فشار خون بالا با سفت تر کردن رگ‌های خونی و آسیب رساندن به پوشش داخلی آن‌ها، باعث صدمه به رگ‌های خونی می‌شود. پوشش داخلی آسیب‌دیده خطر رسوب چربی را افزایش داده و در نتیجه مانع از جریان خون می‌شود. به دلیل مقاومت رگ‌های خونی، قلب باید بیشتر تلاش کند تا بتواند به اندازه کافی خون غنی از اکسیژن را به بدن برساند. فشار مداوم روی قلب می‌تواند باعث افزایش توده عضلانی قلب شود. قلب نیز بدون فضای کافی نمی‌تواند به درستی کار کند و هنگامی که خون‌رسانی به عروق کرونر با مشکل مواجه شود، تبادل کافی با اکسیژن صورت نمی‌گیرد و ممکن است بخشی از ماهیچه‌های قلب از بین برود. این اتفاق با عنوان حمله قلبی شناخته می‌شود. فشار خون بالا در صورت درمان نشدن می‌تواند به سایر اعضای مهم بدن مانند مغز، کلیه‌ها، و رگ‌های خونی به مرور زمان آسیب برساند.
فشار خون بالا می‌تواند سال‌ها پیش از بروز علائم، بی سر و صدا به بدن شما آسیب برساند. عدم کنترل فشار خون بالا، ممکن است شما را با ناتوانی، کیفیت پایین زندگی یا حتی حمله قلبی مهلک روبرو کند.
درمان و تغییر سبک زندگی می‌تواند به کنترل فشار خون بالا کمک کند تا خطر عوارضی که می‌توانند زندگی شما را تهدید کنند کاهش یابد.
دکتر لیلا عسگر پور متخصص قلب و عروق بهترین درمان را برای انواع مشکلات قلبی عروقی از جمله فشار خون بالا برای شما تجویز خواهند کرد.
عوارض فشار خون بالا
در این مقاله به بررسی عوارضی که فشار خون بالا می‌تواند در صورت کنترل نشدن داشته باشد می‌پردازیم.
آسیب به عروق خونی (شریان)
عروق خونی سالم انعطاف پذیر، قوی، و ارتجاعی هستند. پوشش داخلی آن‌ها صاف است، به طوری که خون آزادانه در آن جریان می‌یابد و مواد مغذی و اکسیژن را برای بافت‌ها و اندام‌های حیاتی بدن فراهم می‌کند.
فشار خون بالا رفته رفته فشار خون را در سرخرگ‌های شما افزایش می‌دهد و در نتیجه شما ممکن است مشکلات زیر را تجربه کنید:
- عروق خونی تنگ و آسیب‌دیده. فشار خون بالا می‌تواند به سلول‌های درونی عروق خونی شما آسیب برساند. وقتی چربی‌های مواد غذایی وارد جریان خون شما می‌شوند، می‌توانند در شریان‌های آسیب دیده جمع شوند. سرانجام خاصیت ارتجاعی دیواره‌های عروق خونی کم شده و جریان خون در بدن شما محدود می‌شود.
- آنوریسم. به مرور زمان، فشار مداوم خون در حال عبور از طریق عروق خونی ضعیف می‌تواند باعث بزرگ‌تر شدن بخشی از دیواره آن و تشکیل برآمدگی (آنوریسم) شود. آنوریسم می‌تواند باعث پارگی رگ و خونریزی شدید شود و جان بیمار را به خطر بیندازد. آنوریسم‌ها می‌توانند در هر شریانی در بدن شما شکل بگیرند، اما بیشتر در بزرگترین شریان بدن (آئورت) رایج هستند.
آسیب به قلب
قلب خون را به کل بدن پمپاژ می‌کند. عدم کنترل فشار خون بالا می‌تواند به چند طریق به قلب شما آسیب برساند، مانند:
- بیماری عروق کرونری. بیماری عروق کرونری در شریان‌هایی که خون ماهیچه قلب شما را تأمین می‌کنند تأثیر می‌گذارد. شریان‌های تنگ شده توسط بیماری عروق کرونری اجازه نمی‌دهند که خون آزادانه در شریان‌های شما جریان داشته باشد. هنگامی که خون نتواند آزادانه به قلب شما جاری شود، ممکن است درد قفسه سینه، حمله قلبی یا ضربان قلب نامنظم (آریتمی) را تجربه کنید.
- بزرگ شدن بطن چپ قلب. فشار خون بالا قلب را به تلاش بیشتر از حد برای پمپاژ خون به بقیه بدن وادار می‌کند که باعث ضخیم شدن و سفت شدن بطن چپ قلب (هیپرتروفی بطن چپ) می‌شود. این تغییرات توانایی بطن چپ را برای پمپاژ کردن خون به بدن محدود می‌کند. این وضعیت همچنین خطر حمله قلبی، نارسایی قلبی و مرگ ناگهانی قلبی را افزایش می‌دهد.
- نارسایی قلبی. با گذشت زمان، فشار روی قلب ناشی از فشار خون بالا می‌تواند باعث ضعف عضلات قلب و کاهش کارایی آن شود. سرانجام، قلب ضعیف شما به سادگی شروع به فرسودگی نارسایی می‌کند. علاوه بر این، آسیب ناشی از حملات قلبی نیز بر این مشکل می‌افزاید.
آسیب به مغز
مغز نیز دقیقا مانند قلب به یک منبع خون مغذی نیاز دارد تا بتواند درست کار کند و زنده بماند. اما فشار خون بالا می‌تواند چندین مشکل ایجاد کند، از جمله:
- حمله ایسکمی گذرا (TIA). حمله ایسکمی گذرا که مینی استروک یا سکته مغزی خفیف نیز نامیده می‌شود، حمله‌ای است که به طور موقت و گذرا در خون‌رسانی به مغز ایجاد می‌شود. این حمله گذرا اغلب در اثر تصلب شریان یا لخته شدن خون اتفاق می‌افتد که هردو ناشی از فشار خون بالا هستند. حمله ایسکمی گذرا اغلب حامل این هشدار است که شما در معرض سکته مغزی کامل هستید.
- سکته مغزی. سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از مغز شما از اکسیژن و مواد مغذی محروم شود که باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. فشار خون بالای کنترل نشده می‌تواند با آسیب رساندن و تضعیف رگ‌های خونی مغز به سکته مغزی منجر شود و باعث تنگ شدن، پارگی یا سوراخ شدن رگ‌ها شود. فشار خون بالا همچنین ممکن است باعث ایجاد لخته‌های خون در شریان‌های منتهی به مغز شود که جریان خون را مسدود کرده و به طور بالقوه باعث سکته مغزی می‌شود.
- دمانس یا زوال عقل. دمانس نوعی بیماری مغزی است که منجر به بروز مشکلاتی در تفکر، گفتار، استدلال، حافظه، بینایی، و حرکت فرد مبتلا می‌شود. دلایل زیادی برای زوال عقل وجود دارد. یکی از این دلایل، زوال عروق است که ممکن است ناشی از تنگ شدن و انسداد شریان‌هایی باشد که خون را به مغز می‌رسانند. همچنین می‌تواند ناشی از سکته مغزی در اثر قطع جریان خون به مغز باشد که در هر دو صورت، فشار خون بالا ممکن است در ایجاد آن‌ها نقش داشته باشد.
- اختلال شناختی خفیف. اختلال شناختی خفیف مرحله گذار بین تغییرات درک و حافظه است که با پیری و مشکلات جدی تر که ناشی از بیماری آلزایمر هستند ایجاد می‌شود. این اختلال نیز مانند زوال عقل می‌تواند ناشی از مسدود شدن جریان خون به مغز در نتیجه آسیب فشار خون بالا به شریان‌های مغز باشد.
آسیب به کلیه‌ها
کلیه‌های شما مایعات و ضایعات اضافی را از خون شما فیلتر می‌کنند، فرایندی که به رگ‌های خونی سالم بستگی دارد. فشار خون بالا می‌تواند هم به رگ‌های خونی و هم به کلیه‌های شما آسیب برساند و باعث ایجاد چندین نوع بیماری کلیوی (نفروپاتی) شود. ابتلا به دیابت علاوه بر فشار خون بالا می‌تواند این آسیب را بدتر کند.
- نارسایی کلیه. فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین دلایل نارسایی کلیه است. دلیل این امر می‌تواند آسیب به شریان‌های بزرگ منتهی به کلیه‌ها و رگ‌های خونی کوچک (گلومرولی) در کلیه‌ها باشد. صدمه به هر دوی آن‌ها باعث می‌شود تا کلیه‌ها نتوانند ضایعات خون را به طور مؤثری فیلتر کنند. در نتیجه میزان مایعات و ضایعات تجمع یافته در کلیه به حد خطرناکی می‌رسد و در نهایت حتی ممکن است بیمار به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کند.
- اسکار کلیه (گلومرولواسکلروز). گلومرولواسکلروز نوعی آسیب کلیوی است که در اثر زخم گلومرول ایجاد می‌شود. گلومرول‌ها کلافه‌هایی از رگ‌های خونی در کلیه‌ها هستند که مایعات و ضایعات را از خون فیلتر می‌کنند. گلومرولوسکلروز باعث می‌شود کلیه‌ها نتوانند به طور موثر ضایعات خون را فیلتر کنند و در نهایت منجر به نارسایی کلیه می‌شود.
- آنوریسم شریان کلیه. آنوریسم برآمدگی دیواره رگ‌های خونی است. زمانیکه این برآمدگی در شریان منتهی به کلیه ایجاد شود، به عنوان آنوریسم شریان کلیوی (کلیوی) شناخته می‌شود. این بیماری یکی از دلایل احتمالی آترواسکلروز است که باعث ضعف و آسیب دیواره شریان می‌شود. به مرور زمان، فشار خون بالا در شریان‌های ضعیف می‌تواند باعث بزرگ‌تر شدن یک بخش و ایجاد برآمدگی یا آنوریسم شود. پاره شدن و خونریزی آنوریسم‌ها می‌توانند زندگی بیمار را به خطر بیندازند.
آسیب به چشم‌ها
رگ‌های خونی ریز و ظریفی خون را به چشم‌ها می‌رسانند و آن‌ها نیز مانند سایر عروق، ممکن است در اثر فشار خون بالا آسیب ببینند:
- آسیب به رگ‌های خونی چشم (رتینوپاتی). فشار خون بالا می‌تواند به عروق خونرسان به شبکیه چشم آسیب برساند و باعث ایجاد رتینوپاتی شود. این مشکل ممکن است منجر به خونریزی در چشم، تاری دید و از بین رفتن کامل بینایی شود. اگر هم دیابت دارید و هم فشار خونتان بالاست، در معرض خطر بیشتری قرار خواهید گرفت.
- تجمع مایع زیر شبکیه (کوروئیدوپاتی). در این بیماری، مایعات در زیر شبکیه، به دلیل خونریزی در لایه‌ای از رگ‌های خونی که در زیر شبکیه قرار گرفته‌اند، تجمع می‌یابند. کوروئیدوپاتی می‌تواند منجر به انحراف بینایی یا در برخی موارد منجر به ایجاد زخم‌هایی شود که بینایی را مختل می‌کند.
- آسیب به عصب (نوروپاتی چشمی). این مشکلی است که در آن جریان خون مسدود شده به عصب بینایی آسیب می‌رساند و می‌تواند سلول‌های عصبی در چشم را از بین برده که ممکن است باعث خونریزی در چشم یا از بین رفتن بینایی شود.
اختلال عملکرد جنسی
اگرچه اختلال نعوظ در مردان در سن 50 سالگی بسیار شایع است، اما در صورت داشتن فشار خون بالا احتمال ابتلا به این اختلال افزایش می‌یابد. با گذشت زمان، فشار خون بالا به پوشش رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و باعث سفت شدن و تنگ شدن شریان‌ها می‌شود و جریان خون را محدود می‌کند. این باعث می‌شود که خون کم‌تری قادر به گردش در آلت تناسلی خواهد بود و برای برخی از مردان، این مشکل منجر به کاهش جریان خون دستیابی به نعوظ و حفظ آن را دشوار می‌کند که اغلب به آن اختلال نعوظ گفته می‌شود. این مشکل، بویژه در مردانی که فشار خون بالای خود را درمان نمی‌کنند، نسبتاً شایع است.
همچنین، زنان نیز ممکن است به عنوان یک اثر جانبی فشار خون بالا با اختلال عملکرد جنسی مواجه شوند. فشار خون بالا می‌تواند باعث کاهش جریان خون به واژن زنان شود و برای برخی از خانم‌ها این مشکل منجر به کاهش میل جنسی یا برانگیختگی، خشکی واژن یا مشکل در رسیدن به ارگاسم می‌شود. بهبود برانگیختگی و روانکاری می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. زنان نیز مانند مردان، به دلیل اختلال عملکرد جنسی ممکن است مشکلات اضطرابی و رابطه‌ای را تجربه کنند.
سایر خطرات احتمالی فشار خون بالا
فشار خون بالا همچنین می‌تواند سایر نقاط بدن را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به چنین مشکلاتی شود:
- از بین رفتن استخوان. فشار خون بالا می‌تواند میزان کلسیم موجود در ادرار شما را افزایش دهد. از بین رفتن بیش از حد کلسیم ممکن است به کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان) منجر شود که به نوبه خود می‌تواند باعث شکسته شدن استخوان‌ها شود. این خطر به ویژه در زنان مسن افزایش می‌یابد.
- مشکل خواب. مشکل آپنه‌ای خواب اختلالی است که در آن عضلات گلو شل می‌شوند و باعث می‌شود فرد در خواب با صدای بلند خروپف کند. این مشکل در بیش از نیمی از مبتلایان به فشار خون بالا رخ می‌دهد. امروزه تصور می‌شود که فشار خون بالا به خودی خود ممکن است باعث ایجاد آپنه خواب شود. همچنین، کمبود خواب ناشی از مشکل آپنه‌ای خواب نیز خود می‌تواند فشار خون شما را بالا ببرد.
فوریت‌های فشار خون بالا
فشار خون بالا معمولاً به عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود که به تدریج و در طی سال‌ها به بدن فرد آسیب می‌رساند. اما گاهی اوقات، فشار خون به طور سریع و شدید افزایش می‌یابد و به یک فوریت پزشکی تبدیل می‌شود که نیاز به درمان فوری دارد و در اکثر موارد، فرد باید در بیمارستان بستری شود.
در این شرایط فشار خون بالا می‌تواند موارد زیر را در پی داشته باشد:
- از دست دادن حافظه، تغییر خلق وخو، مشکل در تمرکز، تحریک پذیری یا از دست دادن تدریجی آگاهی
- سکته مغزی
- آسیب شدید به شریان اصلی بدن (قطع آئورت)
- درد قفسه سینه
- حمله قلبی
- پمپاژ ناگهانی خون از قلب که منجر به تجمع مایعات در ریه‌ها و در نتیجه تنگی نفس (ورم ریوی) می‌شود.
- کاهش ناگهانی عملکرد کلیه
- بروز عوارض در زنان باردار(پره اکلامپسی یا اکلامپسی)
