آنژیوگرافی قلب یک نوع تست است که با تزریق ماده حاجب و اشعه ایکس انجام میشود تا پزشک بتواند به ارزیابی این عروق بپردازد و از نحوه گردش خون در قلب و انتقال صحیح آن اطمینان حاصل کند. آنژیوگرافی میتواند اطلاعات خوبی را در خصوص تعداد عروقی که دچار تنگی شده‌اند و محل به وجود آمدن این تنگی در اختیار پزشک قرار دهد. آنژیوگرافی همچنین اطلاعات خوبی را در ارتباط با نحوه پمپاژ خون توسط قلب نشان می‌دهد و به پزشک کمک میکند به این نتیجه برسد که آیا دریچه‌های قلب یا بطنهای آن دچار مشکل هستند یا خیر. از آنژیوگرافی تحت عنوان آنژیوگرافی عروق کرونری یا کاتریزاسیون قلبی یا میشود.
پس از بررسی نتیجه‌ی آنژیوگرافی، پزشک برای بیمار درمان مناسب را توصیه میکند. نحوه‌ی آنژیوگرافی، کاربرد، مزایا و نتایج آن در ادامه‌ی مطلب بیشتر توضیح داده شده است.
در صورتی که نتیجه آنژیوگرافی نشان دهد که در قلب یا عروق کرونری یا هردو و اختلال به وجود آمده است پزشک به تجویز دارو، تغییر سبک زندگی بیمار یا آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت و عمل جراحی خواهد پرداخت. در برخی موارد که پزشک به این نتیجه برسد که آنژیوپلاستی موثرترین روش موجود برای باز کردن عروق تنگ قلب می‌باشد با یا بدون استنت به انجام این روش خواهد پرداخت تا شما به انجام آنژیوگرافی دیگری نیاز نداشته باشید. در صورتی که آنژیوگرافی نشان دهد که قلب و شریان‌ها در شرایط طبیعی قرار دارند باید بیمار همه تلاش خود را به کار بگیرد تا سلامت آنها را تضمین کند. بیمار باید برای حفظ سلامت قلب خود از سیگار کشیدن خودداری کند، به کنترل فشارخون خود بپردازد، سطح چربی خون خود را کاهش دهد، به طور منظم ورزش کند و از چاقی و اضافه وزن پرهیز نماید و استرس خود را نیز کاهش دهد.
علت درخواست آنژیوگرافی چیست؟
آنژیوگرافی تستی است که با هدف بررسی مشکلات قلبی درخواست میشود تا پزشک بی نتیجه است که آیا شما دچار بیماری قلبی هستید یا در معرض خطر بیماری قلبی قرار دارید. آنژیوگرافی به پزشک کمک میکند به این نتیجه برسد که شما به چه نوع درمانی نیاز دارید. برخی از دلایل انجام آنژیوگرافی به شرح زیر می‌باشند:
- در صورتی که شما علائم بیماری عروق کرونری مانند درد قفسه سینه و حمله قلبی یا آنژین و پزشک قصد دارد محل تنگ شدگی یا انسداد شریان را مشخص کند.
- به منظور ارزیابی توانایی پمپاژ خون توسط قلب
- به منظور ارزیابی فشار خون و سطح اکسیژن در نقاط مختلف قلب
- به منظور شناسایی نقایص مادرزادی قلب (بیماری مادرزادی قلبی)
- به منظور انجام نمونه برداری از بافت قلب
آنژیوگرافی چگونه انجام میشود؟
اکثر بیمارانی که قرار است آنژیوگرافی شوند همان روز به بیمارستان منتقل می‌‌شوند و ممکن است پزشک از بیمار بخواهد به مدت چند ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی ناشتا باشد. پزشک قبل از شروع درمان به بیمار دارو می‌دهد تا دچار هیچ گونه درد و ناراحتی نشود. سپس پوست کشاله ران یا مچ دست بیمار تمیز و ضدعفونی میشود تا پزشک بتواند از طریق آن یک لوله نازک را به درون شریان قلب ارسال کند. پزشک برای بی حس کردن پوست از داروی بی حسی موضعی استفاده خواهد کرد. پس از ممکن است بیمار دچار مقدار کمی درد و ناراحتی شود. سپس پزشک ماده حاجب را به طور مستقیم به درون شریانی که به قلب منتهی میشود ارسال خواهد کرد. به این ترتیب پزشک میتواند توسط اشعه ایکس مسیرحرکت ماده حاجب را مشاهده کند. بیمار میتواند در صورت تمایل به تصاویر ارائه شده نگاه کند. در برخی موارد هنگامی که دوربین در اطراف بیمار حرکت میکند پزشک از بیمار می‌خواهد که نفس عمیق بکشد و آن را چند ثانیه حبس کند. هنگامی‌که ماده حاجب توسط دستگاه به درون رگ تزریق میشود ممکن است بیمار دچار مقداری احساس گرما و داغی شود. این وضعیت حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه طول می‌کشد و ممکن است بیمار احساس کند در حال دفع ادرار است حال آنکه چنین وضعیتی ندارد. پزشک و منظور ارزیابی سمت راست قلب یک لوله کوچک به همراه بالن را در قسمت سمت راست و درون عروق کرونری قرار می‌دهد. هنگامی که این لوله در قلب شروع به حرکت میکند سطح اکسیژن و فشار خون را ارزیابی خواهد کرد. پزشک با تزریق مقادیر کمی مایع از طریق این لوله و میتواند نحوه پمپاژ خون توسط قلب را در بازه‌های زمانی خاص ارزیابی کند.
مراقبت‌های پس از انجام آنژیوگرافی
پس از انجام آنژیوگرافی پزشک اقدام به خارج کردن لوله درون کشاله ران، مچ دست یا بازو خواهد کرد و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آن ناحیه را فشار می‌دهد یا آنکه دستگاه مخصوص را روی آن می‌گذارد تا به تزریق مقداری کلاژن بپردازد. پس از آن پزشک از بیمار می‌خواهد استراحت کند. ممنون پس از انجام آنژیوگرافی بیمار مرخص میشود مگر آنکه دچار عوارض جانبی شده باشد. در صورتی که شما به آنژیوگرافی و سپس قرار دادن استنت نیاز داشته باشید پزشک از شما می‌خواهد که یک شبانه روز در بیمارستان بستری شوید. پس از آن که از بیمارستان مرخص شده و به منزل برگشتید باید بتوانید یک روز بعد به انجام فعالیت‌های سبک خود بپردازید اما به هیچ عنوان به برداشتن اجسام سنگین یا انجام دادن کارهای سنگین نپردازید تا از وارد شدن فشار به زخم در ناحیه کشاله ران یا بازو جلوگیری گردد. پس از انجام آنژیوگرافی می‌توانید رانندگی کنید اما اما پس از انجام آنژیوگرافی باید فردی همراه شما باشد تا شما را به منزل هدایت کند.
در صورت بروز مقداری کبودی در محل انجام آنژیوگرافی طبیعی است. در صورت بروز خونریزی باید ناحیه مورد نظر را فشار دهید اما در صورتی که خونریزی قطع نشود به بیمارستان مراجعه کنید. در صورت به وجود آمدن توده در محل قرارگیری کاتر باید به بیمارستان مراجعه کنید. در برخی موارد که خیلی شایع نمی‌باشد احتمال بروز عفونت پوست در محل برش ایجاد شده و افزایش خواهد یافت. پزشک در این رابطه با بیمار صحبت خواهد کرد و او را راهنمایی می‌نماید.
نتایج آنژیوگرافی به چه صورت است؟
بررسی نتایج آنژیوگرافی بیمار:
نتایج طبیعی و انسداد خفیف شریان
در برخی موارد نتایج حاصل از آنژیوگرافی طبیعی است و بیمار دچار گرفتگی شریان نمی‌باشد. در سایر موارد ممکن است آنژیوگرافی تنگ شدگی خفیف شریان را نشان دهد که در این شرایط شریان کمتر از ۵۰ درصد دچار تنگی میشود که خبر خوبی است. پزشک در خصوص نتایج به دست آمده با بیمار صحبت میکند و در صورت نیاز به درمان، اقدامات درمانی لازم را انجام خواهد داد.
انسداد عروق کوچک
گاهی اوقات عروق کوچک در برخی از نقاط کوچک دچار انسداد میشود. در صورتی که انسداد عروق کمتر از ۲ میلی متر باشد بیمار به درمان نیاز ندارد. به طور کلی برای شریانهای کوچک نیازی به استنت گذاری نمی‌باشد. در چنین مواردی معمولا پزشک به تجویز داروهای رایج قلب می‌پردازد.
انسداد شدید در یک یا دو شریان
در صورتی که یک یا دو شریان دچار تنگی شدید شده باشند پزشک انجام آنژیوپلاستی را توصیه میکند. این روش معمولا به صورت همزمان با آنژیوگرافی انجام می‌گردد. این امر به پزشک کمک میکند بتواند به کمک بالن یا اسنت به باز کردن شریانهای مسدود بپردازد.
انسداد شدید چندین شریان
در برخی موارد پزشک به این نتیجه می‌رسد که چندین شریان دچار تنگی شدید شده اند. این وضعیت در بیمارانی که دچار دیابت هستند بیشتر دیده میشود. معمولا انسداد چندین شریان به کمک عمل جراحی بای پس درمان میشود. در این حالت انجام آنژیوگرافی متوقف میشود تا پزشک با بیمار یا اعضای خانواده او صحبت کند یا در صورت لزوم او را به پزشک دیگری ارجاع دهد.
خطرات آنژیوگرافی چیست؟
آنژیوگرافی همانند همه روشهای درمانی موجود با برخی عوارض جانبی خاص همراه است اما معمولا این عوارض جانبی بسیار نادر هستند. برخی از بیماران نمیتوانند به صورت ثابت روی میز مخصوص دراز بکشند. احتمال بروز خونریزی در محل قرار گیری کاتتر وجود دارد که این امر میتواند باعث بروز کبودی شود. گاهی اوقات بیمار به ماده حاجب مورد استفاده حساسیت دارد. در موارد نادر احتمال بروز عوارض جانبی شدید از قبیل حمله قلبی و سکته قلبی وجود دارد. پزشک همه این عوارض جانبی را در نظر میگیرد و با بیمار در باره آنها صحبت میکند تا بیمار با دید باز تصمیم بگیرد.
