ایسکمی قلبی چیست؟ درمان بیماری ایسکمیک قلب با تغدیه، دارو و جراحی

علت ایجاد ایسکمی قلب

بیماری ایسکمیک قلب در اثر کاهش جریان خون در یک یا چند رگ خونی (سرخرگ‌های کرونری) که اکسیژن را به قلب می‌رسانند ایجاد می‌شود. با کاهش جریان خون، عضلات قلب جهت عملکرد مناسب به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند. در صورتی که پلاک یا رسوب چربی به تدریج تجمع پیدا کند، ایسکمی قلبی با گذشت زمان ایجاد می‌شود. ولی چنانچه سرخرگ به طور ناگهانی مسدود شود، این بیماری به سرعت بروز می‌کند. به همین دلیل ایسـکمی قلبی بیشـتر در اثر مواردی ماننـد ابتـلا به آترو اسکلروز ( تجمع پلاک بر دیواره سرخرگ‌های کرونری)، وجود لخته‌های خونی، اسپاسم سرخرگ کرونری یا بیماری‌های خطرناکی که نیاز قلب به اکسیژن را افزایش می‌دهند ایجاد می‌شود.

عوامل مؤثر در بروز ایسکمی قلبی

برخی از عوامل احتمال ایجاد ایسکمی قلبی را افزایش می‌دهند. این عوامل در همه افراد باعث بروز ایسکمی قلبی نمی‌شوند. عوامل مؤثر در ایجاد ایسکمی قلبی عبارتند از:

• دیابت
• سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی
• کلسترول بالای خون
• فشار بالای خون
• میزان بالای تری‌گلیسیرید در خون
• چاقی
• عدم فعالیت جسمانی
• مصرف دخانیات

علائم ایسکمی قلبی

سرخرگ‌های کرونری اکسیژن را به قلب می‌رسانند. ایسکمی قلبی باعث کاهش جریان خون در این سرخرگ‌ها می‌شود. در این حالت علائم مختلفی ایجاد می‌شوند؛ شدت این علائم در هر فردی متفاوت می‌باشد.

علائم شایع بیماری 

امکان دارد علائم ایسکمی قلبی به طور روزانه و یا در برخی از مواقع ایجاد شوند. علائم شایع شامل درد و فشار در قفسه سینه و تنگی نفس می‌باشند. در ارتباط با این علائم موارد زیر بایستی مورد توجه قرار بگیرند:

علائم با استراحت یا مصرف دارو بهبود پیدا می‌کنند.

امکان دارد درد از قفسه سینه به دست‌ها، کمر یا قسمت‌های دیگر انتشار پیدا کند.

در برخی از موارد علائم ایسکمی قلبی مشابه علائم سوء هاضمه می‌باشد. (این حالت در زنان بیشتر شایع است)

علائم ایسکمی قلبی به صورت مداوم ایجاد می‌شوند.

علائم این بیماری در زمان فعالیت‌های شدید جسمانی ایجاد می‌شوند.

معمولاً علائم این بیماری برای مدت کوتاهی بروز می‌کنند (پنج دقیقه یا کمتر)

علائم خطرناک

در برخی از موارد ایسکمی قلبی می‌تواند خطرناک باشد. در صورت بروز علائم زیر بایستی سریعاً به پزشک مراجعه شود:

درد در قفسه سینه، خصوصاً در قسمت چپ بدن (آنژین صدری)

سرد و مرطوب بودن پوست

حالت تهوع با / بدون استفراغ

درد در گردن یا فک

افزایش سرعت تنفس یا تنگی نفس

درد در قسمت شانه یا دست

عوارض ایسکمی قلبی 

با استفاده از گزینه مناسب درمانی خطر ایجاد عوارض ناشی از ایسکمی قلبی کاهش پیدا می‌کند. عوارض ناشی از بروز این بیماری عبارتند از:

آریتمی (ضربان غیر طبیعی قلب)

آنژین قلبی مزمن

نارسایی احتقانی قلب

آسیب‌دیدگی قلبی

آنفارکتوس میوکارد (حمله قلبی)

تشخیص ایسکمی قلبی 

پزشک متخصص قلب و عروق با انجام موارد زیر از بروز ایسکمی قلبی اطمینان حاصل می‌کند:

بررسی علائم، سابقه پزشکی و ارزیابی عوامل مؤثر در بروز بیماری

انجام معاینه بدنی

استفاده از آزمون‌های تشخیصی

آزمون‌های تشخیصی در بررسی شدت بیماری ایسکمی ک قلب، تأثیر آن بر عملکرد قلب و انتخاب گزینه مناسب درمانی به پزشک کمک می‌کنند. این آزمون‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

آزمون‌های الکتروکاردیوگراف شامل الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) یا تست استرس یا تست ورزش قلب به منظور ارزیابی فعالیت الکتریکی قلب در زمان استراحت یا فعالیت

انجام آزمایش: شامل آزمایش خون جهت تشخیص و انتخاب گزینه مناسب جهت درمان بیماری قلبی

آزمون‌های تهاجمی شامل کاتتریزاسیون قلبی. در این روش به منظور بررسی دقیق سرخرگ‌های کرونری، از کاتتر در رگ‌های خونی قلب استفاده می‌شود.

تصویربرداری هسته‌ای: در این روش با شناسایی پرتو در بخش‌های مختلف بدن پس از استفاده از مواد ردیاب رادیو اکتیو تصاویر مورد نظر ایجاد می‌شوند.

آزمون‌های سونوگرافی شامل نوار قلب. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا جهت ایجاد تصاویر از ساختار قلب و مسیر جریان خون استفاده می‌شود.

آزمون‌های رادیوگرافی جهت ایجاد تصاویر از ساختارهای داخلی قفسه سـینه با استـفاده از اشـعه ایکس، سـی تـی اسـکن یا ام آر آی

آزمایش‌هایی که جهت پیش‌بینی افزایش احتمال ایسکمی قلبی به کار می‌روند شامل : پروتئین فعال C (CRP) و پروفایل چربی خون می‌باشند.

درمان ایسکمی قلبی

برای درمان ایسکمی قلبی ابتدا بایستی به پزشک مراجعه شود. جهت تشخیص بیماری پزشک از آزمون‌های تشخیصی مختلفی استفاده می‌کند.

تغییر در نحوه زندگی 

هدف اصلی درمان بلندمدت پیشگیری از بروز مجدد آنژین یا حمله قلبی می‌باشد. به این منظور بیمار بایستی در نحوه زندگی خود تغییر ایجاد کرده و از دارو استفاده کند. تغییر در نحوه زندگی بهترین روش به منظور جلوگیری از بروز ایسکمی قلبی می‌باشد؛ چرا که از هر گونه درمان دارویی یا جراحی موثرتر است و دارای عوارض جانبی نیز نمی‌باشد.

قطع مصرف سیگار

مصرف سیگار در بروز ایسکمی قلبی بسیار مؤثر است. قطع مصرف سیگار در پیشگیری از ایجاد ایسکمی قلبی تأثیر به سزایی دارد.

استفاده از رژیم غذایی مناسب 

نظارت بر مقدار و نوع مواد غذایی مصرفی دارای اهمیت بسیاری است. بیمار بایستی تناسب اندام را با توجه به سن و قد خود حفظ کند. همچنین باید از مواد غذایی شامل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و ماهی در رژیم غذایی استفاده شود. در ارتباط با مصرف گوشت بهتر است بیمار از گوشت مرغ، بوقلمون و خرگوش استفاده کند چرا که این مواد غذایی دارای چربی کمتری هستند. گوشت قرمز، گوشت فرآوری شده و شیرینی بایستی در مقادیر کم مصرف شوند.

ورزش مداوم 

ورزش مداوم باعث بهبود عملکرد عضلات قلب می‌شود و احتمال مسدود شدن سرخرگ‌های بدن را کاهش می‌دهد. ورزش همچنین باعث کنترل عوامل مؤثر در بروز ایسکمی قلبی مانند چاقی، فشار بالای خون و دیابت می‌شود. جهت انجام فعالیت‌های جسمانی لزومی به انجام ورزش‌های سنگین نمی‌باشد، ولی تمارین ورزشی بایستی به صورت منظم انجام شوند. به این منظور بهتر است شخص فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری را پنج روز در هفته به مدت 30 دقیقه انجام دهد.

آرامش و رفع استرس 

شرایطی که منجر به استرس مرتبط با محیط کار و مشکلات خانوادگی می‌شوند، تأثیر منفی بر سلامت انسان دارند. بروز حمله قلبی نیز ممکن است باعث ایجاد اضطراب و افسردگی شود. بنابراین، افراد باید از موقعیت‌های استرس‌زا دوری کرده و به دنبال ایجاد آرامش در زندگی خود باشند. در صورت نیاز، مشاوره از متخصصان می‌تواند مفید باشد.

کنترل عوامل مؤثر در بروز ایسکمی قلبی 

کنترل عوامل مرتبط با تصلب شرایین یا آترو اسکلروز مانند چاقی، دیابت، فشار بالای خون یا هیپرکلسترولمی در جلوگیری از بروز ایسکمی قلبی مؤثر می‌باشند.

استفاده از دارو جهت درمان ایسکمی قلبی

معمولاً جهت درمان ایسکمی قلبی از داروهای مختلفی استفاده می‌شود. این داروها در موارد زیر به کار برده می‌شوند:

کنترل سطح کلسترول و چربی خون (به این منظور معمولاً از داروی استاتین استفاده می‌شود)

کاهش فشار خون به میزان کمتر از 90/140 میلی‌متر جیوه (کاهش به پایین‌تر از میزان ذکر شده در صورت ابتلا به دیابت یا نارسایی قلبی)

جلوگیری از بروز حمله قلبی با استفاده از آسپیرین (75 تا 162 میلی‌گرم)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) در صورت احتمال بالای حمله قلبی، داروهای بتا بلاکر و آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)

بهبود درد قفسه سینه و علائم دیگر با استفاده از داروهای بتا بلاکر و قرص نیتروگلیسرین. در برخی از بیماران از داروهای مسدودکننده کانال کلسیم و یا نیترات با اثر بلندمدت استفاده می‌شود.

کنترل دیابت (نگه داشتن هموگولوبین A1c به میزان 7 درصد یا کمتر در بیشتر افراد)

برای درمان ایسکمی قلبی از داروهای مختلفی استفاده می‌شود. پزشک بسته به وضعیت بیماری داروهای مناسب را تجویز می‌کند. بیمار بایستی داروهای مورد نظر را طبق تجویز پزشک مصرف کند.

جراحی 

اگر داروها توانایی درمان علائم شدید ایسکمی قلبی را نداشته باشند، جراحی به عنوان روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌های مختلف جراحی شامل:

آنژیوپلاستی و استفاده از استنت (جهت برداشتن پلاک و بازیابی جریان خون در سرخرگ‌های مسدود شده)

جراحی پیوند عروق کرونر جهت کمک به بازیابی جریان خون در قلب

پیگیری روند درمانی

پزشک جهت پیگیری روند درمانی موارد زیر را انجام می‌دهد:

بررسی علائم بیماری و توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزانه

ارزیابی عوارض ناشی از بیماری، از جمله حمله قلبی و ضربان غیر طبیعی قلب

نظارت بر عوامل مؤثر در بروز ایسکمی قلبی مانند میزان کلسترول، فشار خون و کنترل دیابت

تشویق بیمار به ایجاد تغییر در نحوه زندگی

اطمینان از رعایت برنامه درمانی توسط بیمار

استفاده از تست استرس در صورت تشدید یا بروز علائم جدید مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس.