عمل جراحی دریچه قلب با هدف ترمیم یا تعویض دریچه قلب انجام می‌شود. منظور از ترمیم این است که دریچه اصلاح یا تعمیر می‌شود تا بتواند بهتر کار کند. تعویض هم به این معنی است که دریچه معیوب بیمار برداشته‌شده و به‌جای آن یک دریچه جدید نصب می‌شود. تنها پس از شروع جراحی می‌توان در مورد نیاز یک دریچه به ترمیم یا تعویض، تصمیم گرفت. جراح در مورد برنامه‌ای که برای جراحی دارد و هرگونه درمان موردنیاز دیگر با بیمار صحبت می‌کند.
ترمیم دریچه چیست؟
معمولاً دریچه‌هایی که دارای نقایص ارثی- مادرزادی هستند قابل ترمیم می‌باشند، همچنین، موفقیت درمان افتادگی دریچه میترال با استفاده از گزینه ترمیم نیز آمار بالایی داشته است. نارسایی دریچه میترال ، نشت خون به عقب از طریق دریچه میترال در زمان انقباض بطن چپ میباشد. دریچه میترالی که نشت دارد اجازه می‌دهد تا خون در زمان انقباض در دو جهت جریان پیدا کند. مقداری از خون همان گونه که باید از بطن از طریق دریچۀ آئورت قلب جریان می‌یابد و مقداری خون به داخل دهلیز برمیگردد.
برخی از روش‌هایی که جراحان برای ترمیم یک دریچه انجام می‌دهند عبارت‌اند از:
- کامیشروتومی: از آن برای تنگی دریچه میترال، که ناشی از ضخیم شدن لت‌ها و شاید چسبیدن آن‌ها به یکدیگر است، استفاده می‌شود. جراح با برش دادن نقاطی که لت‌ها به یکدیگر می‌رسند، دریچه را باز می‌کند.
- والوولوپلاستی: در این تکنیک، تقویت لت‌ها باعث حرکت بهتر آن‌ها و بسته شدن کامل دریچه می‌شود. این تقویت شدن ناشی از وجود وسیله حلقه مانندی است که جراح آن را دور طرف بیرونی منفذ دریچه قرار می‌دهد.
- شکل‌دهی مجدد: به روشی گفته می‌شود که در آن جراح بخشی از یک لت را جدا می‌کند. سپس لت دوباره سر جایش دوخته می‌شود، که این باعث بسته شدن کامل دریچه خواهد شد.
- دکلسیفیکاسیون: رسوبات کلسیم از اطراف و روی لت‌ها برداشته می‌شود. پس از برداشته شدن کلسیم، لت‌ها به خوبی بسته می‌شوند.
- ترمیم: در ترمیمِ ساختارهای پشتیبان، طناب‌هایی که از دریچه‌ها پشتیبانی می‌کنند تعویض یا کوتاه می‌شوند (این طناب‌ها، طناب‌های وتری و عضلات پاپیلاری نامیده می‌شوند). وقتی این طناب‌ها طول مناسبی داشته باشند، دریچه‌ها به‌خوبی بسته می‌شوند.
- وصله زدن: با استفاده از وصله‌های بافتی، سوراخ‌ها و پارگی‌های به وجود آمده در لت‌ها پوشانده می‌شوند.
تعویض دریچه چیست؟
در صورت تخریب شدید دریچه، که اغلب برای دریچه‌های میترال یا دریچه آئورت اتفاق می‌افتد، می‌بایست آن را تعویض کرد. از گزینه تعویض برای درمان انواع بیماری‌های دریچهای که جان بیمار را به خطر می‌اندازند نیز استفاده می‌شود. گاهی اوقات به بیش از یک مورد ترمیم یا تعویض دریچه نیاز است. برای تعویض می‌توان از دو نوع دریچه استفاده کرد:
- دریچه‌های مکانیکی: که معمولاً از موادی مثل پلاستیک، کربن یا فلز ساخته می‌شوند. دریچه‌های مکانیکی قوی و مستحکم بوده و دوامی طولانی دارند. ازآنجاکه معمولاً خون به دریچه‌های مکانیکی چسبیده و تشکیل لخته می‌دهد، بیمارانی که از این دریچه‌ها استفاده می‌کنند مجبورند تا آخر عمر داروهای رقیق‌کننده خون (داروهای ضدانعقاد) مصرف کنند.
- دریچه‌های بیولوژیکی: که از بافت حیوانات تهیه‌شده (زنوگرافت) یا از بافت انسانی یک قلب اهداشده برداشته می‌شوند (آلوگرافت یا هموگرافت). گاهی اوقات، می‌توان از بافت خود بیمار هم برای تعویض دریچه استفاده کرد (اتوگرافت). معمولاً بیماران دارای دریچه‌های بیولوژیکی نیازی به مصرف داروهای رقیق‌کننده خون ندارند. استحکام این دریچه‌ها به‌اندازه دریچه‌های مکانیکی نبوده و تقریباً هر 10 سال یک‌بار نیاز به تعویض دارند. دریچه‌های بیولوژیکی، هنگامی‌که برای کودکان یا نوجوانان استفاده می‌شوند حتی از این هم زودتر از کار می‌افتند، برای همین اغلب از این دریچه‌ها برای بیماران سالخورده استفاده می‌شود.
پزشک پس از گفتگو با بیمار تصمیم می‌گیرد که کدام نوع دریچه بهترین گزینه است.
در طول جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچه، استخوان قفسه سینه برید شده، قلب متوقف می‌شود و خون از طریق یک دستگاه قلب و ریه مصنوعی جریان می‌یابد. ازآنجاکه باید قلب یا آئورت باز شود، جراحی دریچه قلب یک جراحی قلب باز است.
آماده شدن برای جراحی
در صورت هرگونه تغییر در وضعیت سلامتتان ازجمله بروز علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا، موضوع را به جراح یا متخصص قلبتان اطلاع دهید. وجود هرگونه عفونتی بر بهبودیتان تأثیر می‌گذارد. همچنین، در مورد تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید (تجویزی، بدون نسخه و مکمل‌ها) به متخصص قلب یا جراحتان اطلاع دهید.
قبل از جراحی از شما نوار قلب، آزمایش‌های خون، آزمایش ادرار و عکس رادیولوژی قفسه سینه گرفته می‌شود تا جراح بتواند جدیدترین اطلاعات مربوط به سلامتتان را دریافت کند.
اگر سیگاری هستید پزشک از شما خواهد خواست تا دست‌کم 2 هفته قبل از جراحی کشیدن سیگار را متوقف کنید. شب قبل از جراحی از شما خواسته می‌شود تا حمام گرفته و مقدار میکروب‌های روی پوستتان را کاهش دهید.
تزریق داروی بیهوشی باعث خواهد شد که در طول عمل بخوابید (بیهوش شوید). ازآنجاکه خالی بودن شکم، خطر بیهوشی را به حداقل می‌رساند، از شما خواسته می‌شود که بعد از نیمه‌ی شب قبل از عمل چیزی نخورید و نیاشامید. اگر بعد از نیمه‌شب چیزی خوردید یا آشامیدید، حتماً باید موضوع را به متخصص بیهوشی و جراح اطلاع دهید.
هرچند که متخصص قلب و جراح به‌طور کامل شما را در مورد روند جراحی راهنمایی خواهند کرد، بااین‌حال نکات کلی زیر مواردی هستند که هر بیماری که تحت جراحی دریچه قلب قرار می‌گیرد با آن‌ها مواجه می‌شود.
روز جراحی
کاردر بی‌حس کردن ناحیه‌ای از مچ دست با لوله‌ی پلاستیکی معروف به “راه”، از داروی بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
برای جراحی‌های ترمیم یا تعویض دریچه، از یک دستگاه قلب و ریه مصنوعی استفاده می‌شود که در زمان توقف قلب، خون سرشار از اکسیژن به سراسر بدن پمپاژ می‌شود.
پس از وصل شدن به دستگاه قلب و ریه مصنوعی، قلب متوقف و خنک می‌شود. سپس، با ایجاد یک برش در قلب یا آئورت (بسته به دریچهای که نیاز به ترمیم یا تعویض دارد)، دریچه تعمیر یا تعویض می‌شود. پس از اتمام جراحی، قلب دوباره به کار انداخته شده و از دستگاه قلب و ریه جدا می‌شوید.
مدت زمان جراحی، بسته به تعداد دریچه‌هایی که نیازمند ترمیم یا تعویض هستند، ممکن است 2 تا 4 ساعت یا بیشتر طول بکشد.
دوره بهبودی
معمولاً بعد از عمل بیمار حدود یک هفته در بیمارستان خواهد ماند که 1 تا 3 روز آن در آی‌سی‌یو سپری می‌شود.
بهبودی از عمل دریچه قلب زمانی زیادی طول می‌کشد، که البته مدت آن به میزان سلامتی بیمار قبل از عمل بستگی دارد. شما باید استراحت کرده و فعالیت‌هایتان را محدود کنید. پزشکتان از شما خواهد خواست تا طبق برنامه ورزش برای بیماران قلبی ، تمرین کرده یا در یک برنامه توان‌بخشی قلب شرکت کنید.
زندگی بعد از تعویض دریچه
اکثر جراحی‌های ترمیم و تعویض دریچه موفقیت‌آمیز هستند. در موارد نادری، ترمیم دریچه موفق نبوده و به جراحی دیگری نیاز خواهد بود.
بیمارانی که دریچه‌های بیولوژیکی دارند، می‌بایست هر 10 تا 15 سال دریچه نصب‌شده را تعویض کنند. امکان ضعیف و خراب شدن دریچه‌های مکانیکی نیز وجود دارد، بنابراین، بیماران در صورت داشتن هرگونه علائم نارسایی دریچه می‌بایست به پزشکشان اطلاع دهند.
بیمارانی که دارای دریچه مکانیکی هستند، باید تا آخر عمر از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده کنند. این داروها خطر خونریزی داخلی را افزایش می‌دهند، بنابراین بیمار باید از یک دستبند هشدار پزشکی استفاده کرده و به پزشکان و دندان‌پزشکانی که از آن‌ها خدمات درمانی دریافت می‌کند، اطلاع دهد.
حتی اگر داروی رقیق‌کننده خون مصرف نمی‌کنید، همیشه به پزشک یا دندان‌پزشکتان بگویید که قبلاً عمل دریچه قلب داشته‌اید. اگر قرار است تحت یک عمل جراحی یا دندانپزشکی قرار بگیرید، باید قبل از عمل آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
گاهی اوقات، بیماران دارای دریچه‌های مکانیکی ممکن است یک صدای کلیک در سینه‌شان بشنوند. این تنها صدای باز و بسته شده یک دریچه نو است، و جای هیچ‌گونه نگرانی ندارد. در حقیقت، شنیده شدن این صدا نشان می‌دهد که دریچه درست کار می‌کند.
