اکوکاردیوگرام (اکو) یک آزمایش سونوگرافی است که از امواج صوتی برای مشاهده قلب استفاده می‌کند. این آزمایش بی‌خطر، بدون درد و بدون تابش اشعه است. در حین انجام این آزمایش میتوان تصاویر قلب کودک را روی یک مانیتور کوچک مشاهده کرد. اکوکاردیوگرام شبیه سونوگرافی است که بسیاری از خانم‌ها قبل از تولد نوزاد آن را تجربه کرده‌اند. با این حال اکوکاردیوگرام به طور خاص روی قلب و رگ‌های خونی احاطه کننده آن تمرکز می‌کند.
اکوکاردیوگرافی برای تشخیص مشکلات قلبی و همچنین به عنوان راهنمای جراحی قلب و کاتتریزاسیون‌های پیچیده قلبی استفاده میشود. «کودکان» یکی از اولین آزمایش‌های اکوکاردیوگرافی دیجیتال در جهان را ایجاد کرده و همچنان پیشگام پیشرفت فناوری‌های جدید برای بهینه سازی مراقبت از بیماران است. آزمایشگاه دیجیتال اکوکاردیوگرافی ما این امکان را برای تمام پزشکان منطقه کشور و جهان فراهم می‌کند تا اکوکاردیوگرام‌های متخصصین قلب کودکان را برای بررسی، از هر کامپیوتری ارسال کنند.
تیم کودکان، اکوکاردیوگرافی بستری و سرپایی و همچنین روش‌های آرام بخش را ارائه می‌کند.
انواع مختلف اکوکاردیوگرافی چیست؟
چهار نوع خاص از اکوکاردیوگرافی وجود دارد.
اکوکاردیوگرافی M-Mode
این اکو ساده‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی است و تصویری را تولید می‌کند که بیشتر از آن که شبیه تصویر حقیقی ساختارهای قلب باشد، مشابه یک ردیابی است. اکوکاردیوگرافی M-Mode برای بررسی ساختارهای قلبی مانند فضای پمپاژ قلب، اندازه خود قلب و ضخامت دیواره‌های قلب مفید است
اکوکاردیوگرافی داپلر
اکوی داپلر برای بررسی و اندازه گیری جریان خون در درون محفظه‌ها و دریچه‌های قلبی استفاده میشود. میزان خون پمپاژ شده به خارج در هر ضربان، نشانگر عملکرد قلب است. داپلر همچنین می‌تواند جریان غیر طبیعی خون در قلب که نشان‌دهنده مشکلاتی مانند وجود سوراخ بین محفظه‌های قلب، مشکل یک یا چند دریچه از چهار دریچه قلب یا مشکلی در دیواره‌های قلب هستند را نشان دهد.
داپلر رنگی
داپلر رنگی یک شکل پیشرفته از اکوکاردیوگرافی داپلر است. در داپلر رنگی، رنگ‌های مختلف برای تعیین جهت گردش خون استفاده می‌شوند که این امر تفسیر تصاویر داپلر را ساده‌تر می‌کند.
اکوکاردیوگرافی دو بعدی (2D)
این تکنیک برای رویت ساختارهای واقعی قلب و حرکت ساختارهای حقیقی آن استفاده میشود. نمای اکوی دو بعدی روی مانیتور، مخروطی شکل مشاهده میشود و میتوان حرکت ساختارهای قلبی را در زمان حقیقی مشاهده کرد. این امر به پزشک این امکان را می‌دهد تا ساختارهای مختلف قلب را در حال کار مشاهده کرده و آنها را ارزیابی کند.
اکوکاردیوگرام جنین
اکوکاردیوگرام جنین یک فرآیند دقیق است که قبل از تولد نوزاد، با استفاده از سونوگرافی، از قلب جنین تهیه میشود. در این فرآیند، یک مبدل کوچک روی شکم مادر باردار قرار می‌گیرد و امواج صوتی التراسونیک به سمت جنین ارسال می‌شوند. این امواج به اندام‌های جنین، از جمله قلب، برخورد می‌کنند و پس از انعکاس، تصاویری از قسمت‌های مختلف قلب به دوربین بازمی‌گردند. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا ساختار و عملکرد قلب جنین را بررسی کند. همچنین، امواج صوتی قادر به تشخیص جریان خون در قلب کودک نیز هستند. این فرآیند به پزشک امکان می‌دهد تا به طور دقیق ساختار و عملکرد قلب جنین را ارزیابی کند.
چه کسانی به اکوکاردیوگرام جنین نیاز دارند؟
اکوکاردیوگرام جنین برای زنان زیر توصیه میشود:
- مادرانی که یکی از بستگان درجه یک جنین آنها دچار نقص مادرزادی قلب باشد. خویشاوند درجه اول شامل مادر یا پدر نوزاد یا هر یک از خواهران و برادران او هستند.
- اگر سابقه اختلالات خانوادگی شناخته شده‌ای وجود داشته باشد که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند؛ مانند سندروم مارفان یا توبروس اسکلروزیس.
- اگر نوزاد متولد نشده دچار ناهنجاری ژنتیکی؛ از جمله اختلالات ناشی از تعداد غیر طبیعی کروموزوم، تشخیص داده شود؛ اختلالاتی مانند سندروم داون.
- آمینو سنتز غیر طبیعی
- اگر مادر داروهایی را مصرف کرده باشد که بروز نقص مادرزادی قلب، از عوارض شناخته شده آنها باشند؛ مانند آکوتان.
- اگر مادر مشکلات سلامتی خاصی مانند دیابت از نوع دیابت قبل از بارداری، فنیل کتونوری یا بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک داشته باشد.
- اگر مادر در دوران بارداری عفونت‌های خاصی مانند سرخچه یا CMV داشته باشد.
- اگر یک ناهنجاری قلبی در سونوگرافی معمول رویت شود.
- اگر در سونوگرافی‌های معمول، ناهنجاری خارج از قلب جنین تشخیص داده شود؛ مانند وجود مایعات اضافی اطراف ریه یا قلب یا ناهنجاری یکی از ارگان‌های دیگر مانند کلیه‌ها یا مغز.
- ضربان یا ریتم غیر طبیعی قلب جنین؛ ضربان نامنظم ضربانی است که بسیار سریع یا بسیار آهسته باشد.
نحوه ی انجام اکوی قلب نوزاد
کودک در اتاق معاینه کودکانه ما دراز می‌کشد؛ نه در یک اتاق عمل. بسیاری از اتاق‌های معاینه، به تلویزیون مجهز شده‌اند تا کودک سرگرم نگه داشته شود. کودک باید از کمر به بالا برهنه باشد و یک روپوش کوتاه را برای پوشیدن انتخاب کند.
به منظور بهبود کیفیت تصاویر، یک ژل بی‌رنگ و گرم روی پوست ناحیه قفسه سینه که محل قلب است مالیده میشود و یک وسیله میکروفون مانند یا همان مبدل، روی ژل و روی پوست قرار می‌گیرد. مبدل از امواج صوتی استفاده می‌کند که به قسمت‌های مختلف قلب کودک ارسال شده و تصاویری را ایجاد می‌نماید.
به منظور به دست آوردن تصاویر، مبدل روی قفسه سینه شکم و ناحیه گردن حرکت می‌کند.
صداهایی که ممکن است از دستگاه اکو شنیده شود، صدای خونی است که از یک بطن به بطن دیگر جریان پیدا می‌کند و دریچه‌ها با حرکت خون در قلب، باز و بسته می‌شوند.
رنگ‌هایی که روی صفحه نمایش مشاهده می‌شوند، رنگ‌های خون نیستند. این رنگ‌ها به ما می‌گویند که خون در چه جهتی جریان دارد. رنگ قرمز نشان می‌دهد که خون در حال حرکت به سوی مبدل است و رنگ آبی نشان دهنده دور شدن خون از آن می‌باشد. ممکن است کودک از فشار مبدل احساس ناراحتی کند. اکو سونوگراف‌های کودکان، به نحوی آموزش داده شده‌اند که اسکن‌ها را تا حد امکان بدون درد و برانگیختن حساسیت بیمار انجام دهند.
کامپیوتر اطلاعات را از مبدل دریافت کرده و آن را به تصویری از قلب تبدیل می‌کند که روی صفحه نمایش دیده میشود. این تصویر در یک سیستم ذخیره دیجیتالی ثبت میشود تا متخصصین قلب و عروق برای بررسی و مشاهده آن اقدام کنند.
تست اکوی قلب کودک از نوزادی تا 36ماهگی
اگر یک کودک، چهار سال یا کمتر داشته باشد، ممکن است برای انجام اکوکاردیوگرام آرام بخش نیاز داشته باشد. این کار از طریق دادن یک داروی خفیف خواب انجام میشود که معمولاً از طریق دهان مصرف می‌گردد.
قبل از دادن آرامبخش به کودک، باید معده او خالی باشد. باید دستورالعمل های زیر دنبال شود:
- نوزادان تازه متولد شده تا ۵ ماهه: تا ۴ ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده، شیر یا مواد جامد مصرف نشود.
- نوزادان ۶ تا ۳۶ ماهه: تا ۶ ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده، شیر یا مواد جامد مصرف نشود.
- کودکان بالای ۳۶ ماه: تا ۸ ساعت قبل از عمل برنامه ریزی شده شیر یا مواد جامد مصرف نشود.
مایعات شفاف (آب سیب، Kool-Aid، شیر مادر، سون آپ، آب میوه توت خرس و غیره) را میتوان تا ۲ ساعت قبل از آزمایش به کودکانی که ماده آرام بخش دریافت کرده‌اند، خوراند.
اگر لازم باشد کودک آرام بخش دریافت کند، ما تمام تلاش خود را برای بیدار نگه داشتن کودک تا زمان دریافت داروی آرامبخش به کار می‌بریم. به تعویق انداختن خواب کودک باعث سریع‌تر به خواب رفتن او پس از دریافت ماده آرامبخش میشود.
معمولاً کودکان بزرگتر از ۴ سال در محل آزمایش اکوکاردیوگرافی، به آرام بخش نیاز ندارند. اگر یک کودک بزرگتر به دریافت ماده آرامبخش نیاز داشته باشد، ممکن است لازم باشد آزمایش در اتاق عمل و با پشتیبانی متخصص بیهوشی انجام شود.
اگر کودک ماده بی‌حسی دریافت نکرده باشد، می‌تواند بلافاصله پس از انجام آزمایش غذا بخورد و به انجام امور معمول خود بپردازد. مگر اینکه خلاف آن به شما گفته شود.
چه کسی آزمایش را انجام می‌دهد؟
این آزمایش توسط یک متخصص سونوگرافی با تخصص در اکوکاردیوگرافی انجام میشود. در صورتی که تکنسین مجوز لازم را نداشته باشد، پزشک نظارت می‌کند و به او کمک می‌کند.
گاهی اوقات یک پزشک متخصص می‌تواند تمام فرآیند اکوکاردیوگرافی را انجام دهد. همچنین، گاهی اوقات یک متخصص قلب و عروق با تخصص در اکوکاردیوگرافی، پس از انجام آزمایش، تصاویر را بررسی کرده و ممکن است تصاویر بیشتری ضبط و ثبت کند.
چه کسی نتایج را تفسیر می‌کند؟
یک متخصص قلب و عروق که دارای تخصص در اکوکاردیوگرافی است نتایج را بررسی کرده و گزارشی تهیه می‌کند.
اکوکاردیوگرام چه مدت طول می‌کشد؟
اگر بیمار کودکی باشد که ماده آرامبخش دریافت نکرده است اما در طول آزمایش همکاری می‌کند، اکو حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. اگر کودکی برای انجام آزمایش داروی آرامبخش دریافت کند، باید تا زمانی که پرستار یا پزشک تشخیص دهند که کودک آماده ترک بیمارستان است بستری باقی بماند. معمولاً حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد از بیدار شدن از خواب، بیمار بستری می‌ماند.
چگونه باید درباره نتایج آزمایش آگاهی کسب کنم؟
متخصص قلب و عروق شما می‌تواند نتایج الکتروکاردیوگرام را فوراً بررسی کرده و قبل از ترک محل نتایج را به شما گزارش کند.
نتایج اکوکاردیوگرام کودک را میتوان ۲۴ ساعت پس از انجام آزمایش، از پزشک تجویز کننده آن دریافت کرد.
