آنژیوگرافی یک فرایند است که برای تشخیص و درمان برخی بیماری‌های قلبی، درد در قفسه سینه و حملات قلبی استفاده می‌شود. این فرایند می‌تواند از طریق شریان‌های دست یا پا انجام شود. در آنژیوگرافی از طریق دست، پزشک یک لوله باریک و بلند به نام کاتتر را از طریق عروق رادیال (رگ‌های خونی در دست و بازو) وارد بدن می‌کند. سپس با استفاده از هدایت اشعه ایکس، این لوله را از طریق عروق خونی به قلب می‌برد. پزشک ممکن است برای تصویربرداری از شریان‌های قلب، رنگ مخصوصی را درون کاتتر تزریق کند. همچنین، ممکن است یک بالون نیز به کاتتر وصل شده باشد که با استفاده از آن، انسداد عروق خونی تا قلب را برطرف می‌کند.
چرا ممکن است به آنژیوگرافی از راه دست نیاز داشته باشیم؟
آنژیوگرافی از طریق دست به دلایل مختلفی انجام می‌شود. اگر شما دچار درد قفسه سینه هستید، ممکن است نیاز به انجام آنژیوگرافی از طریق دست داشته باشید. این فرایند به شما کمک می‌کند تا مشخص شود که آیا عروق قلبی به دلیل بیماری‌های عروق کرونری مسدود شده‌اند یا خیر. این تست همچنین به عنوان آنژیوگرافی کرونری نیز شناخته می‌شود.
- پزشک ممکن است یک بالون در نوک کاتتر قرار دهد. زمانی که بالون جایگذاری شد، آن را باد می‌کنند تا پلاکها به سمت دیواره عروق خونی حرکت کنند. با این کار، جریان خون در شریان افزایش می‌یابد. یک استنت نیز غالباً در محل انسداد قرار داده می‌شود تا عروق باز بمانند.
- اگر شما به آنژیوگرافی قلبی نیاز داشته باشید احتمالاً پزشک انجام نوع ترانس رادیال و یا آنژیوگرافی از راه دست را به شما توصیه می‌کند. آنژیوگرافی از دست ممکن است خطرات کمتری نسبت به روش‌های دیگری که برای باز کردن عروق در پا (ترانس فیمورال) انجام می‌شود داشته باشد.
- دوران بهبودی شما نیز ممکن است کوتاه‌تر و راحت‌تر از زمانی است که از روش ترانس فیمورال (آنژیوگرافی از پا) استفاده می‌شود.
- همه مراکز جراحی به طور معمول روش آنژیوگرافی از راه دست را انجام نمی‌دهند. از پزشک خود در این مورد سؤال کنید.
چگونه باید برای انجام آنژیوگرافی از دست آماده شد؟
از پزشک در مورد نحوه آماده شدن برای انجام این عمل سؤال کنید. ممکن است نیاز باشد که مصرف برخی داروهای خود را نیز از قبل متوقف کنید.
پزشک ممکن است انجام برخی آزمایش‌ها را پیش از انجام این عمل برای شما تجویز نماید که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس از قفسه سینه
- الکتروکاردیوگرام برای بررسی ریتم ضربان قلب
- آزمایش خون برای بررسی وضعیت سلامت عمومی
- اکوکاردیوگرام برای بررسی آناتومی قلب و جریان خون در قلب
قبل از شروع عمل نیز ممکن است یک خط وریدی نیز در دست یا بازوی شما قرار داده شود. تمام موهای قسمتی که قرار است کاتتر وارد عروق شود برداشته می‌شود. ممکن است داروهایی نیز به منظور پیشگیری از لخته شدن خون به شما داده شود.
حین انجام آنژیوگرافی از راه دست چه اتفاقی می‌افتد؟
با پزشک خود در مورد نتایج مورد انتظار صحبت کنید. برخی جزئیات عمل بر اساس دلیلی که آنژیوگرافی برای آن انجام می‌شوند متفاوت است. در بیشتر موارد، متخصص قلب و تیم پرستاران این عمل را در آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلب انجام می‌دهند. به طور معمول:
- به شما داروهای خواب‌آور داده می‌شود اما شما حین انجام برخی انواع آنژیوگرافی قلبی بیدار و هشیار خواهید بود.
- حین انجام این عمل، تیم پزشکی به دقت بر علائم حیاتی شما نظارت دارند.
- جریان خون در مچ دست و دست شما قبل از انجام عمل اندازه‌گیری می‌شود.
- داروی بیحسی نیز برای بیحس کردن نقطه‌ای که کاتتر از آن وارد عروق می‌شود به شما تزریق می‌شود.
- پزشک از یک سوزن برای دسترسی به عروق خونی در بازوی شما استفاده می‌کند. به ندرت نیاز با ایجاد شکاف به وسیله ابزارهای جراحی خواهد بود.
- پزشک یک سیم نازک را وارد سرخرگ شما کرده و آن را در مسیر رگ هدایت می‌کند.
- این سیم به عنوان هادی به کار برده می‌شود و کاتتر روی آن قرار میگیرد. پزشک کاتتر را تا رسیدن به قلب حرکت می‌دهد و سپس سیم هادی را خارج می‌کند.
- پزشک ممکن است برای بررسی و مشاهده دقیق حرکت کاتتر از عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس و اکوکاردیوگرام کمک میگیرد.
- با استفاده از کاتتر، پزشک مرحله بعد عمل را انجام می‌دهد. به عنوان مثال، وی عروق کورونری مسدود شده باز می‌کند.
- زمانی که عمل پایان یافت، کاتتر از عروق خونی بیرون کشیده می‌شود.
- محل ورود کاتتر بسته شده و باندپیچی می‌شود. پرستار روی محل خروج کاتتر را فشار می‌دهد تا از خونریزی جلوگیری شود.
پس از انجام آنژیوگرافی از راه دست چه اتفاقی می‌افتد؟
در مورد این که پس از انجام عمل چه انتظاری باید داشته باشید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است متناسب با دلیلی که شما به خاطر آن تحت آنژیوگرافی قرار گرفته‌اید، دستورالعمل‌هایی به شما بدهد. به طور معمول:
- ممکن است تا مدتی دچار گیجی و سردرگمی باشید.
- ضربان قلب، تنفس، فشار خون و سطح اکسیژن خون شما به دقت تحت نظر است.
- ممکن است کمی درد داشته باشید اما نباید درد شدیدی احساس کنید. برای تسکین درد در صورت لزوم به شما داروهای مسکن داده می‌شود.
- اگر عروق قلبی شما باز شده باشد یا استنت گذاشته باشید ممکن است پزشک به منظور جلوگیری از لخته شدن خون به شما داروهایی بدهد.
- پزشک ممکن است دستور انجام برخی آزمایش‌ها نظیر الکتروکاردیوگرام یا اکوکاردیوگرام را پس از انجام عمل به شما بدهد.
- اگر وضعیت شما پایدار باشد، در همان روز از بیمارستان ترخیص خواهید شد. در این صورت یک نفر باید همراه شما باشد که رانندگی کرده و شما را به منزل برساند.
پس از ترخیص از بیمارستان:
- بپرسید که چه داروهایی باید مصرف کنید. در صورت لزوم می‌توانید داروهای مسکن مصرف کنید.
- شما پس از مدت کوتاهی می‌توانید به فعالیت‌ها و امور روزمره خود بپردازید اما از انجام فعالیت‌های سنگین و بلند کردن اجسام سنگین تا چند روز پس از انجام عمل باید بپرهیزید.
- به موقع دوباره به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت افزایش تورم، درد قفسه سینه، افزایش خونریزی یا ترشحات، تب یا علائم شدید با پزشک تماس بگیرید. همه دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرده و داروهای تجویزی، ورزش‌ها، رژیم غذایی و مراقبت از زخم‌ها را مطابق دستور پزشک مصرف کرده و انجام دهید.
خطرات احتمالی ناشی از انجام آنژیوگرافی از راه دست چیست؟
به طور معمول، خطرات احتمالی ناشی از انجام آنژیوگرافی ازطریق دست بسیار کم و ناچیز است. در صورت استفاده از روش آنژیوگرافی از دست حتی ممکن است احتمال بروز برخی از این عوارض باز هم کاهش یابد. برخی از عوارض احتمالی ناشی از این عمل عبارتند از:
- ضربان نامنظم قلب
- سوراخ شدن قلب یا عروق کرونری
- واکنش‌های آلرژیک
- لخته شدن خون. این عارضه ممکن است باعث سکته مغزی یا بروز مشکلات دیگر شود.
- عفونت
- خونریزی شدید
- درد و تورم در محل ورود کاتتر
- آسیب‌دیدگی عصبی در دست و مچ دست
- آسیب‌دیدگی عروق خونی در دست و مچ دست
خطرات و ریسک‌ها بر اساس سن، مشکلات قلبی و علتی که برای آن تحت این عمل قرار گرفته‌اید متفاوت است. از پزشک خود در مورد ریسک‌ها و خطرات احتمالی سؤال کنید.
