واریس اگزما: خارش رگ‌های واریسی پا و درمان

 علل بروز واریس اگزما چیست؟

پاهای ما دارای سوپاپ‌هایی هستند که به خون کمک می‌‌کنند به سمت قلب پمپاژ شود. با بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری این سوپاپ‌ها ضعیف می‌شوند و خون در قسمت پایین پاها جمع خواهد شد و منجر به تورم پا و بروز اختلال می‌‌شود که از آن تحت عنوان نارسایی وریدی یاد خواهد شد. این مشکلات مرتبط با گردش خون می‌توانند باعث نشت خون و مرگ سلولی شوند و زمینه بروز واریس اگزما را فراهم کنند. افرادی که در گروه‌های زیر قرار دارند بیشتر از سایرین دچار واریس اگزما می‌شوند:

• افرادی که دچار نارسایی وریدی هستند.
• افرادی که بیماری واریس دارند.
• افرادی که فشار خون بالا یا بیماری قلبی را دارند.
• افرادی که لخته خون از قبیل ترومبوز عمیق وریدی دارند.
• افرادی که در پاهای آنها عمل جراحی انجام شده است.
• افرادی که دچار نارسایی کلیه هستند.

 برخی از فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی که باعث بروز واریس اگزما می‌شوند به شرح زیر می‌باشد:

• نشستن یا ایستادن به مدت طولانی به عنوان مثال در محل کار
• نداشتن فعالیت جسمانی و ورزش نکردن
• چاقی و اضافه وزن

 افرادی که چاق هستند و دچار اضافه وزن می‌باشند و زنانی که چند بارداری را پشت سر گذاشته باشند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند. اضافه وزن و بارداری باعث می‌شوند که فشار بسیار زیادی به عروق موجود در پا وارد شود.

 علائم و نشانه‌های واریس اگزما چیست؟  

واریس اگزما زمانی به وجود می‌‌آید که جریان خون در پاها مختل شود و سوپاپ‌های موجود در عروق پا ضعیف گردند و منجر به نشت خون درون بافت‌های نرم بدن شوند. از این وضعیت تحت عنوان نارسایی وریدی یاد می‌‌شود و می‌‌تواند باعث بروز علائم و نشانه‌های واریس اگزما شود. در ابتدا علائم و نشانه‌های این اختلال خود را در مچ پا نشان می‌‌دهد. این علائم به شرح زیر می‌باشند:

• سنگین شدن پاها و احساس درد به علت ایستادن به مدت طولانی
• تورم که در انتهای روز به وجود می‌آید و پس از خواب شبانه بهبود پیدا می‌‌کند.
• خشک، ملتهب و خارش آور شدن پوست روی عروق واریسی
• قرمز، متورم و دردناک شدن پوست و پوسته پوسته شدن آن

به تدریج و با پیشرفت این بیماری به سمت قسمت فوقانی ساق پا علائم و نشانه‌هایی که به وجود می‌آیند به شرح زیر خواهند بود:

• خشک شدن پوست، خارش آور شدن آن و ترک خوردن پوست
• به وجود آمدن زخم قرمز یا بنفش رنگ یا زخم وریدی در قسمت پایین پا و قسمت بالای آن

 پوست شروع به خشک شدن و پوسته ریزی می‌کند و روی آن تعدادی زخم به وجود می‌‌آید و احتمال بروز عفونت باکتریایی و تغییر رنگ پوست افزایش پیدا می‌‌کند. با بهبود زخم نیز روی آن بافت اسکار و پوسته‌های ضخیم تشکیل خواهد شد. در برخی افراد این احتمال وجود دارد که اگزما سایر نقاط بدن را درگیر کند. درمان نکردن این بیماری باعث می‌شود که به تدریج بدتر شود. این اختلال می‌تواند باعث بروز مشکلات پوستی زیر شود:

• سفت شدن پوست ناحیه آسیب دیده
• چروکیده شدن قسمت پایین پا
• تغییر رنگ پوست
• قرمزی پوست و پوسته ریزی در ناحیه آسیب دیده
• خارش شدید پوست

 احتمال بروز عوارض دیگری نیز وجود دارد. ترک پوستی و وضعیت نامناسب پوست باعث می‌‌شود که احتمال ورود عفونت باکتریایی به درون پوست افزایش پیدا کند. احتمال پیشرفت سلولیت و گسترش آن تا پاها وجود دارد. سلولیت یک نوع عفونت جدی است که بافت‌های عمیق بدن را درگیر می‌کند. تاثیر واریس اگزما بر روی پوست در کنار مصرف داروهای مختلف می‌تواند باعث افزایش حساسیت شدید پوست و دردناک بودن آن نسبت به لمس شود. از این اختلال تحت عنوان درماتیت لمسی یاد می‌شود.

 چه افرادی دچار واریس اگزما خواهند شد؟  

واریس اگزما بیشتر افراد مسن را درگیر می‌کند. از هر ۵ نفر از افرادی که ۷۰ سال به بالا سن دارند یکی از آن‌ها دچار واریس اگزما خواهد شد. افرادی که دچار واریس عروقی هستند، افرادی که سابقه جراحی واریس عروق را دارند یا افرادی که در پای آن‌ها ترومبوز وریدی وجود دارد بیشتر در معرض خطر ابتلا به واریس اگزما قرار می‌گیرند.

 واریس اگزما چگونه تشخیص داده می‌شود؟  

پزشک برای تشخیص واریس اگزما به انجام معاینه جسمانی می‌‌پردازد. علائم و نشانه‌های مشخص این اختلال کاملا قابل مشاهده هستند. سپس پزشک به بررسی سابقه پزشکی بیمار در خصوص تشکیل لخته خون، سابقه انجام عمل جراحی، بیماری قلبی و آسیب دیدگی موضع مورد نظر در گذشته می‌پردازد. پزشک آزمایشاتی را به منظور بررسی گردش نامناسب خون درخواست می‌کند. برخی از آزمایشات درخواستی پزشک به شرح زیر می‌باشند:

• درخواست آزمایش خون
• درخواست سونوگرافی برای تشخیص مشکلاتی که در ارتباط با گردش خون وجود دارد.
• آزمایشات مخصوص عملکرد قلب

 ممکن است پزشک درخواست انجام تست آلرژی را نیز بدهد زیرا ریسک بروز آلرژی پوستی در افرادی که دچار واریس اگزما هستند بسیار زیاد است.

 چگونه واریس اگزما درمان می‌شود؟ 

چند توصیه عمومی ‌ 

 معمولاً برای درمان واریس اگزما از روش‌های درمانی زیر استفاده خواهد شد:

• مهمترین مسئله در خصوص واریس اگزما این است که تا حد امکان باید در هنگام نشستن، پاهای خود را در یک سطح بالا قرار دهید. بالا بردن معمولی پا کافی نیست و بهترین کار این است که پاهای خود را تا سطح لگن و حتی کمی بیشتر بالا بیاورید. هنگامی که شما پای خود را بالا بیاورید نیروی جاذبه به گردش بهتر خون در پا کمک خواهد کرد.
• سعی کنید از آسیب رساندن به پوست خود اجتناب کنید.
• فعالیت جسمی داشته باشید و به طور مداوم پیاده روی کنید. هنگامی که عضلات موجود در پای شما فعال باشند به برگشت خون به سمت قلب کمک خواهند کرد.
• از ایستادن به صورت ساکن به مدت طولانی خودداری کنید زیرا در این حالت فشار بسیار زیادی به عروق موجود در پا وارد می‌شود. عضلات پا به منقبض کردن عروق نمی‌پردازند و این دقیقاً برعکس حالتی است که در هنگام راه رفتن رخ می‌دهد.
• پس از خشک شدن بیش از حد پوست خود اطمینان حاصل کنید و به طور مداوم به کمک کرم مرطوب کننده پوست خود را چرب کنید.

 مصرف استروئید برای درمان التهاب پوست 

در صورتی که پوست بسیار ملتهب شده باشد، پزشک ممکن است پماد یا کرم استروئیدی موضعی تجویز کند. این داروهای استروئیدی به کاهش التهاب پوست کمک می‌کنند. معمولاً در صورتی که پوست بسیار خشک باشد، استروئید به صورت پماد تجویز می‌شود. داروهای استروئیدی با قدرت متوسط معمولاً در مواردی که التهاب پوست متوسط است تجویز می‌شوند، اما در صورتی که التهاب پوست بسیار شدید باشد، پزشک ممکن است داروهای قوی‌تر را تجویز کند. معمولاً داروهای استروئیدی موضعی باید روزی یک بار استفاده شوند، اما گاهی اوقات ممکن است پزشک از روزی دو بار استفاده از آنها توصیه کند. برای استفاده از آنها، مقدار کمی از پماد را به آرامی روی ناحیه ملتهب شده از پوست بمالید. برای تعیین مقدار مناسب از دارو، نوک لوله پماد را روی انگشت اشاره خود قرار دهید و به اندازه یک بند انگشت پماد را از تیوپ خارج کنید، سپس آن را روی پوست خود بمالید. به آرامی و با دقت از پماد استفاده کنید تا به آرامی جذب شود، سپس دست‌های خود را بشویید.

 استفاده از جوراب مخصوص 

 استفاده از جوراب مخصوص پا یا جوراب فشاری یا همان جوراب واریس یکی از روش‌های موجود برای درمان این اختلال است. این نوع جوراب با فشار آوردن به عروق واریسی از بیرون به بهبود وضعیت پا کمک می‌کند. هنگامی که شما از این نوع جوراب استفاده می‌کنید جوراب باعث فشرده شدن خون درون رگ و حرکت کردن آن به سمت قلب خواهد شد به عبارتی استفاده از این جوراب باعث می‌‌شود فشار درون رگ کاهش پیدا کند. در عوض از نشت خون به درون بافت‌های مجاور جلوگیری می‌نماید. قبل از آن که پزشک به تجویز جوراب واریس بپردازد به انجام یک آزمایش خواهد پرداخت تا اطمینان حاصل کند گردش خون در شریان‌های پای شما طبیعی است. این فرایند از طریق یک دستگاه که داپلر نام دارد انجام خواهد شد و به بررسی فشار درون شریان‌ها خواهد پرداخت. جوراب واریس به صورت سبک، متوسط یا قوی ارائه می‌شوند یعنی میزان فشاری که به شریان وارد می‌‌کنند متفاوت است و اغلب در هنگام پوشیدن تا زیر زانو می‌آیند. اکثر افراد می‌توانند نوع متوسط آن را تحمل کنند اما در صورتی که نوع متوسط آن باعث ناراحتی شود یا پوشیدن آن دشوار باشد پزشک به تجویز نوع سبک این جوراب خواهد پرداخت. در مواردی که جوراب نوع متوسط اثر گذاری بالایی نداشته باشد پزشک به تجویز جوراب سفت و قوی می‌پردازد. معمولاً اکثر افراد تمایل به استفاده از این جوراب ندارند زیرا پوشیدن آن دشوار است و باعث ناراحتی می‌شود و ظاهر خوبی هم ندارد اما واقعاً به بهبود گردش خون و جلوگیری از بروز مشکلات حاد از قبیل زخم کمک می‌کند.

 چند نکته مهم درباره استفاده از جوراب واریس:

• باید در هنگام خواب جوراب خود را در بیاورید و صبح قبل از بلند شدن از رختخواب آن را بپوشید یعنی باید قبل از متورم شدن پاها در صبح اقدام به پوشیدن جوراب خود نمایید.
• پنجه برخی از این نوع جوراب به صورت باز یا بسته وجود دارد. پنجه باز زمانی مفید است که:

1. انگشت شما به علت عفونت یا آرتریت دردناک باشد.
2. پای شما بزرگ باشد.
3. قصد داشته باشید روی جوراب واریس خود جوراب دیگری بپوشید.
4. جوراب پنجه باز را ترجیح می‌دهید.

• باید هر ۳ تا ۶ ماه یک بار جواب خود را عوض کنید. هر بار پزشک دوباره فشار درون شریان‌های پای شما را اندازه گیری می‌کند و در صورت لزوم سایز جوراب را تغییر خواهد داد.
• باید حتماً دست ‌کم دو جفت جوراب داشته باشید که اگر یکی از آنها را شستید جوراب دیگری داشته باشید که از آن استفاده کنید.
• از چلاندن جوراب واریس هنگامی که خشک است خودداری کنید زیرا باعث آسیب دیدگی بافت آن خواهد شد.
• در مواردی که جوراب با سایز استاندارد برای شما مناسب نبود می‌توانید جوراب سفارش بدهید تا متناسب با پای شما طراحی شود.
• اگر پوشیدن جوراب واریس برای شما دشوار بود می‌‌توانید ضمن مشورت با پزشک خود از وسایل کمکی مخصوص پوشیدن این نوع جوراب استفاده کنید.

 سایر روش‌های موجود برای درمان واریس اگزما 

 سایر روش‌های موجود برای درمان واریس اگزما به شرح زیر می‌باشند:

• مصرف داروهای کورتیکو استروئید یا بازدارنده کلسی نورین موضعی که به کاهش التهاب، رفع قرمزی، درد و تورم پوست کمک می‌کند.
• استفاده از پانسمان مخصوص برای پوشاندن روی زخم و ضایعات پوستی کاملاً ضروری است.
• باید در ابتدا هر دو تا سه روز یک بار پانسمان روی زخم خود را عوض کنید اما بعدا یک یا دو بار در هفته این کار را انجام دهید.
• مصرف داروهای آنتی بیوتیک در مواردی که شما دچار سلولیت، زخم شدن پا و سایر انواع عفونت هستید کاملاً ضروری خواهد بود. در صورتی که زخم پا خیلی بزرگ باشد شما به پیوند پوست نیاز خواهید داشت.
• مصرف داروهای آنتی هیستامین به کاهش خارش پوست کمک می‌کند.
• انجام عمل جراحی برای خارج کردن عروق واریسی که باعث بروز درد و ناراحتی و زخم شده است گاهی اوقات ضروری خواهد بود.

 پیشگیری و کنترل واریس اگزما 

افرادی که دچار واریس اگزما هستند معمولاً در طول زندگی خود با این مشکل دست و پنجه نرم خواهد کرد. کنترل این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از جوراب واریس تا حد امکان
• بالا نگه داشتن پاها تا حد امکان
• استفاده از محصولات مراقبت از پوست در هنگام شعله ور شدن علائم و نشانه‌های واریس اگزما

 مراقبت از پاها می‌تواند از بروز واریس اگزما جلوگیری نماید. برخی از این ملاحظات به شرح زیر می‌باشند:

• اجتناب از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
• استفاده از جرم مرطوب کننده برای حفظ رطوبت پوست
• اجتناب از مصرف صابون و محصولاتی که باعث خشکی پوست می‌شوند.

 داشتن سبک زندگی سالم در کنار ورزش و رعایت رژیم غذایی متعادل در پیشگیری از واریس اگزما و سایر مشکلات احتمالی که ممکن است بعدا به وجود بیایند کاملاً ضروری است.