوارض زیر می‌شود:

• تناوب بیشتر ابتلا به تاکی کاردی فوق بطنی
• بروز بیشتر علائم ناشی از ابتلا به تاکی کاردی فوق بطنی
• ابتلا به تاکی کادری فوق بطنی به مدت طولانی‌تر

در دوران پری منوپوز یا حوالی سن یائسگی، تولید استروژن تخمدان به شدت کاهش می‌یابد که باعث افزایش ضربان قلب (تاکی کاردی سینوسی) و افزایش تکرر تپش قلب و آریتمی­های غیرمهلک ضربان قلب نظیر انقباضات ونتیکولار زودرس می‌شود. توقف چرخه قاعدگی و یائسگی باعث کاهش بیشتر استروژن می‌شود که با ضربان نامنظم قلب، تپش قلب، درد قفسه سینه اسپاسمی و کابوس‌های شبانه در زنانی که سن آنها بین 40 تا 64 سال است ارتباط دارد.

ضربان نامنظم قلب و بارداری

حدود 50 درصد از زنان در دوران بارداری دچار ضربان ارتیال زودرس می‌شوند که البته بیشتر آنها بی‌ضرر بوده و پس از مدتی بهبود می‌یابد. در حالی که اریتمی مستمر و مدام به ندرت اتفاق می‌افتد اما علائم افرادی که به تاکی کاردی فوق بطنی یا تاکی کاردی فوق بطنی پراگزیمال مبتلا هستند، در 20 درصد موارد تشدید می‌شود. علائم ابتلا به تاکی کاردی فوق بطنی عبارتند از تنگی نفس، تپش قلب و سرگیجه. آریتمی ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، تغییرات مرتبط با هموینامیک، تغییرات هورمونی و آتونومیک و تغییر در حجم گردش خون و تغییرات احساسی و عاطفی در دوران بارداری به طور مکرر اتفاق بیفتد. زنانی که بیماری‌های مادرزادی قلبی خود را ترمیم کرده‌اند بیش از سایرین در معرض ابتلا به آریتمی ضربان قلب در دوران بارداری قرار دارند. معمولاً آریتمی ضربان قلب در دوران بارداری را می‌توان با اقدامات درمانی اولیه و محافظه‌کارانه درمان نمود. پزشک پس از تشخیص نوع آریتمی، علل زمینه‌ای را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد. اگر علائم جزئی باشند، استراحت و مانورهای مرتبط با عصب واگ ممکن است برای کمک به کاهش ضربان قلب به کار برده شود. مانورهای مرتبط به عصب واگ شامل ماساژ کاروتید با استفاده از یخ روی صورت و مانور والسالوا می‌شود که در درمان تاکی کاردی بسیار مؤثر است. در مانور والسالوا، بیمار با بستن دهانه حنجره (نای) با شدت نفس خود را خارج می‌کند به طوری که هوایی از بینی یا دهان وی خارج نشود. به عنوان مثال هنگام سرفه‌های سنگین، زور زدن هنگام اجابت مزاج یا بلند کردن اجسام سنگین این کار را انجام می‌دهید. زمانی که آریتمی ضربان قلب باعث کاهش فشار خون می‌شود باید داروهای ضد اریتمی مصرف شوند. مصرف داروهای ضد آریتمی در دوران بارداری بی‌خطر نیست بنابراین در صورت امکان باید از مصرف این داروها در سه‌ماهه اول بارداری اجتناب شود تا احتمال بروز خطرات برای جنین کاهش یابد. نخست باید داروهای مطمئن‌تر و بی‌خطرتر مورد استفاده قرار گیرند. پروپرانول، متوپرولول، دیگوکزین و آدنوزین مورد آزمایش قرار گرفته و نشان داده شده است که مصرف آنها در سه‌ماهه‌های دوم و سوم بارداری مطمئن و بی‌خطر است. انجام کاردیوورژن در تمام طول دوران بارداری امکان‌پذیر است و می‌توان در صورت لزوم آن را انجام داد.

 ابتلا به آریتمی ضربان قلب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائم آریتمی قلب را تجربه می‌کنید، باید به یک متخصص قلب مراجعه کنید. ممکن است تمایل داشته باشید که به یک متخصص الکتروفیزیولوژی، که یک تخصصی در تشخیص و درمان آریتمی و نامنظمی‌های قلب دارد، مراجعه کنید. پس از بررسی سوابق پزشکی و بحث در مورد علائم، متخصص قلب شما را مورد معاینه قرار می‌دهد. همچنین ممکن است دستور انجام برخی آزمایش‌های تشخیصی را برای تأیید آریتمی قلب و تعیین علت آن بدهد. برخی از آزمایش‌هایی که ممکن است برای تأیید آریتمی قلب به کار گرفته می‌شوند عبارتند از:

• آزمایش استرس
• اکوکاردیوگرام (اکو قلب)
• تست الکتروفیزیولوژی
• تست تیلت

مدیریت ضربان نامنظم قلب در زنان

برخی اقدامات درمانی برای ضربان نامنظم قلب در زنان عبارتند از:

داروها

داروهای ضد آریتمی ضربان قلب داروهایی هستند که برای تبدیل اریتمی به ریتم سینوسی طبیعی یا به منظور جلوگیری از ابتلا به آریتمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهای دیگر شامل داروهای کنترل‌کننده نرخ ضربان قلب، داروهای ضد انعقاد خون یا داروهای ضد پلاکت مانند وارفاین (رقیق‌کننده خون) یا آسپیرین می‌شود که مصرف آنها احتمال لخته شدن خون و ابتلا به سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

 تغییرات سبک زندگی

ضربان نامنظم قلب ممکن است با برخی عوامل سبک زندگی ارتباط داشته باشد. برخی اقدامات که متوانید برای تغییر این عوامل ایجاد کنید عبارتند از:

• اگر سیگار می‌کشید آن را ترک کنید
• مصرف کافئین را محدود یا متوقف کنید. برخی افراد نسبت کافئین حساس بوده و ممکن است علائم آنها پس از مصرف محصولات حاوی کافئین (مانند چای، قهوه، کولا، شکلات و برخی داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک) تشدید شود.
• از مصرف برخی محرک‌ها باید پرهیز کنید. نسبت به محرک‌هایی که در داروهای سرماخوردگی یا سرفه استفاده می‌شوند و همچنین مکمل‌های تغذیه‌ای و گیاهی هشیار باشید. برخی از این محصولات حاوی موادی هستند که باعث نامنظم شدن ضربان قلب می‌شوند. برچسب آنها را مطالعه کرده و از پزشک یا متخصص داروخانه در مورد این که چه داروهایی برای شما مناسب‌تر است سؤال کنید.

 درمان‌های تهاجمی

اقدامات درمانی تهاجمی که در ادامه توضیح داده می‌شوند برای درمان یا رفع اریتمی ضربان قلب به کار برده می‌شوند. پزشک در مورد مزایا و معایب هر یک از این روش‌های درمانی و همچنین این که آیا برای شما مناسب هستند یا نه با شما صحبت می‌کند.

 کاردیوورژن الکتریکی

ابتلا به اریتمی ضربان قلب (مانند فیبریلاسیون آرتیال) را ممکن است در برخی بیماران نتوان فقط با دارو درمانی به ضربان طبیعی قلب تبدیل کرد. پس از بیهوشی جزئی یک شوک الکتریکی به دیواره قفسه سینه شما وارد می‌شود که قلب را همگام کرده و به بازیابی نرخ طبیعی ضربان قلب کمک می‌کند.

کاتتر ابلشن

برای انجام ابلشن، انرژی از طریق یک کاتتر به قسمت‌های کوچکی از قلب ارسال می‌شود. این انرژی باعث قطع مسیر ضربان غیرعادی شده و پالس‌های غیرطبیعی را مسدود کرده و هدایت پالس از مسیر طبیعی را تقویت می‌کند یا مسیر الکتریکی بین دهلیز و بطن را قطع می‌کند.

 ایزولاسیون آنتروم ورید ریوی

این روش برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می‌شود. در این روش، یک کاتتر ویژه در قلب قرار داده می‌شود تا ایزولاسیون آنتروم ورید ریوی انجام شود (کاتترها در دهلیز راست و چپ قلب قرار می‌گیرند). اکوکاردیوگرافی اینتراکاردیاک برای مشاهده دهلیز چپ در طول عمل به کار گرفته می‌شود. یک کاتتر در دهلیز چپ برای تعیین محل پالس‌های غیرطبیعی از ورید ریوی قرار داده می‌شود و کاتتر دیگر نیز برای انتقال انرژی رادیو فرکانسی جهت ایجاد ضایعات در خارج از ورید ریوی یا از بین بردن آن‌ها به کار می‌رود. این فرایند برای هر چهار ورید ریوی انجام می‌شود. ضایعات یک اسکار در اطراف ورید ریوی ایجاد می‌کند که ارسال پالس از درون ورید ریوی را مسدود کرده و در نتیجه مسیر ضربان نامنظم مسدود شده و احتمالاً فیبریلاسیون دهلیزی درمان می‌شود.

 تجهیزات الکتریکی

یک ابزار کوچک ممکن است زیر پوست کاشته شود که می‌تواند ضربان نامنظم قلب را تشخیص داده و درمان کند. پزشک در مورد مزایا و معایب کاشت این ابزارها و همچنین در مورد این که آیا استفاده از این روش برای شما مناسب است یا نه با شما صحبت می‌کند.

 پیس میکر دائمی

پیس میکر دائمی، پالس‌های الکتریکی کوچکی را به منظور حفظ نرخ طبیعی ضربان قلب به عضلات قلب ارسال می‌کند. پیس میکر شامل یک تولیدکننده پالس (که شامل یک باطری و کامپیوتر کوچک است) و سیم‌هایی است که پالس‌ها را از پالس ژنراتور دریافت کرده و به عضلات قلب ارسال می‌کند و همچنین فعالیت‌های الکتریکی قلب را رصد می‌کند. پیس میکرها غالباً برای جلوگیری از کند شدن زیاد ضربان قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیس میکرهای جدید دارای ویژگی‌های بسیار پیشرفته‌ای هستند که برای کمک به مدیریت آریتمی، بهینه‌سازی عملکردهای مرتبط با ضربان قلب و بهبود همگام‌سازی قلب طراحی شده‌اند.

دیفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت در بدن

یک تجهیز پیشرفته مورد استفاده در درمان تاکی کاردی ونیکولار و فیبریلاسیون ونتیکولار، دو نوع آریتمی مهلک ضربان قلب است. دیفیبریلاتور کاردیوورتر به طور مستم ضربان قلب را مانیتور می‌کند. زمانی که تشخیص داد که ضربان قلب بسیار تند شده است، انرژی را به عضلات قلب ارسال می‌کند که باعث برگرداندن نرخ ضربان قلب در محدوده طبیعی آن می‌شود.

 عمل جراحی قلب

جراحی مِیز یک ابلیشن کم تهاجمی است که برای درمان فیبیریلاسیون دهلیزی که با مصرف دارو و به کارگیری روش‌های غیرجراحی درمان نمی‌شود انجام می‌گردد. همچنین در صورت نیاز به انجام عمل جراحی برای درمان بیماری‌های قلبی دیگر (ماند بیماری‌های مرتبط با دریچه‌های قلب یا بیماری‌های عروق کرونری) می‌توان عمل آریتمی ضربان قلب را نیز انجام داد.