افزايش فشار خون ريوي، يکی از بيماري‌هاي نادر ريه است که در آن تنگ شدن سرخرگ‌هايي که خون را از قلب به ريه‌ها مي‌برند، باعث مي‌شود که خون کافي در رگ‌هاي درون ريه‌ها جريان پيدا نکند. در نتيجه، فشار خون در اين سرخرگ‌ها که به آن‌ها سرخرگ ريوي گفته مي‌شود، از حد طبيعي بسيار بالاتر مي‌رود. فشار خون ریوی بالا، باعث افزايش فشار بر بطن راست قلب و در نتيجه، بزرگ شدن اندازه آن می‌شود. با افزايش فشار کاري و اندازه بطن راست، به مرور زمان اين بطن ضعيف تر مي‌شود و توانايي خود براي پمپ کردن خون کافي به ريه‌ها را از دست مي‌دهد. تا جايي که در نهايت سمت راست قلب دچار نارسايي مي‌شود.
علت افزايش فشار خون ريوي چيست؟
افزايش فشار خون ريوي با التهاب و تغيير شکل سلول‌هايي که ديواره سرخرگ‌هاي ريوي را پوشش مي‌دهند، آغاز مي‌شود. عوامل دیگری هم می‌توانند بر ساختار سرخرگ‌های ریوی تأثیر گذاشته و باعث افزایش فشار خون ریوی شوند. برای مثال، برخی از عواملی که می‌توانند عامل افزایش فشار خون ریوی باشند عبارت است از:
- فشردگی و تنگی دیواره سرخرگ‌ها
- سفت بودن دیواره سرخرگ‌ها در زمان تولد یا سفت شدن آن در نتیجه رشد بیش از حد سلول‌ها
- تشکیل لخته خون در سرخرگ‌ها
افزایش فشار خون ریوی گروه 1 ممکن است هیچ علت شناخته شده‌ای نداشته باشد یا به صورت ارثی بروز پیدا کند. برخی از بیماری‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش فشار خون ریوی گروه 1 شود. برای مثال می‌توان به عفونت ویروس اچ آی وی، بیماری‌های قلبی مادرزادی و بیماری سلول‌های داسی شکل اشاره کرد. همچنین مصرف داروهای ضد استرس (مانند کوکائین) و برخی از داروهای رژیمی می‌تواند منجر به بروز فشار خون بالای سرخرگ ریوی شود.
بیماری‌های متعددی دیگری هم وجود دارد که می‌تواند باعث بروز فشار خون بالای ریوی گروه‌های 2 تا 5 (که اغلب تحت عنوان فشار خون ریوی ثانویه شناخته می‌شوند) شود. از جمله:
- بیماری‌های دریچه میترال
- بیماری‌های ریوی مانند بیماری انسداد مزمن ریه (سی او پی دی)
- بیماری وقفه تنفسی در خواب
- بیماری سارکوئیدوز
آیا شما در معرض ابتلاء به افزایش فشار خون ریوی هستید؟
تعداد دقیق افرادی که مبتلا به فشار خون بالای ریوی هستند به طور دقیق مشخص نیست. افزایش فشار خون سرخرگ ریوی گروه 1 که علت شناخته شده‌ای هم ندارد، بیماری نادری است. این بیماری در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، غالباً اضافه وزن دارند.
انواعی از فشار خون بالای ریوی که در نتیجه بیماری‌ها یا عوارض دیگر ایجاد می‌شود، معمولاً شایع‌تر است. این نوع فشار خون ریوی معمولاً در سنین بین 20 تا 60 سال اتفاق می‌افتد، اما در هر سنی احتمال ابتلاء به آن وجود دارد. افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلاء به افزایش فشار خون ریوی هستند، عبارتند از:
- افرادی که سابقه بروز این بیماری را در اعضای فاميل و خانواده دارند.
- افرادی که به بیماری‌ها و ناراحتی‌های خاصی مانند بیماری‌های قلبی و ریوی، بیماری کبد، ویروس اچ آی وی یا تشکیل لخته خون در سرخرگ‌های ریه مبتلا هستند.
- افرادی که داروهای ضد استرس (مانند کوکائین) یا برخی داروهای رژیمی مصرف می‌کنند.
- افرادی که در مناطق دارای ارتفاع بالا زندگی می‌کنند.
نشانه‌ها و علائم افزایش فشار خون ریوی چیست؟
نشانه‌ها و علائم افزایش فشار خون ریوی عبارت است از:
- تنگی نفس در زمان انجام فعالیت‌های عادی مانند بالا رفتن از دو ردیف پله
- خستگی
- درد قفسه سینه
- تپش قلب سریع
- درد در ناحیه بالا و راست شکم
- کاهش اشتها
به مرور زمان و با بدتر شدن بیماری فشار خون بالای ریوی، ممکن است شما برای انجام هر نوع فعالیت فیزیکی دچار مشکل شوید. در این مرحله نشانه‌ها و علائم دیگری بروز می‌کند که عبارت است از:
- احساس سر گیجه مخصوصاً در زمان انجام فعالیت‌های بدنی
- غش کردن در بعضی مواقع
- ورم کردن ران و قوزک پاها
- قرمزی و برافروختگی لب‌ها و پوست
افزایش فشار خون ریوی چگونه درمان می‌شود؟
بیماری افزایش فشار خون ریوی هیچ درمانی ندارد. با این حال، درمان‌هایی برای رفع علائم این بیماری و کند کردن روند پیشرفت آن وجود دارد.
افزایش فشار خون ریوی از طریق روش‌های مختلفی مانند دارو، عمل جراحی و روش‌های دیگر درمان می‌شود. انتخاب روش درمانی به نوع این بیماری و شدت آن در فرد مبتلا بستگی دارد.
فشار خون بالای سرخرگ ریوی گروه 1
درمان‌هایی که برای این بیماری وجود دارد شامل دارو و عمل پزشکی است.
داروها
پزشک شما ممکن است داروهایی برای رفع التهاب رگ‌های خونی در ریه‌ها و کاهش رشد بیش از حد سلول‌ها در دیواره این رگ‌ها تجویز کند. نمونه‌ای از داروهایی که برای فشار خون بالای سرخرگ ریوی گروه 1 تجویز می‌شود عبارت است از:
- بازدارنده‌هاي فسفو دي استراز – 5 مانند سيلدنافيل
- پروستانوئيدها مانند اپوپروستنول
- داروهاي ضد گيرنده‌هاي اندوتلين مانند بوسنتان آمبريسنتان
- مسدود کننده‌هاي کانال کلسيم مانند ديلتيازم
عمل‌هاي جراحي
اگر شما مبتلا به فشار خون بالاي سرخرگ ريوي گروه 1 باشيد، ممکن است پزشک شما يکي از عمل‌هاي زیر را برای شما توصیه کند:
- سپتوستومی دهلیزی
- پیوند ریه
- پیوند قلبی – ریوی
فشار خون ریوی گروه 2
عوارض و مشکلاتی مانند بیماری دریچه میترال که بر قسمت چپ قلب اثر می‌گذارد، می‌تواند منجر به فشار خون ریوی گروه 2 شود. بنابراین درمان بیماری اولیه می‌تواند به درمان فشار خون بالای ریوی هم کمک کند. درمان‌هایی که به این منظور استفاده می‌شود معمولاً شامل تغییر در سبک زندگی، مصرف دارو و انجام عمل جراحی می‌باشد.
فشار خون ریوی گروه 3
مشکلات ریوی مانند بیماری انسداد مزمن ریه و بیماری درون شبکه‌ای ریه ممکن است باعث فشار خون ریوی گروه 3 شوند. برخی از بیماری‌ها و اختلالات خواب مانند وقفه تنفسی در زمان خواب نیز می‌توانند باعث بروز فشار خون ریوی گروه 3 شوند.
در صورت مبتلا شدن به این نوع از فشار خون ریوی، ممکن است نیاز به درمان اکسیژنی داشته باشید. درمان اکسیژنی برای افزایش سطح اکسیژن خون استفاده می‌شود. به این منظور، شما احتمالاً اکسیژن را از طریق شاخک‌های پلاستیکی نرمی که درون بینی قرار می‌گیرند، دریافت خواهید کرد. درمان اکسیژنی می‌تواند در خانه یا بیمارستان انجام شود.
فشار خون ریوی گروه 4
فشار خون ریوی گروه 4 در اثر تشکیل لخته خون در ریه‌ها یا ابتلاء به بیماری‌هایی که منجر به لخته شدن خون می‌شود، ایجاد می‌گردد. اگر شما مبتلا به این نوع از فشار خون ریوی باشید، احتمالاً پزشک شما داروهای رقیق کننده خون برایتان تجویز خواهد کرد. این داروها از تشکیل شدن یا بزرگ شدن لخته‌های خونی جلوگیری می‌کند. در برخی از موارد هم پزشک برای برطرف کردن گرفتگی سرخرگ‌های ریوی که به خاطر لخته‌های خونی قدیمی ایجاد شده است، از عمل جراحی استفاده می‌کند.
فشار خون ریوی گروه 5
مشکلات و بیماری‌های مختلفی از قبیل بیماری تیروئید و سارکوئیدوز می‌تواند عامل ایجاد فشار خون ریوی گروه 5 باشد. فشاری که از اجسامی مانند تومورها روی سرخرگ‌های ریوی وارد می‌شود نیز ممکن است منجر به فشار خون ریوی گروه 5 شود. این نوع از فشار خون ریوی از طریق درمان عامل ایجاد کننده آن، درمان می‌شود.
همه انواع فشار خون ریوی
برای درمان تمامی انواع فشار خون ریوی ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده شود. این روش‌ها عبارت است از:
- داروهای ادرارآور که تحت عنوان قرص‌های آب یا قرص فشار خون هم شناخته می‌شوند.
- داروهای رقیق کننده خون
- دایگوکسین
- اکسیژن درمانی
- درمان فیزیکی
زندگی با بیماری فشار خون بالای ریوی
شما می‌توانید با همکاری پزشک خود، علائم این بیماری را کنترل کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کنید.
مراقبت‌های همیشگی
برنامه درمانی خود را طبق دستور پزشک دنبال کنید. اگر علائم بیماری تشدید شد یا علائم جدیدی بروز پیدا کرد، به پزشک خود اطلاع دهید. هر چقدر علائم این بیماری زودتر تشخیص داده شود، درمان آن‌ها ساده‌تر خواهد بود.
تغییر سبک زندگی
ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند به کنترل علائم این بیماری کمک کند. نوع این تغییرات به نوع بیماری که شما به آن مبتلا هستید، بستگی دارد. از پزشک خود بپرسید که چه تغییراتی را باید در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
ترک سیگار
اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید. سیگار باعث بدتر شدن علائم فشار خون ریوی می‌شود. برای آشنایی با برنامه‌ها و محصولاتی که می‌تواند برای ترک سیگار به شما کمک کند، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین از قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران اجتناب کنید. تصلب شرایین (تجمع مواد چرب در شریان‌ها) ، بیماری‌های عروق کرونری قلب که نهایتاً منجر به حمله قلبی می‌شود، از جمله موارد تاثیر سیگار بر قلب می باشد .
رعایت رژیم غذایی سالم
رعایت یک رژیم سالم غذایی و نگه داشتن وزن در حد سلامت، بخشی از تغییرات سبک زندگی هستند. یک رژیم غذایی سالم شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌باشد. همچنین این رژیم شامل گوشت کم چرب، گوشت مرغ، ماهی، لبنیات و شیر کم چرب یا بدون چربی می‌باشد. مقدار چربی‌های اشباع، چربی ترانس، کلسترول، سدیم (نمک) و قند هم در یک رژیم غذایی سالم باید پایین باشد.
تحرک داشته باشید
تحرک بدنی جزء مهمی از یک سبک زندگی سالم است. سعی کنید فعالیت‌های فیزیکی مانند پیاده روی را به طور منظم انجام دهید. این کار باعث حفظ قدرت ماهیچه‌ها و کمک به فعال ماندن بدن شما می‌شود. از فعالیت‌هایی که باعث مشکلات تنفسی، سر گیجه یا درد قفسه سینه می‌شود اجتناب کنید.
مشکلات روحی
با تیم مراقبتی خود درباره احساسات و وضعیت روحی خود صحبت کنید. مشاوره با یک مشاور حرفه‌ای نیز می‌تواند به شما در رفع مشکل کمک کند. در صورت مبتلا شدن به افسردگی شدید، پزشک شما ممکن است داروها یا درمان‌های دیگری را برای شما تجویز کند که بهبود کیفیت زندگی شما را تسهیل کند.
