اگر هیچ فشارخونی نداشته باشیم قادر به زندگی نخواهیم بود. داشتن فشار خون سالم برای تغذیه کردن تمام بخش‌های بدن ما با انرژی و اکسیژن مورد نیاز بسیار حیاتی است. با این وجود اگر فشار خون ما بسیار بالا یا بسیار پایین باشد، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود. اگر در رابطه با فشار خون شما مشکلی وجود داشته باشد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. فشار خون بالا یا پایین ممکن است باعث ایجاد بسیاری از مشکلات سلامتی مانند بیماریهای قلبی شود.
فشار خون چطور عمل میکند؟
قلب شما با ضربان خود خون را به سراسر بدن شما پمپاژ میکند تا عضلات شما بتوانند تمام انرژی و اکسیژن مورد نیاز خود را به دست بیاورند. قلب شما برای این کار، خون را به درون شریانهای شما فشار میدهد و نیروی این فشار، فشار خون شما نامیده میشود.
همانطور که قلب، خون را به درون رگهای شما فشار داده و پمپاژ میکند، فشار خون شما بالا میرود. وقتی قلب در موقعیت استراحت قرار میگیرد، فشار خون شما پایین میآید. بنابراین در هر ضربان قلب، فشار خون شما به بالاترین سطح افزایش یافته و سپس به پایینترین سطح خود میرسد.
از این رو هنگامی که فشار خون خود را می‌گیرید، نتیجه به صورت دو عدد نمایش داده میشود: سطح حداکثری و سطح حداقل. این میزان، به صورت یک عدد روی عدد دیگر نمایش داده میشود؛ به عنوان مثال ۱۱۰/۸۰ mmHg.
شما این عدد را به صورت ۱۱۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه می‌خوانید. عدد اول یا عدد بزرگتر، بالاترین سطح فشار خون شما است که هنگام فشرده شدن قلب ایجاد میشود. به این فشار خون، «فشار خون سیستولیک» گفته میشود. شماره دوم یا عدد کوچکتر، سطح فشار خون در هنگام استراحت قلب است که به این فشار، «فشار خون دیاستولیک» گفته میشود.
چرا فشار خون اهمیت دارد؟
فشار خون بسیار مهم است؛ زیرا هرچه فشار خون شما بیشتر باشد، خطر ابتلا به مشکلات سلامتی در آینده بیشتر میشود.
بر اساس تجربیات متخصص فشار خون :
- اگر فشار خون شما بالا باشد، فشار بیشتری روی شریانها و قلب شما قرار میگیرد. این فشار با گذشت زمان میتواند باعث ضخیمتر شدن و انعطاف پذیری کمتر شریانها و قلب، یا ضعیفتر شدن آنها شود.
- اگر شریانهای شما ضخیمتر و انعطاف ناپذیرتر شوند، باریکتر میشوند و احتمال گرفتگی آنها بیشتر میشود. اگر رگ کاملاً گرفتگی پیدا کند که به آن لخته خون میگویند، میتواند منجر به حمله قلبی، سکته قلبی، بیماریهای کلیوی یا زوال عقل شود.
- در موارد نادرتر، اگر شریان ضعیف شده باشد، ممکن است فشار اضافی در نهایت منجر به ترکیدن آن شود. همچنین ممکن است باعث حمله قلبی یا سکته شود.
- خبر خوب این است که روشهای زیادی برای کاهش فشار خون شما وجود دارد که از طریق آن میتوانید فشار کمتری به شریانها و قلب خود وارد کنید.
چگونه فشار خون خود را در یک سطح سالم نگه دارم؟
فشار خون شما در هر سطحی که قرار داشته باشد، حامل یک پیام یکسان است:
هرچه فشار خون پایینتر باشد، احتمال بروز حمله قلبی یا سکته در آینده کمتر خواهد بود و این بدان معنا است که همه ما باید سعی کنیم فشار خون خود را پایین بیاوریم. چه فشار خون بالا داشته باشیم، چه نداشته باشیم؛ در حال حاضر بهترین فشار خون فشار خون ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه یا کمتر است.
فشار خون بالا چیست؟
متخصص فشارخون میگویند برای داشتن فشار خون بالا، باید فشار خون شما در طول چند هفته به طور مداوم برابر یا بیشتر از ۱۴۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه باشد. اگر مبتلا به دیابت یا مشکلات کلیوی باشید، ممکن است از یک سطح پایینتر استفاده شود.
لازم به ذکر است که اگر فقط یکی از اعداد فشار خون شما به طور مداوم بالاتر از حد طبیعی باشد، میتوانید فشار خون بالایی داشته باشید. به عبارت دیگر، اگر حداکثر یا بالاترین عدد فشار خون شما (فشار سیستولیک) به طور مداوم برابر یا بیشتر از ۱۴۰ باشد، حتی اگر حداقل فشار خون یا کمترین عدد شما (فشار دیاستولیک) هرگز به ۹۰ نرسد، ممکن است به شما گفته شود که فشار خون بالایی دارید.
فشار خون بالا بعد از یک بار اندازه‌گیری آن، به طور معمول تشخیص داده نمی‌شود. این به این دلیل است که ممکن است بالا و پایین شدن فشار خون شما دلایل مختلفی داشته باشد؛ به عنوان مثال، استرس، مصرف چای، قهوه یا کولا، یا عجله زیاد ممکن است باعث افزایش اندک فشار خون شما شود. پزشک شما معمولاً به دنبال مجموعه اعداد فشار بالای متوالی است که طی چند هفته گرفته شده باشند. مگر اینکه فشار خون شما به طور خاصی بالا باشد که در این صورت باید بلافاصله معالجه شود. سن شما تاثیری بر تشخیص فشار خون بالا ندارد؛ فشار خون ۱۴۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه معیاری برای همه افراد است، بدون توجه به سن.
فشار خون پایین چیست؟
طبق گفته متخصصان فشار خون، فشار خون پایین داشتن فشار خون پایین تر از ۹۰ روی ۶۰ میلی متر جیوه تعریف میشود.
فشار خون میتواند در دامنه گسترده‌ای، متفاوت باشد. به عنوان مثال هنگامی که قلب خون را به سراسر بدن پمپاژ میکند، فشار خون شما میتواند به یک عدد حداکثری (فشار خون سیستولیک) بین ۹۰ تا ۲۴۰ میلی متر جیوه برسد و زمانی که قلب شما در حالت استراحت قرار دارد، فشار خون شما می‌توانند تا عددی بسیار پایین (فشار دیاستولیک) یعنی سطحی بین ۴۰ تا ۱۶۰ میلیمتر جیوه پایین بیاید.
تنها در اقلیت بسیار اندکی از افراد با فشار خون پایین، یعنی فشار خون خوانده شده زیر ۹۰ روی ۶۰ میلیمتر جیوه است که یک مشکل اساسی وجود دارد که باعث میشود فشار خون آنها در این سطح باشد و ممکن است به درمان نیاز داشته باشند. بیشتر افراد مبتلا به فشار خون پایین، بسیار خوش شانس هستند؛ زیرا به طور متوسط زندگی طولانی‌تری خواهند داشت و باید سیاست‌های خوبی برای بازنشستگی خود اتخاذ کنند.
با این حال تعداد کمی از افراد دارای فشار خونی در این سطح وجود دارند که به درمان نیاز داشته باشند. تقریباً در تمام این موارد، فشار خون شما در هنگام ایستادن بسیار پایینتر است؛ به خصوص اگر به طور ناگهانی بلند شوید و بایستید. این افت فشار خون هنگام ایستادن، احتمالاً باعث علائم غش و یا سرگیجه میشود.
به طور طبیعی هنگامی که شما می‌ایستید، خون به سمت رگهای پاهای شما هجوم می‌آورد. این امر توسط اعصاب متوقف میشود و رگهای موجود در پاهای شما منقبض میشوند تا اطمینان حاصل شود که خون کافی به قلب شما باز می‌گردد و میزان خونی که قلب شما پمپاژ میکند کاهش پیدا نمی‌کند. این فرایند، خون رسانی به مغز را حفظ میکند.
با این حال اگر خون در رگهای شما جمع شود، خون کمتری به قلب شما باز می‌گردد و در نتیجه خون کمتری نیز پمپاژ میشود که به معنای رسیدن خون کمتر به مغز شما است. این وضعیت باعث ایجاد علائم سرگیجه میشود و ممکن است برخی افراد ضعف کنند. این دقیقا همان اتفاقی است که برای سربازان گارد در مراسم رژه می‌افتد و باعث غش کردن آنها میشود؛ زیرا آنها برای مدت طولانی در یک موقعیت می‌ایستند. شما میتوانید تاثیر این وضعیت را هنگامی که برای مدتی، به عنوان مثال جلوی یک قفسه کتاب خم می‌شوید و سپس ناگهان می ایستید، ببینید.
بنابراین اگر فشار خون شما پایین است و هنگام ایستادن ناگهانی نیز دچار علائم سرگیجه یا ضعف می‌شوید، باید برای بررسی فشار خون خود هم در حالت ایستاده و هم در هنگام دراز کشیدن، به پزشک متخصص فشار خون مراجعه کنید. این افت فشار خون هنگام ایستادن «افت فشار خون وضعی» نامیده میشود.
باید چه فشار خونی داشته باشم؟ فشار خون طبیعی چیست؟
فشار خون، اندازه گیری شدت فشار خون به دیواره شریانهای شما است. هرچه فشار روی شریانها و قلب شما بیشتر باشد، احتمال این که در آینده دچار مشکلات سلامتی شوید بیشتر است. بنابراین هر چه فشار خون پایینتر باشد، بهتر است.
فشار خون سیستولیک، یعنی بیشترین عدد یا حداکثر عدد فشار، معمولاً بین ۹۰ تا ۲۵۰ میلی متر جیوه و فشار خون دیاستولیک یا پایین ترین عدد خوانده شده، بین ۶۰ تا ۱۴۰ میلیمتر جیوه متغیر است.
از آنجا که با افزایش فشار خون، خطر حمله قلبی و سکته مغزی بیشتر میشود؛ بهتر است حتی اگر فشار خون بالا ندارید، سعی کنید فشار خون خود را پایین بیاورید. به عنوان مثال فردی که فشارخون ۱۳۵ روی ۸۵ دارد، در آینده دو برابر بیشتر از کسی که فشار خون ۱۱۵ روی ۷۵ دارد دچار سکته قلبی یا مغزی خواهد شد. بنابراین هر چه میزان فشار خون شما پایینتر باشد، بهتر است.
اعداد خوانده شده زیر، راهنمایی برای گرفتن سطح فشار خون و اقداماتی که ممکن است لازم باشد انجام دهید، است:
طبق گفته متخصص فشار خون، خوانش‌های مختلف فشار خون به چه معنا است؟
اگر پس از انجام آزمایش خون به متخصص فشارخون رجوع کنید،تعریف عدد فشارخون شامل موارد زیر می‌باشد:
- کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه: فشار خون شما طبیعی و سالم است. یک سبک زندگی سالم را دنبال کنید تا در همین سطح باقی بماند.
- بین ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه: ۱۴۰ روی ۱۹۰ فشار خون شما کمی بالاتر از سطح معمول است و باید سعی کنید آن را کاهش دهید. تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید تا زندگی سالم‌تری داشته باشید.
- ۱۴۰ روی ۹۰ یا بالاتر که طی چند هفته به همین شکل ثابت باشد: شما فشار خون بالایی دارید. شیوه زندگی خود را تغییر دهید و برای دریافت داروی مناسب، به پزشک و پرستار خود مراجعه کنید.
در چه صورت باید فشار خون چک و یا به متخصص فشار خون رجوع کرد ؟
متأسفانه بیشتر افراد با فشار خون بالا هیچ علامتی را احساس نمی‌کنند. اغلب افراد فکر می‌کنند که فشار خون بالا با سردرد یا سرگیجه همراه است، اما در واقع تنها تعداد کمی از افراد با فشار خون بالا این علائم را تجربه می‌کنند. تنها راه تشخیص فشار خون بالا، اندازه‌گیری مداوم فشار خون شما است.
بهترین راه برای بررسی منظم فشار خون، در نظر گرفتن آن به عنوان بخشی از برنامه مراقبت از سلامت بدن خود است. شما باید همانند قد و وزن خود، اعداد فشار خون خود را نیز بدانید.
شما میتوانید سطح فشار خون خود را در مطب پزشک فشار خون یا داروخانه محلی یا سالن ورزشی خود اندازه‌گیری کنید. هر فرد بالغ باید فشار خون خود را حداقل هر ۵ سال یک بار بررسی کند؛ اما انجام آن در فواصل زمانی کوتاه‌تر، بهتر است. اگر قبلاً فشار خون شما بالا خوانده شده است یا فشار خونی دارید که بین ۱۳۵ به ۸۵ و ۱۴۰ به ۹۰ mmHg است، باید حداقل هر سال خود را بررسی کنید.
دانستن سطح فشار خون یا همان طور که انجمن فشار خون ذکر میکند «دانستن اعداد خود»، راهی کلیدی برای داشتن زندگی طولانی و سالم است.
متخصص فشارخون چگونه بالا و یا پایین بودن فشار خون را درمان میکند؟
بسیاری از افراد، دریافت دارو را ترسناک و نگران کننده می‌دانند و درباره اثرات طولانی مدت آن نگران هستند. در حال حاضر درمان فشار خون بالا، نرخ موفقیت بالایی دارد و داروهای زیادی برای انتخاب کردن وجود دارند. این داروهای فشار خون بالا به طور گسترده تحت آزمایش قرار گرفته‌اند و برای استفاده بی‌خطر هستند و معمولاً هیچ عوارض جانبی ندارند یا عوارض جانبی کمی دارند.
عوارض جانبی گاهی اوقات اتفاق می‌افتد؛ اما داشتن گزینه‌های دارویی مختلف برای فشار خون بدین معنا است که اغلب می‌توان آنها را با تغییر قرص‌ها برطرف کرد. مهمتر از همه، قرص‌های شما به شما کمک می‌کنند تا زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشید.
متخصص فشار خون در چه صورت قرص برای بیمار تجویز میکند؟
مصرف دارو میتواند یک روش بسیار مفید برای کاهش فشارخون باشد. هر چه فشار خون شما بیشتر باشد، خطر ابتلا به سکته مغزی، حمله قلبی یا نارسایی قلبی در آینده بیشتر میشود.
مطالعات پژوهشی طی سی سال گذشته نشان داده‌اند که کاهش فشار خون باعث کاهش خطر ابتلا به این مشکلات در ادامه زندگی میشود.
برخی از افراد می‌توانند با ایجاد تغییر در سبک زندگی خود، فشار خون خود را کاهش دهند اما برای بسیاری دیگر، افزودن دارو به رژیم غذایی بیمار موفق آمیزترین روش برای کاهش فشار خون در طولانی مدت است. اگر دارای شرایط زیر باشید از شما خواسته میشود داروهای فشارخون مصرف کنید:
- اعداد فشار خون خوانده شده برای شما بالاتر از سطح مشخصی باشد به عنوان مثال ۱۶۰ / ۱۰۰ mmHg
- احتمال قرار داشتن شما در معرض خطر سکته مغزی یا بیماری قلبی در آینده زیاد باشد؛ زیرا علاوه بر فشار خون بالا، عوامل خطرزای دیگری نیز دارید؛ به عنوان مثال بالا بودن سطح کلسترول یا سیگار کشیدن.
- قبلاً تغییراتی در رژیم غذایی خود و سبک زندگی خود ایجاد کرده‌اید اما این تغییرات، فشار خون شما را به اندازه کافی کاهش نداده است.
