در هر جلسه قبل از زایمان، مامای شما فشار خون شما را بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که در سطح سالمی قرار دارد. این بخشی از مراقبت‌های مادر و کودک در دوران بارداری است که بسیار مهم است. طبیعی است که فشار خون شما در این دوره کمی تغییر کند. هورمون پروژسترون باعث شل شدن دیواره رگ‌های خونی شما می‌شود و ممکن است باعث کاهش فشار خون در سه ماهه اول و دوم بارداری شود. اگر برای مدت طولانی ایستاده باشید یا به سرعت از جای خود بلند شوید، ممکن است احساس ضعف کنید.
در اواسط بارداری، فشار خون شما در کمترین میزان خود قرار دارد و از بیست و چهار هفتگی بارداری به تدریج افزایش می‌یابد. در این مدت، بدن شما یک لیتر خون اضافه خواهد داشت که قلب شما مجبور است آن را در سراسر بدن به گردش درآورد. اگر شرایط خوب باشند، فشار خون شما در چند هفته قبل از تولد نوزاد به سطح قبل از بارداری برمی‌گردد.
فشارخون بالا در بارداری
اگر فشار خون بالا (هایپرتنشن) دارید، فشار خون در رگ‌های خونی (شریان‌ها) بسیار زیاد خواهد بود. فشار خون به دو شکل ثبت می‌شود، به عنوان مثال ۴۵ / ۱۴۰ (mmHg). این رقم به صورت ۱۴۰ روی ۸۵ خوانده می‌شود. فشار خون بر حسب واحد میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری می‌شود. اولین شماره یا شماره فوقانی، فشار خون سیستولیک شما است. فشار خون سیستولیک، فشار درون رگ‌های شما در هنگام انقباض قلب است. عدد دوم یا پایینی فشار خون دیاستولیک نامیده می‌شود. این عدد مربوط به فشار درون شریان‌های شما در هنگام استراحت قلب پس از هر ضربان است. فشار خون طبیعی، زیر ۹۰/ ۱۴۰ میلی متر جیوه می‌باشد. در دوران بارداری:
- فشارخون اندکی بالا، فشار خون بین ۹۰/ ۱۴۰ و ۱۴۹/۹۹ میلی متر جیوه است. (یعنی فشار سیستولیک یا عدد فوقانی بین ۱۴۰ و ۱۴۹ و یا عدد پایینی یا فشار دیاستولیک بین ۹۰ و ۹۹ باشد)
- فشارخون نسبتاً بالا، فشار خون بین ۱۰۰/ ۱۵۰ و ۹۹ / ۱۴۹ میلی متر جیوه است. (یعنی فشار سیستولیک یا عدد فوقانی بین ۱۴۰ و ۱۴۹ و یا فشار دیاستولیک یا عدد پایینی بین ۹۰ و ۹۹ باشد)
- فشار خون بسیار بالا، فشار خون ۱۱۰ و ۱۶۰ میلی متر جیوه یا بالاتر از آن است (فشار سیستولیک ۱۶۰ یا بیشتر و یا فشار دیاستولیک ۱۱۰ یا بیشتر)
فشار خون در هنگام اضطراب یا استرس بالا می‌رود؛ مانند زمانی که عجله دارید. برای برخی افراد، ملاقات با پزشک یا ماما نیز استرس زا است. مهم است که پیش از ویزیتهای قبل از زایمان خود، زمان کافی برای استراحت را در نظر بگیرید تا فشار خون شما بالاتر از حد معمول نباشد. کارفرما یا رييس شما موظف است زمان کافی برای شرکت در ویزیتهای قبل از زایمان را به شما اختصاص دهد. اگر هنگام مراجعه به درمانگاه فشار خون شما بالا باشد، اما به عنوان مثال زمانی که ماما فشار شما را در خانه اندازه می‌گیرد، فشار خون طبیعی دارید؛ به این وضعیت «فشارخون کت سفید» گفته می‌شود .
انواع مختلف فشار خون بارداری چیست؟
انواع مختلف فشار خون بالا در دوران بارداری همانطور که در ادامه آمده است ، طبقه‌بندی می‌شوند:
فشار خون قبلی
برخی از خانم‌ها قبل از بارداری فشار خون بالا (هایپرتنشن) دارند و ممکن است در حال درمان آن باشند. برخی از خانم‌ها قبل از هفته ۲۰ بارداری متوجه می‌شوند که فشار خون بالا دارند. اگر فشار خون بالا برای اولین بار قبل از هفته ۲۰ بارداری شما کشف شد، معمولاً به این معنا است که شما حتی قبل از بارداری دچار فشارخون بالا بوده‌اید که آن را کشف نکرده‌اید.
بنابراین فشار خون بالا قبل از هفته ۲۰ بارداری، صرفاً ناشی از بارداری نیست؛ بلکه فشار خون از قبل وجود داشته یا مزمن بوده است. دلایل مختلفی برای فشار خون بالا وجود دارد. اگر دچار فشار خون قبل از بارداری هستید، در دوران بارداری خطر ابتلا به پره اکلامپسی افزایش پیدا می‌کند.
توجه: اگر برای درمان فشار خون بالا از دارو استفاده می‌کنید، در حالت ایده‌آل باید قبل از بارداری این بررسی‌ها را انجام دهید. برخی از داروهایی که برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شوند، نباید در دوران بارداری استفاده شوند. به عنوان مثال داروهای زیر:
- بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- آنتاگونیست‌های گیرنده آنژیوتانسین || (AllRA) – که گاهی مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARB) نامیده می‌شوند.
- قرص‌های «آب» (دیورتیک‌ها)
علت این امر این است که ممکن است این داروها به جنین در حال رشد آسیب برسانند. اگر شما در حال مصرف یکی از این داروها هستید، احتمال زیادی وجود دارد که داروی شما توسط پزشک به داروی دیگری تغییر پیدا کند که به کودک در حال رشد شما آسیب نمی‌رساند.
فشار خون بارداری
برخی از خانم‌ها می‌توانند در دوران بارداری مشکل فشار خون جدیدی پیدا کنند. به این وضعیت فشار خون بالای بارداری یا هایپرتنشن (یا فشار خون بالای ناشی از بارداری) گفته می‌شود.
فشار خون بارداری، فشار خون بالایی است که اولین بار پس از هفته ۲۰ بارداری به وجود می‌آید. اگر در دوران بارداری شما پره اکلامپسی به وجود نیاید (به ادامه مراجعه کنید) و اگر فشار خون شما شش هفته پس از زایمان به وضعیت طبیعی بازگشت، پزشکان می‌توانند این نوع از فشار خون بالا را فشار خون بارداری بنامند. اگر فشار خون بارداری دارید، در دوران بارداری، هنگام دادن آزمایش ادرار نزد ماما یا پزشک، در ادرار خود پروتئین نخواهید داشت.
توجه: ممکن است برخی از خانم‌ها پس از هفته ۲۰ بارداری دچار فشار خون شوند. در ابتدا ممکن است این خانم‌ها هنگام آزمایش هیچ پروتئینی در ادرار خود نداشته باشند. با این حال ممکن است بعدها پروتئین در ادرار آنها ایجاد شود و دچار پره اکلامپسی تشخیص داده شوند (به ادامه مراجعه کنید) اگر در دوران بارداری دچار پره اکلامپسی نشوید، فقط به شما گفته می‌شود که دچار فشارخون بارداری هستید .
پره اکلامپسی و اکلامپسی
شرایطی وجود دارد که بعضی از زنان پس از هفته ۲۰ بارداری با پره اکلامپسی مواجه می‌شوند. این شرایط ممکن است در زنانی که قبلاً فشار خون بالا داشته‌اند (فشار خون قبل از بارداری) یا در زنانی که قبلاً در ادرار خود پروتئین داشته‌اند (مانند مشکلات کلیوی) ایجاد شود.
پره اکلامپسی نه تنها باعث افزایش فشار خون می‌شود، بلکه سایر بخش‌های بدن مانند کلیه‌ها، کبد، مغز و سیستم لخته شدن خون را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. پره اکلامپسی باعث نشت پروتئین از کلیه‌ها به ادرار می‌شود. اگر شما دچار پره اکلامپسی هستید، فشار خون بالایی خواهید داشت و در آزمایش ادرار شما پروتئین مشاهده خواهد شد. پره اکلامپسی بهبود می‌یابد تا ۶ هفته پس از زایمان.
اکلامپسی می‌تواند شدت پره اکلامپسی را بالا ببرد. در وضعیت الامپسی، زنی که با پره اکلامپسی مواجه است، ممکن است یک یا چند بار تشنج داشته باشد. این یک وضعیت بسیار جدی است. بنابراین هدف، تشخیص و درمان موفقیت‌آمیز پره اکلامپسی است، تا سعی شود از ایجاد اکلامپسی جلوگیری شود.
فشار خون بالا در دوران بارداری چقدر شایع است؟
فشارخون (هایپرتنشن) در دوران بارداری یک مشکل نسبتا شایع است .
- در هر ۱۰ خانم باردار، ۱ نفر دچار مشکل فشار خون بالا است.
- حداکثر ۳ نفر از هر ۱۰۰ زن باردار ، قبل از بارداری دچار فشار خون هستند.
- در حدود ۴ تا ۸ نفر از هر ۱۰۰ زن باردار، دچار فشار خون بارداری هستند که تا ایجاد پره اکلامپسی ادامه پیدا نمی‌کند.
- ۲ تا ۸ نفر از هر ۱۰۰ زن باردار، به پره اکلامپسی مبتلا می‌شوند.
- در هر ۱۰۰ زنی که قبلاً در یکی از بارداری‌های خود دچار پره اکلامپسی شده‌اند، ۱۶ نفر در بارداری‌های آینده نیز دچار آن می‌شوند و در حدود نیمی از این زنان در بارداری آینده خود، فشار خون بارداری را تجربه خواهند کرد.
مشکلات فشارخون کاملاً جدید در اولین بارداری شما رایج است.
مشکلات احتمالی همراه با فشار خون بالا در دوران بارداری چیست؟
طبق قاعده، هرچه فشار خون شما بیشتر باشد، احتمال خطر برای شما و کودک شما بیشتر است
فشار خون خفیف تا متوسط
اگر فشار خون شما در حد خفیف تا متوسط بالا برود و مبتلا به پره اکلامپسی نشوید ، خطر کم خواهد بود. بیشتر زنان دچار فشارخون (هایپرتنشن) در دوران بارداری، فشار خون خفیف تا متوسط دارند. با این وجود مهم است که فشار خون و ادرار شما در دوران بارداری به طور منظم بررسی شود و مراقب علائم احتمالی پره اکلامپسی باشید (به ادامه مراجعه کنید).
فشار خون شدید یا پره اکلامپسی
فشار خون شدید، به خصوص فشار خون همراه با پره اکلامپسی جدی است.
- خطراتی که به عنوان مادر برای شما وجود دارد شامل موارد زیر می باشد:
- افزایش احتمال سکته
- آسیب به کلیه‌ها و کبد
- افزایش خطر بروز مشکلات لخته شدن خون
- افزایش خطر خونریزی شدید از جفت شما
- تجربه تشنج در صورت ابتلا به اکلامپسی
- خطراتی که متوجه کودک شما است، شامل موارد زیر می‌باشند:
- افزایش احتمال رشد ضعیف
- افزایش احتمال زایمان زودرس
- افزایش احتمال مرده به دنیا آمدن جنین
چگونه می‌توانم از داشتن فشار خون بالا در حین بارداری آگاه شوم؟
بسیاری از زنانی که دچار فشار خون بالا (هایپرتنشن) در دوران بارداری هستند، هیچ علائمی ندارند. به همین دلیل فشار خون شما در دوران بارداری توسط پزشک یا ماما به طور منظم بررسی می‌شود. ادرار شما به طور مداوم آزمایش می‌شود تا وجود پروتئین در آن بررسی شده و در صورت وجود پره اکلامپسی، از وجود آن آگاه شوید.
با این حال علائمی وجود دارند که می‌توانند نشانه‌های پره اکلامپسی باشند و باید مراقب آنها باشید. در صورت بروز هر یک از این علائم، باید فوراً به پزشک یا مامای خود مراجعه کنید تا فشار خون شما را بررسی کرده و ادرار شما را برای یافتن پروتئین آزمایش کنند. این موارد عبارتند از:
- سردردهای شدیدی که از بین نمی‌روند.
- وجود مشکل در بینایی شما ، مانند تاری دید، چشمک زدن چراغ‌ها یا وجود لکه‌هایی در مقابل چشم شما
- درد شکم . دردی که با بروز پره اکلامپسی رخ می‌دهد عمدتاً در قسمت فوقانی شکم، درست زیر قفسه سینه، بخصوص در سمت راست شکم شما احساس می‌شود.
- استفراغ بعدی در دوران بارداری (نه تهوع صبحگاهی در اوایل آن)
- تورم ناگهانی یا پف کردن دست‌ها، صورت یا پاها
- احساس از نفس افتادگی
- قادر نبودن به احساس حرکت کودک
- در کل نداشتن احساس خوب
توجه: تورم یا پف کردن پاها ، صورت یا دست‌ها (پف و ورم) در بارداری طبیعی شایع است. بیشتر زنان دچار این علائم، مبتلا به پره اکلامپسی نیستند؛ اما این وضعیت می‌تواند با بروز پره اکلامپسی بدتر شود. بنابراین هرگونه شدت یافتن ناگهانی تورم دست ها، صورت یا پاها را سریعاً به پزشک یا مامای خود اطلاع دهید.
درمان فشار خون بالا در دوران بارداری چیست؟
اگر پزشک یا مامای شما متوجه شوند که فشار خون شما در دوران بارداری بالا است، معمولاً وجود پروتئین در ادرار شما را بررسی می‌کنند و درباره داشتن علائم پره اکلامپسی از شما سوال می‌پرسند. اگر فشار خون شما همچنان بالا باقی بماند یا اگر هر یک از علائم پره اکلامپسی را داشته باشید، معمولاً توسط یک متخصص، پزشک متخصص زنان و زایمان معاینه خواهید شد. سوال‌های مختلفی وجود دارد که به منظور دریافت مشاوره درباره درمان، باید توسط پزشک متخصص در نظر گرفته شوند. برخی از این سوالات عبارتند از:
- فشار خون بالا (هایپرتنشن) چقدر شدید است؟
- آیا دچار پره اکلامپسی هستید و اگر این طور است شدت آن چقدر است؟
- بارداری شما تا چه مدت دیگر ادامه دارد؟
- چه خطراتی برای شما به عنوان مادر، و فرزند شما وجود خواهد داشت؟ پاسخ این سوال، به شدت فشار خون بالا و وجود پره اکلامپسی بستگی دارد.
اگر فشار خون بالا خفیف باقی بماند و پره اکلامپسی ایجاد نشود
در این حالت معمولاً خطر اندکی وجود دارد. بررسی‌های منظم فشار خون و آزمایش پروتئین ادرار و همچنین بررسی میزان پیشرفت فرایند بارداری شما تا زمان طبیعی زایمان، می‌تواند تمام چیزی باشد که نیاز دارید. بررسی‌ها ممکن است شامل انجام آزمایش‌های خون و سونو گرافی برای بررسی نحوه رشد کودک و بررسی جریان خون از جفت به جنین باشد . ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان، شما را برای مدت مدیدی تحت نظر بگیرد. ممکن است برای کنترل فشار خون در دوران بارداری به دارو نیاز داشته باشید.
اگر فشار خون بالا شدید شود یا اگر پره اکلامپسی ایجاد شود
در صورت شدت یافتن فشار خون بالا، شما به عنوان مادر و فرزند شما در معرض خطراتی قرار خواهید گرفت. معمولاً شما فوراً توسط پزشک متخصص معاینه می‌شوید و ممکن است در بیمارستان بستری شوید. ممکن است برای بررسی اینکه فشار خون یا پره اکلامپسی چه تأثیری بر شما داشته است، آزمایش‌های فشار خون انجام شوند. همچنین ممکن است وضعیت سلامت کودک شما نیز با استفاده از اسکن سونوگرافی بررسی شود. ممکن است ثبت ضربان قلب کودک شما نیز انجام گیرد.
در موارد فشار خون شدید، به خصوص اگر پره اکلامپسی ایجاد شده باشد، اغلب به یک معضل وجود دارد. اگر فشار خون بالا به دلیل بارداری ایجاد شده باشد، تنها روش درمان زایمان است. اگر دوران بارداری شما رو به اتمام است، در صورت لزوم زایمان می‌تواند القا شود یا این که کودک از طریق عمل سزارین متولد شود. با این وجود اگر فشار خون بالا یا پره اکلامپسی در دوران بارداری زودتر شدت پیدا کند، تصمیم‌گیری در این باره دشوار خواهد شد.
- ممکن است برای مدتی داروهای کاهش فشار خون تجویز شوند. رایج‌ترین داروی فشار خون بارداری لابتالول است . این دارو می‌تواند اجازه دهد بارداری شما قبل از به دنیا آوردن نوزاد بیشتر ادامه پیدا کند. بهترین زمان برای تحریک تولد نوزاد یا زایمان از طریق سزارین، بسته به عوامل ذکر شده در بالا، متفاوت است.
- اگر دچار پره اکلامپسی شدید باشید، ممکن است هنگام تولد کودک داروی سولفات منیزیم به صورت قطره‌ای به شما داده شود. این دارو می‌تواند احتمال ایجاد اکلامپسی را کاهش داده و از تشنج شما جلوگیری کند.
- شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند دوزهای پایین آسپرین و کلسیم که به صورت منظم مصرف می‌شوند، می‌توانند به پیشگیری از پره اکلامپسی در برخی از زنانی که ممکن است در معرض مبتلا به آن باشند کمک کنند. ممکن است متخصص شما توصیه کند یکی از این داروها یا هر دو را مصرف کنید. آنها درباره این موضوع با جزئیات کامل با شما صحبت خواهند کرد.
