بسیاری از زنان، پس از اطلاع از باردار شدنشان، از یک اتفاق ناخوشایند دیگر نیز مطلع می‌شوند: ظاهر شدن رگ‌های واریس. حدود نیمی از خانم‌ها در دوران حاملگی، ظاهر شدن رگ‌های سطحی و گشاد شدن و بزرگ شدن رگ‌ها در پاها و اندام‌های تحتانی خود را تجربه می کنند. با اینکه این اتفاق در اثر بارداری رخ داده و دلیل آن قابل توجیه است، اما باعث نمی‌شود که تحمل آن برای زنان راحت‌تر شود.
رگ‌های سطحی، رگ‌هایی هستند که نزدیک به سطح پوست قرار دارند. این رگ‌ها در پاها دارای دریچه‌های یک طرفه هستند که به حرکت خون در پاها در برابر نیروی جاذبه زمین کمک می‌کنند و خون را از پا به سمت قلب برگردانده. وقتی یک زن باردار می‌شود، عواملی مانند رشد رحم در شکم، فشار رو به پایین در جریان خون موجود در رگ‌ها ایجاد می‌کند که باعث بزرگ شدن و نمایان شدن آن رگ‌ها می‌شود. علاوه بر ظاهر ناراحت کننده این رگ‌ها، واریس می‌تواند با درد شدید، قرمزی و تورم همراه باشد. اگرچه رگ‌های واریسی به ندرت خطرات جدی برای سلامت جسمی ایجاد می‌کنند، اما می‌تواند برای خانم‌هایی که در حال آماده شدن برای یک شادی و نشاط جدید در زندگی هستند، مشکلاتی ایجاد کند.
چه عواملی باعث ایجاد واریس در دوران بارداری می‌شود؟
واریس منحصر به دوران بارداری نیست، اما بارداری می‌تواند باعث بروز آن شده یا شدت آن را بیشتر کند. دلیل: در طول دوران بارداری، میزان خون در بدن زن تا 20 درصد افزایش می‌یابد، در حالی که تعداد رگ‌ها مانند قبل است و افزایش نداشته است که این به معنی کار بیشتر برای سیستم عروقی بدن شما است.
افزایش میزان هورمون پروژسترون و هورمون‌هایی که باعث شل شدن رباط‌ها در لگن و صاف شدن سلول‌های عضلانی موجود در دیواره رگ‌ها می‌شود را نیز اضافه کنید. تمام این موارد باعث می‌شود جریان خون به سمت بالا در دوران بارداری سخت‌تر شود. همه این عوامل یک چرخه معیوب را در بدن ایجاد می‌کنند: افزایش قطر رگ‌ها باعث افت فشار در مقابل دریچه‌ها می‌شود که این امر به نوبه خود باعث گشادتر شدن رگ‌ها شده و کاهش کارایی دریچه‌ها را به دنبال دارد.
علائم واریس چیست؟
علائم واریس (به غیر از امکان دیدن آن‌ها) عبارتند از:
- خارش
- درد مبهم، سنگینی یا ناراحتی
- گرفتگی عضلات بخصوص در طول شب
- سوزش یا لرزش در پاها
- تورم پاو مچ پا
- حساس و دردناک شدن واژن، اگر رگ‌های واریسی در واژن وجود داشته باشد.
چه موقع باید کمک پزشکی دریافت کنم؟
در صورت بروز هر یک از علائم زیر، باید فوراً با پزشک یا ماما تماس بگیرید:
- قرمز، متورم، گرم یا حساس شدن ماهیچه ساق پا که می‌تواند نشانه‌هایی از ترومبوز ورید عمقی باشد (DVT)
- متورم شدن پاها و سردرد، تاری دید یا درد در معده فوقانی شما که می‌تواند نشانه‌ای از پری اکلامپسی باشد
اگر رگ‌های واریسی دارید ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
- پاها یا مچ پای شما متورم می‌شود
- پاهای شما درد می‌کند یا احساس سنگینی در پاهایتان می‌کنید
- در پوست روی رگ‌ها احساس خشکی و خارش می‌کنید
- در طول شب در پاهایتا احساس گرفتگی می‌کنید
عوامل خطر برای ایجاد واریس
عوامل ژنتیکی
اگر سایر اعضای خانواده شما در دوران بارداری رگ‌های واریسی داشته باشند، ممکن است شما در معرض خطر بیشتری قرار بگیرید.
تاریخچه بیماری
اگر در گذشته رگ‌های واریسی داشته‌اید، احتمالاً در حین بارداری دوباره رخ خواهد داد.
وزن شما
اگر شاخص توده بدنی شما (BMI) زیاد باشد، احتمال ابتلا به واریس در شما بیشتر است.
ایستاده یا نشسته بودن
ایستادن یا نشستن بودن به مدت طولانی می‌تواند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد.
برای درمان رگ‌های واریسی چه کاری میتوانم انجام دهم؟
پزشکان توصیه می‌کنند که بیماران اقدام به درمان‌های محافظه‌کارانه کنند، مانند بالا بردن پاهای خود در پایان هر روز و محدود کردن زمان ایستادن یا راه رفتن.
جوراب‌های فشرده‌سازی یکی از روش‌های درمانی محبوب و مؤثر است که هیچگونه عوارض جانبی ندارد. این جوراب‌ها، که زیر لباس پوشیده می‌شوند، فشار رو به بالایی را در رگ‌ها ایجاد می‌کنند. این فشار باعث می‌شود خون با موفقیت از پاها به سمت قلب حرکت کند. جوراب‌های فشرده‌سازی در اندازه، سطح قدرت و استایل‌های مختلف از زانو به پایین و از ران به پایین وجود دارند.
فشار در جوراب‌های فشرده‌سازی با واحد میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری یا درجه‌بندی می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند جوراب‌های با استحکام 20 تا 30 میلی‌متر جیوه را استفاده کنند که یک جوراب ساق بلند با فشار متوسط تا زیاد است. فشار 8-15 میلی‌متر جیوه کمترین میزان فشار در این جوراب‌ها است و ممکن است قدرتمند کافی نباشد، و از طرف دیگر فشار 30-40 میلی‌متر جیوه ممکن است بیش از حد باشد و سخت باشد برای تحمل آن.
باید صبور باشید، زیرا رگ‌های واریس به طور کلی حدود دوازده هفته پس از زایمان کم‌رنگ می‌شوند یا از بین می‌روند. بعد از حدود چهار ماه، احتمالاً تمام پیشرفت‌ها و بهبودی‌هایی که انتظار داشتید را مشاهده خواهید کرد و می‌توانید به یک متخصص مراجعه کنید.
اگر مبتلا به واریس هستید، کارهای دیگری نیز باید انجام دهید
- تا حد امکان استراحت کنید.
- از ایستادن برای مدت طولانی خودداری کنید.
- در سمت چپ خود بخوابید. این کار ممکن است فشار موجود بر روی رگ‌های بزرگ شما را بردارد و خطر زایمان را کاهش دهد.
ورزش:
- ورزش‌هایی انجام دهید که به بهبود گردش خون شما کمک می‌کند، مانند پیاده‌روی و شنا.
ورزش پا:
این تمرینات پا می‌توانند به شما کمک کنند:
- یک پای خود را 30 بار به سمت بالا و پایین خم کرده و کشش دهید
- یک پای خود را 8 بار یک طرف و 8 بار به طرف دیگر بچرخانید
- این حرکات را با پای دیگر خود نیز تکرار کنید
واریس بعد از زایمان
در بسیاری از مواقع، رگ‌های واریسی خودبه‌خود از بین می‌روند یا اندازه آن‌ها حدود 3 یا 4 ماه پس از زایمان کاهش می‌یابد. اگر واریس شما بعد از زایمان از بین نرفت، می‌توانید در مورد گزینه‌های درمانی با پزشک خود صحبت کنید. اگر رگ‌های واریسی شما بعد از تولد از بین بروند، ممکن است در بارداری بعدی شما دوباره ظاهر شوند.
سوالات متداول
آیا واریس باعث درد خواهد شد؟
به طور کلی واریس نباید باعث درد شود. در اکثر موارد، واریس ممکن است ناراحت کننده باشد اما می‌توانید با چند کار ساده آن را مدیریت کنید:
- پای خود را روی پای دیگر نیندازید (به خصوص اگر پشت میز کار می‌کنید مراقب نحوه نشستن خود باشید).
- از ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی خودداری کنید.
- مراقب وزن خود باشید و از داشتن اضافه وزن خودداری کنید . بدیهی است شما در دوران بارداری دچار اضافه وزن خواهید شد، اما با یک رژیم غذایی متعادل می‌توانید وزن خود را در حالت مطلوب نگه دارید.
- هر وقت می‌توانید پاهایتان را بلند کنید.
- در صورت توصیه ماما، استفاده از جوراب‌های فشرده‌سازی می‌تواند به شما در کاهش علائم واریس کمک کند.
- هنگام خواب، پاهایتان را بالاتر از سایر قسمت‌های بدنتان نگه دارید.
- با پیاده‌روی و شنا فعال باشید. (این ورزش‌ها مخصوصاً برای رگ‌های واریسی بسیار عالی هستند).
- تمرینات ورزشی را برای پاهایتان انجام دهید. پای خود را ۳۰ بار به سمت بالا و پایین بکشید، هشت مرتبه آن را به یک طرف و هشت مرتبه به طرف دیگر بچرخانید و سپس حرکت را با پای دیگر تکرار کنید.
آیا ممکن است واریس برای کودک یا هنگام تولد مشکلاتی ایجاد کند؟
خیر. حتی واریس واژن نیز احتمالاً در نحوه زایمان تأثیرگزار نخواهد بود. این امر به این دلیل است که معمولا سطح خون موجود در رگ‌های واریسی کم است. فقط باید مطمئن باشید که ماما یا پزشک متخصص زنان از واریس شما آگاه است. اهمیت این موضوع به این دلیل است که مامای شما می‌تواند به شما کمک کند زایمان ملایم و کندی داشته باشید تا احتمال خونریزی رگ‌ها کاهش یابد.
