عبارت بیماری‌های قلبی عنوانی برای توصیف طیف وسیعی از مشکلاتی است که قلب را درگیر می‌کند. اصطلاحات “بیماری قلبی” و “بیماری قلبی عروقی” اغلب به جای هم به کار می‌روند. بیماری قلبی عروقی به طور کلی به مشکلاتی اطلاق می‌شود که مربوط با باریک شدن یا انسداد رگ‌های خونی است و می‌تواند منجر به سکته قلبی، درد قفسه سینه (آنژین صدری) یا سکته مغزی شود. سایر بیماری‌های قلبی، مانند بیماری‌هایی که مربوط به مشکلات عضله قلب، دریچه‌ها یا ریتم قلب هستند نیز جزء بیماری‌های قلبی شناخته می‌شوند. از بروز بسیاری از انواع بیماری‌های قلبی با پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌توان جلوگیری کرد.
علائم بیماری قلبی
علائم بیماری قلب بستگی به نوع بیماری قلبی دارد.
علائم بیماری قلبی در گ‌های خونی (بیماری تصلب شراین یا آترواسکلروزیس)
این علائم عبارتند از:
- درد قفسه سینه، احساس گرفتگی و تنگی در قفسه سینه، احساس فشار در قفسه سینه و احساس ناراحتی در قفسه سینه (آنژین صدری)
- تنگی نفس
- درد، بی حسی، ضعف یا سردی در پاها یا بازوها ، در صورتی که رگ‌های خونی این قسمت‌های بدن تنگ شوند
- درد در گردن، فک، گلو، بالای شکم یا پشت
علائم بیماری‌های قلبی ناشی از ضربان غیر طبیعی قلب (آریتمی قلبی)
آریتمی قلب در واقع بی‌نظمی و غیر طبیعی بودن ضربان قلب است. ضربان قلب ممکن است بیش از حد تند، خیلی کند و یا نامنظم باشد. علائم آریتمی قلب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس لرزش و پر پر زدن در قفسه سینه
- تندی ضربان قلب (تاکی کاردی)
- کندی ضربان قلب (برادی کاردی)
- احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- تنگی نفس
- احساس گیجی و سبکی سر
- سرگیجه
- غش کردن (سنوكوپ) یا حالت نزدیک به غش کردن
علائم بیماری‌های قلبی ناشی از نقائص قلب
نقائص مادرزادی جدی قلبی – نقائص قلبی که فرد با آنها متولد شده است ، معمولا خیلی زود بعد از تولد مشخص می‌شوند. علائم نقص قلبی در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- پوست رنگ پریده خاکستری یا آبی (رنج کَبود یا سیانوز)
- تورم در پاها، شکم یا نواحی اطراف چشم
- در نوزادان، تنگی نفس در زمان تغذیه، که منجر به وزن‌گیری ناکافی نوزاد می‌شود
نقایص مادرزادی قلبی که کمتر جدی و خطرناکند اغلب تا اواخر دوران کودکی یا دوران بزرگسالی مشخص نمی‌شوند. علائم و نشانه‌های نقائص مادرزادی قلبی که عموما خطرناک و مرگ‌آور نیستند عبارتند از:
- تنگی نفس و نفس کم آوردن سریع در زمان ورزش یا انجام فعالیت
- خیلی زود خسته شدن در زمان ورزش یا فعالیت
- تورم دست‌ها، مچ پاها یا پاها
علائم بیماری قلب ناشی از ضعف عضله قلب (کاردیومیوپاتی اتساعی)
در مراحل اولیه بیماری کاردیومیوپاتی ، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. با وخیمتر شدن اوضاع ، علائم کم کم ظاهر شده و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- نفس نفس زدن در زمان انجام کارهای سخت یا استراحت
- تورم در پاها، مچ پاها و روی پاها
- خستگی
- ضربان قلب نامنظم ، طوری که حس می‌کنید ضربان قلب سریع است، می‌کوبد یا احساس لرزش و بال بال زدن در قفسه سینه خود دارید
- سرگیجه، احساس سبکی در سر و غش کردن
علائم بیماری‌های قلب ناشی از عفونت قلب
اِندوکاردیت یا التهاب درون‌شامه قلب، عفونتی است که غشای داخلی قلب که بطن‌ها و دهلیز‌ها و دریچه‌های قلب را از هم جدا می‌کند (اندوکاردیوم یا غشای داخلی قلب) را درگیر می‌کند. علائم عفونت قلب می‌تواند شامل موارد زیر می باشد:
- تب
- تنگی نفس
- ضعف یا خستگی شدید
- تورم در پاها یا شکم
- تغییراتی در ریتم قلب
- سرفه‌های خشک یا ماندگار
- بثورات پوستی یا لک‌های غیر معمول
علائم بیماری‌های قلب ناشی از بیماری دریچه‌های قلب
قلب دارای چهار دریچه است – دریچه‌های آئورت، میترال، ریوی و سه لختی – که برای هدایت جریان خون در قلب باز و بسته می‌شوند. شرایط مختلفی ممکن است باعث آسیب‌هایی مثل تنگ شدن، نشتی (نارسایی یا پس زدن خون) یا افتادگی (پرولاپس) دریچه‌های قلب شوند.
به طور کلی علائم بیماری دریچه‌های قلب عمدتا بسته به اینکه کدام دریچه دچار مشکل شده باشد، عبارتند از:
- خستگی شدید
- تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم
- تورم روی پاها یا مچ پاها
- درد قفسه سینه
- غش کردن (سنکوپ)
عوامل خطر
عوامل خطر ایجاد بیماری‌های قلبی عبارتند از:
- سن. بالا رفتن سن و پیری خطر ابتلا به آسیب و تنگ شدگی سرخرگ‌ها و ضعف یا ضخیم شدن عضلات قلب را افزایش می‌دهد.
- جنسیت. به طور کلی مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند. با این وجود، پس از یائسگی، این خطر در زنان افزایش می یابد.
- سابقه خانوادگی. سابقه خانوادگی بیماری قلبی، خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را افزایش می‌دهد، به خصوص اگر یکی از افراد خانواده در سن کم (قبل از 55 سالگی برای خویشاوندان مرد مانند برادر یا پدر ، و قبل از 65 سالگی برای زن، مانند مادر یا خواهر) دچار بیماری قلبی شده باشد.
- سیگار کشیدن. نیکوتین عروق خونی را تنگ کرده و مونوکسید کربن می‌تواند به پوشش داخلی آنها آسیب برساند و باعث شود که رگ‌ها بیشتر به بیماری آترواسکلروزیس ( تصلب شراین) مبتلا شوند. بروز سکته‌های قلبی در افراد سیگاری بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
- برخی داروهای خاص شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سرطان. برخی از داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی ممکن است خطر بیماری قلبی عروقی را افزایش دهند.
- رژیم غذایی نامناسب. رژیم غذایی که حاوی چربی ، نمک، قند و کلسترول زیادی است، می‌تواند در ایجاد بیماری‌های قلبی تاثیر داشته باشد.
- فشار خون بالا. فشار خون بالای کنترل نشده می‌تواند منجر به سخت شدن و ضخیم شدن شریان‌ها منجر شده، عروقی که خون در آنها جریان می یابد را تنگ کند.
- کلسترول خون بالا. بالا بودن سطح کلسترول خون می‌تواند خطر ایجاد پلاک و تصلب شراین را افزایش دهد.
- دیابت. دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. هر دو این بیماری‌ها عوامل خطر مشابهی مانند چاقی و فشار خون بالا دارند.
- چاقی. اضافه وزن زیاد معمولا باعث بدتر شدن دیگر عوامل خطر می‌شود.
- کم تحرکی و ورزش نکردن. ورزش نکردن نیز با بسیاری از انواع بیماری‌های قلبی و برخی از عوامل خطر دیگر آن مرتبط است.
- استرس و اضطراب. استرس ناخواسته ممکن است به شریان‌ها آسیب برساند و سایر عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را بدتر کند.
- بهداشت نامناسب. عدم شستشوی منظم دست‌ها و دیگر عادت‌های بهداشتی که می‌توانند باعث جلوگیری از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی شوند، می‌تواند شما را در معرض خطر عفونت‌های قلبی قرار دهد، به خصوص اگر از قبل یک بیماری قلبی زمینه‌ای داشته باشید. بهداشت دهان و دندان ضعیف نیز ممکن است در ایجاد بیماری قلبی موثر باشد.
عوارض بیماری‌های قلبی
عوارض بیماری قلبی عبارتند از:
- نارسایی قلبی. یکی از رایج‌ترین عوارض بیماری قلب، نارسایی قلب است و زمانی اتفاق می‌افتد که قلب نتواند به اندازه‌ای خون را پمپاژ کند که پاسخگوی نیازهای بدن فرد باشد. نارسایی قلبی می‌تواند از بسیاری از انواع بیماری‌های قلبی، از جمله نقائص قلبی، بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری دریچه‌های قلب، عفونت قلب و یا کاردیومیوپاتی ناشی شود.
- سکته قلبي. وجود یک لخته خون در جریان خون رگ‌هایی که قلب را تغذیه می‌کنند، باعث ایجاد سکته قلبی و احتمالا آسیب رسیدن یا از بین رفتن بخشی از عضله قلب شود. آترواسکلروزیس می‌تواند باعث سکته قلبی شود.
- سکته مغزی. عوامل خطری که منجر به بیماری قلبی عروقی می‌شوند نیز می توانند منجر به سکته مغزی ایسکمیک شوند که زمانی اتفاق می‌افتد که شریان‌های مغز باریک شده یا مسدود شوند و بنابراین خون کافی به مغز نرسد. سکته مغزی یک مورد اورژانسی در پزشکی است زیرا بافت مغزی فقط با یک سکته مغزی چند دقیقه‌ای شروع به مرگ می‌کنند.
- آنوریسم یا رگ برآمدگی. ک مشکل جدی است که می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد، آنوریسم در دیواره سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود. اگر یک آنوریسم بترکد، ممکن است فرد دچار خونریزی داخلی خطرناک و حتی مرگ‌اوری شود.
- بیماری شریان محیطی. تصلب شراین ممکن است منجر به بیماری شریان محیطی نیز بشود. هنگامی که کسی به بیماری شریان محیطی مبتلا شود، اندام بدن – معمولا پاها- خون کافی دریافت نمی‌کنند. این باعث بروز علائم، به ویژه پا درد (لنگ زدن) در هنگام راه رفتن می‌شود.
- ایست قلبی ناگهانی.ایست ناگهانی قلب،عبارت است از از دست رفتن ناگهانی و غیر منتظره عملکرد قلب، تنفس و هوشیاری است،که اغلب در اثر آریتمی ایجاد می‌شود. ایست قلبی یک مورد اورژانسی در پزشکی است و اگر بلافاصله درمان نشود، موجب مرگ ناگهانی فرد شود.
تشخیص بیماری قلبی
تشخیص بیماری قلبی نیازمند انجام آزمایشات مختلف است که نوع بیماری مورد اشاره توسط پزشک مشخص می‌شود. قبل از هر گونه آزمایش، پزشک احتمالاً یک معاینه بالینی جامع انجام خواهد داد و درباره سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما سوال خواهد کرد. آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص بیماری‌های قلبی، علاوه بر آزمایش خون و تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- الکتروکاردیوگرام (ECG). نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام سیگنال‌های الکتریکی را ثبت کرده و می تواند در تشخیص بی نظمی ریتم و ساختار قلب به پزشک کمک کند. این ازمایش ممکن است در حالت استراحت بیمار یا زمانی که در حال ورزش است (الکتروکاردیوگرام استرسی)، انجام شود.
- الکتروکاردیوگرام دینامیک یا هولتر. یک دستگاه نوار قلب قابل حمل برای ضبط مداوم سیگنال‌های الکتریکی است که معمولا برای 24 تا 72 ساعت بیمر آن را با خود حمل می‌کند. الکتروکاردیوگرام هولتر برای تشخیص اریتمی‌های قلبی استفاده می‌شود که در طول آزمایش الکتروکاردیوگرام معمولی مشخص نشده است.
- اکوکاردیوگرافی. اکوکاردیوگرافی یک آزمون غیر تهاجمی است که با سونوگرافی قفسه سینه تصاویری دقیق از ساختار و عملکرد قلب بیمار را نشان می دهد.
- تست اضطراب. در این نوع آزمون ضربان قلب بیمار با ورزش و یا دارو در هنگام انجام آزمایش و تصویربرداری از قلب افزایش داده می‌شود تا واکنش قلب بیمار بررسی شود.
- کاتتریزاسیون قلب. در این آزمایش یک لوله کوتاه (غلاف) به یک ورید یا شریان در پا (کشاله ران) یا بازوی بیمار وارد می‌شود. سپس یک لوله توخالی، انعطاف پذیر و طولانی‌تر (کاتتر) به غلاف وارد می‌شود. پزشک با کمک تصاویر اشعه ایکسی که روی مانیتور ایجاد شده، کاتتر را از آن شریان عبور می‌دهد تا به قلب برسد.
در این ازمایش می‌توان فشار داخل بطن و دهلیزهای قلب را اندازه گیری کرد وممکن است از تزریق رنگ نیز استفاده کنند. تزریق شده در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده است و به پزشک کمک می‌کند تا جریان خون را در قلب، رگ‌ها و دریچه‌های قلب مشاهده کرده و ناهنجاری‌ها را بررسی کند.
- سی تی اسکن قلب (CT). برای بررسی مشکلات قلب اغلب از این آزمایش استفاده می‌شود. برای انجام سی تی اسکن قلب ، بیمار روی یک تخت داخل یک دستگاهی به شکل یک دایره توخالی بزرگ دراز می‌کشد. یک لوله اشعه ایکس داخل دستگاه در اطراف بدن بیمار چرخیده و تصاویری از قلب و قفسه سینه او تهیه می‌کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی). برای انجام این آزمون، بیمار روی یک تخت داخل دستگاهی به شکل یک لوله طولانی که میدان مغناطیسی تولید می کند دراز می‌کشید. میدان مغناطیسی تصاویری ایجاد می‌کند که به پزشک در بررسی وضعیت قلب بیمار کمک می‌کند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای بیماری‌های قلبی
بیماری‌های قلبی را می‌توان با ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی بهبود داده و یا حتی مانع از آنها شد. تغییرات زیر می‌تواند به هر کسی که بخواهد سلامت قلب خود را بهبود ببخشد کمک کند:
سیگار نکشید.
سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر مهم بیماری‌های قلبی، به ویژه تصلب شراین است. ترک سیگار بهترین راه برای کاهش خطر بیماری قلبی و عوارض آن است.
فشار خون خود را کنترل کنید.
هر چند وقت یکبار از پزشک خود بخواهید فشار خون شما را بررسی کند. اگر فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد یا سابقه ای از بیماری قلبی داشته باشید، پزشک ممکن است پیشنهاد کند بیشتر فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید. فشار خونی در سطح مطلوب است که كمتر از 120سيستولیک و 80 دياستوليك میلیمتر جیوه باشد.
کلسترول خود را بررسی کنید
هنگامی که به دهه سوم زندگی خود رسیدید از پزشک خود بخواهید یک ازمایش کلسترول برایتان تجویز کند و بعد از آن حداقل هر 5 سال یکبار این آزمایش را انجام دهید. اگر سابقه بالا بودن سطح کلسترول در خانواده خود داشته باشید، ممکن است لازم باشد از سنین پایینتر ان را آزمایش کنید. اگر نتایج آزمایش شما در محدوده مطلوب نباشد، ممکن است پزشک توصیه کند بیشتر کلسترولتان اندازه‌گیری شود.
اکثر مردم باید سعی کنند کلسترول LDL شان را پایینتر از 130 (mg / dL) نگه دارند. در صورتی که کسی عوامل خطر دیگر برای بیماری‌های قلبی را داشته باشد، باید LDL خود را زیر 100 (mg / dL) نگه دارد. اگر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی برای کسی خیلی بالا باشد – مثلا قبلا دچار سکته قلبی شده یا دیابت داشته باشد- باید سعس کند LDL خود را حتی پایین تر از 70 (mg / dL) نگه دارد.
دیابت را کنترل کنید.
اگر دیابت داشته باشید، کنترل دقیق قند خون می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی کمک کند.
ورزش
ورزش به شما کمک می‌کند تا وزن سالم خود را در محدوده سلامتی حفظ کرده و دیابت ، کلسترول بالا و فشار خون بالا – که همه از عوامل خطر بیماری‌های قلبی هستند را کنترل کنید. اگر آریتمی قلب یا نقص قلب داشته باشید، ممکن است محدودیت‌هایی در انجام ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که می‌توانید انجام دهید داشته باشید، بنابراین در این خصوص با پزشک خود صحبت کنید.
در صورتی که پزشکتان اجازه بدهد، سعی کنید در بیشتر روزهای هفته 30 تا 60 دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشید.
غذاهای سالم بخورید
رژیم غذایی که برای سلامت قلب مناسب است بر اساس مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل – و مصرف روغن‌های اشباع، کلسترول، سدیم و شکر در آن پایین است- این برنامه غذایی می‌تواند به شما در کنترل وزن، فشار خون و کلسترول کمک کند.
وزن خود را در محدوده سلامتی حفظ کنید.
اضافه وزن داشتن باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی می‌شود. برای پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی باید سعی کنید BMI بدنتان کمتر از 25 و اندازه دور کمرتان کمتر از 88.9 سانتیمتر باشد.
مدیریت استرس.
تا آنجا که ممکن است استرس خود را کاهش دهید. از تکنیک‌های مدیریت استرس، مانند شل کردن عضلات و تنفس عمیق برای این کار استفاده کنید.
افسردگی خود را درمان کنید
افسردگی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. اگر احساس کردید نا امیدید یا نسبت به زندگی بی‌علاقه شده‌اید، با پزشک خود صحبت کنید.
نکات بهداشتی را به خوب رعایت کنید
از افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی مانند سرماخوردگی فاصله بگیرید، واکسن آنفولانزا بزنید، به طور منظم دست‌هایتان را بشویید و دندان‌های خود را مسواک کنید تا سلامتی خود را حفظ کنید.
