بیماری شریان کاروتید: علت و درمان تجمع پلاک در رگ‌های دو طرف گردن

علل و عوامل خطر بیماری شریان کاروتید

بیماری شریان کاروتید با آسیب به جداره‌های داخلی شریان آغاز می‌شود. سپس روند بهبودی آغاز شده و باعث شکل گیری پلاک در داخل رگ می‌شود. این آسیب به جداره‌ی رگ ممکن است در اثر سیگار کشیدن، بالا بودن سطح برخی از چربی‌ها و کلسترول در خون، بالا بودن فشار خون و بالا بودن قند خون در اثر مقاومت به انسولین یا دیابت ایجاد شود.

بروز بیماری شریان کاروتید عوامل خطر متعددی دارد که برخی از آن‌ها در زیر آورده شده‌اند:

• فشار خون بالا: فشار زیاد بر روی دیواره‌ی عروق می‌تواند آن‌ها را ضعیف کرده و ریسک آسیب را در آن‌ها بالا ببرد.
• استفاده از توتون و تنباکو: نیکوتین می‌تواند برای جدار داخلی شریان‌ها آسیب زا باشد. سیگار کشیدن همچنین ضربان قلب و فشار خون را افزایش خواهد داد.
• دیابت: دیابت توانایی بدن برای هضم مؤثر چربی‌ها را کاهش می‌دهد که این مشکل باعث افزایش خطر فشار خون و آترواسکلروز (تشکیل پلاک در داخل شریان) خواهد شد.
• بالا بودن چربی خون: بالا بودن سطح لیپوپروتئین‌های سبک (LDL) و تری گلیسرید در خون می‌تواند خطر تشکیل پلاک را افزایش دهد.
• سابقه‌ی فامیلی: خطر بروز بیماری شریان کاروتید در صورت وجود سابقه‌ی فامیلی آترواسکلروز یا بیماری عروق کرونری بیشتر خواهد بود.
• سن: انعطاف پذیری عروق با افزایش سن کاهش پیدا کرده و احتمال آسیب به آن‌ها بیشتر خواهد شد.
• چاقی: اضافه وزن می‌تواند خطر بروز فشار خون، آترواسکلروز و دیابت را افزایش دهد.
• آپنه ی خواب: در صورتی که به هنگام خوابیدن در تنفس شما وقفه می افتد، خطر بروز سکته در شما بیشتر خواهد بود.
• ورزش نکردن: کمبود فعالیت فیزیکی باعث عارضه‌هایی خواهد شد که به شریان‌ها آسیب وارد می‌کنند. ازجمله این عارضه‌ها می‌توان به فشار خون، دیابت و چاقی اشاره کرد.
• رژیم غذایی ناسالم: غذاهایی که دارای مقادیر زیاد چربی‌های اشباع و ترانس، کلسترول، سدیم و قند هستند می‌توانند عوامل خطر بروز بیماری عروق کرونری را تشدید کنند.

علائم بیماری شریان کاروتید

بیماری شریان کاروتید یک اورژانس پزشکی است چراکه در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به سکته شود. بیماری شریان کاروتید شایع‌ترین علت بروز سکته در بزرگسالان است. بیماری شریان کاروتید به هنگام شروع علامتی نخواهد داشت. اولین علامت این بیماری می‌تواند سکته یا حمله‌ی ایسکمیک گذرا باشد که پس از پیشرفت بیماری و کاهش جریان خون به مغز بروز پیدا می‌کنند. از جمله علائم کاهش جریان خون به طرف مغز می‌توان به بی حسی یا ضعف در صورت و اندام‌ها (بعضاً در یک طرف بدن)، دشواری در تکلم و درک کلمات، مشکلات بینایی، سرگیجه، عدم تعادل و سردردهای شدید بدون علت اشاره کرد.

تشخیص بیماری شریان کاروتید

اهمیت معاینه منظم توسط پزشک در تشخیص بیماری شریان کاروتید قبل از سکته بسیار مهم است. شریان‌هایی که تنگ شده یا مسدود شده‌اند، هنگام استفاده از گوشی پزشکی صدای خاصی ایجاد می‌کنند. پزشک می‌تواند در طی معاینه روتین، این صدا را تشخیص دهد.

ازجمله آزمایشات دیگر برای تشخیص بیماری شریان کاروتید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سونوگرافی کاروتید: این یک تست غیر تهاجمی بدون درد بوده که در طی آن از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده‌ی شریان‌های کاروتید استفاده می‌شود. در این روش وجود پلاک و لخته‌های خونی که می‌توانند منجر به انسداد شریان شوند تشخیص داده خواهد شد. همچنین سونوگرافی می‌تواند حرکت کردن خون در داخل رگ را نشان دهد.
• آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی (MRA): در این روش عکس برداری از یک آهنربای قدرتمند برای جمع آوری اطلاعات در مورد مغز و عروق استفاده می‌شود. یک کامپیوتر با استفاده از این اطلاعات می‌تواند تصاویر واضحی از مغز و عروق ایجاد کند. MRA معمولاً می‌تواند لخته‌های بسیار کوچک در مغز را نیز تشخیص دهد.
• سی تی آنژیوگرافی (CTA): این روش نسبت به عکس برداری ساده با اشعه‌ی ایکس دقت بالاتری خواهد داشت. در سی تی اسکن از اشعه‌ی ایکس و تکنولوژی کامپیوتری برای ایجاد تصاویر مقطعی از عروق کاروتید و مغز استفاده می‌شود. این تست می‌تواند آسیب‌های مغزی را نیز تشخیص دهد.
• آنژیوگرافی مغزی (کاروتید): این روش به عنوان تست استاندارد طلایی برای تصویربرداری از شریان‌های کاروتید در نظر گرفته می‌شود. این تست تهاجمی بوده و به پزشک اجازه می‌دهد جریان خون در عروق کاروتید را به صورت زنده تماشا کند. آنژیوگرافی به پزشک این امکان را می‌دهد تا به صورت زنده و با تزریق ماده‌ی حاجب تحت عکس برداری با اشعه‌ی ایکس، تنگی و انسداد عروق را تشخیص دهد.

درمان بیماری شریان کاروتید

برنامه‌ی درمانی برای بیماری شریان کاروتید به وجود علائم و سابقه‌ی بروز سکته در بیماری بستگی خواهد داشت. درمان بیماری کاروتید می‌تواند با استفاده از روش‌های زیر صورت بگیرد:

• دارو درمانی برای پیشگیری از بروز لخته‌های خونی، کاهش کلسترول، درمان فشار خون و کاهش قند خون
• اندآرترکتومی کاروتید که روشی جراحی برای برداشتن لایه‌ی داخلی آسیب دیده‌ی یک یا هر دو شریان کاروتید است
• آنژیوپلاستی کاروتید یک روش جراحی کم تهاجمی است که در طی آن با استفاده از بالون، پلاک را به درون دیواره‌ی رگ فشار داده و مسیر رگ را باز می‌کنند تا جریان خون به خوبی عبور کند
• استنت گذاری در شریان کاروتید یک روش جراحی کم تهاجمی است که در طی آن یک فنر در داخل شریان قرار داده می‌شود تا آن را باز نگه دارید. ممکن است جراح عروق آنژیوپلاستی و استنت گذاری را به صورت همزمان انجام دهد.

پیشگیری از بیماری شریان کاروتید

پیشگیری از بیماری شریان کاروتید با داشتن سبک زندگی سالم به خوبی قابل دست یابی است.

• از یک رژیم غذایی با چربی، نمک و قند کم استفاده کنید تا فشار خون و کلسترول شما تحت کنترل باشد.
• مقادیر زیادی میوه و سبزیجات مصرف کنید چراکه این خوراکی‌ها دارای مواد مغذی لازم برای مقابله با تشکیل پلاک و انسداد رگ هستند.
• به طور منظم ورزش کنید و سعی کنید استرس خود را تا حد امکان کاهش دهید.
• اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن بهترین راه برای پیشگیری از بیماری خواهد بود.
• در صورتی که سیگار می‌کشید یا مصرف الکل زیادی دارید این عادت را متوقف کنید.

عوارض احتمالی بیماری شریان کاروتید

سکته، عارضه اصلی ناشی از بیماری شریان کاروتید است. با رعایت دقیق دستورات درمانی پزشک، می‌توانید از وقوع عوارض احتمالی این بیماری جلوگیری کنید. برخی از عوارض احتالی عبارتند از:

• مشکلات شناختی (دمانس عروقی) مثل کاهش حافظه و عدم توانایی استدلال
• فلج کامل یا جزئی دست، پا و صورت
• ضعف یک طرفه‌ی بدن به شکل مزمن
• مشکل در بلع و تکلم
• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
• مرگ زودرس