مراقبت بعد از جراحی قلب باز (رژیم غذایی، دارو، فعالیت و …)

مراقبت‌های بعد از جراحی بای پس قلب

 توجه به نکات زیر بعد از جراحی بای پس قلب به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.

داروها

پس از انجام عمل جراحی ممکن است تغییراتی در داروهای شما ایجاد شود. نسخه جدیدی در روز ترخیص از بیمارستان به شما داده می‌شود. فقط باید داروهای جدید را مصرف کنید مگر این که پزشک دستور دیگری داده باشد. پرستار تمام داروهای شما را قبل از این که به منزل بروید بررسی می‌کند. اگر سؤالی داشتنید می‌توانید با پزشک یا پزشک داروخانه تماس بگیرید. نکات زیر را در مورد داروها باید به خاطر داشته باشید:

•    نام و مشخصات داروها و هدف از تجویز آنها را بدانید
•    طریقه مصرف و مدت زمانی که باید این داروهای را مصرف کنید را بدانید
•    عوارض جانبی شایع هر دارو را بدانید و اطلاع یابید که در صورت بروز این عوارض جانبی چه کاری باید انجام دهید
•    داروها را به اندازه‌ای که پزشک برای شما تجویز کرده است مصرف کنید
•    اگر مصرف یک وعده دارو را فراموش کردید نباید در مرتبه بعد دو برابر مصرف کنید بلکه باید در مرتبه بعد به اندازه تجویز شده استفاده کنید.
•    لطفاً داروهای خود را در ویزیت بعدی هم با پزشک چک کنید
•    سعی کنید داروهای خود را سر یک ساعت در هر روز مصرف کنید.
•    قبل از خرید داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک با پزشک خود یا متخصص داروساز مشورت کنید.
•    در صورت امکان همیشه از یک داروخانه خرید کنید
•    لیست بروز شده داروهایی که مصرف می‌کنید را در کیف پول خود داشته باشید.
•    در زمان مسافرت، داروها را همراه خود داشته باشید
•    اگر باید تعداد زیادی دارو مصرف کنید، از بسته‌های مدیریت دارو استفاده کنید.
•    مقدار مصرف داروهای خود را تغییر ندهید و بدون مشورت با پزشک، مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید.

مدیریت درد و ناراحتی

هر بیمار پس از عمل جراحی قلب ممکن است درد و ناراحتی را تجربه کند. این درد و ناراحتی معمولاً در ناحیه قفسه سینه و محل زخم‌ها احساس می‌شود و ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد. همچنین، این درد و ناراحتی ممکن است به دست، گردن و شانه‌ها نیز انتقال یابد. بیماران این ناراحتی را به صورت درد مبهم، خشک‌شدگی یا احساس کشیدگی توصیف می‌کنند و معمولاً با مصرف داروهای مسکن کاهش می‌یابد.

در مرحله اولیه درمان، درد و ناراحتی بیشتر است و به طور منظم و مستمر به بیمار داروهای مسکن تجویز می‌شود. با تدریج بهبودی، نیاز به داروهای مسکن کاهش می‌یابد و می‌توانید کارها و امور روزمره خود را با ناراحتی کمتری انجام دهید. در صورت کاهش درد و ناراحتی، می‌توانید از تایلانول استفاده کنید. اما اگر با مصرف داروهای مسکن درد شما تسکین نیافت یا درد قفسه سینه شما شدیدتر شد، باید به پزشک خود مراجعه کنید.

یبوست

یبوست ممکن است به دلیل مصرف داروهای مسکن، کاهش میزان فعالیت‌ها و مصرف مکمل‌های آهن اتفاق بیفتد. شما باید غذاهای سرشار از فیبر (میوه‌ها، غلات کامل و دانه‌ها) مصرف کرده و به مقدار کافی آب و مایعات در روز بنوشید. زور نزنید. اگر پس از بازگشت به منزل، یبوست باعث آزار شما شده با پزشک یا متخصص داروخانه مشورت کنید.

شکاف‌های ایجاد شده برای انجام عمل جراحی

ظاهر زخم‌ها و شکاف‌های عمل به مرور زمان بهبود می‌یابند. در اولین هفته پس از انجام عمل جراحی ممکن است شما تجربه‌های زیر را داشته باشید:

•    خارش (از هیچ لوسیون یا کرم و یا پودری استفاده نکنید تا زخم‌های شما خوب شوند)
•    تورم
•    قرمزی یا کبودی
•    بی‌حسی و درد (بی‌حسی ناحیه سینه به خصوص اگر عروق سینه مورد استفاده قرار گرفته باشند)

این عوارض همه عادی هستند و به مرور زمان بهبود می‌یابند. برای ناراحتی‌های شکاف‌های ایجاد شده برای انجام علم ممکن است برای شما تایلانول یا مسکن دیگر تجویز شود. همچنین ممکن است برای شما از پدهای گرمایی (که درون یک حوله پیچیده می‌شود) استفاده شود که معمولاً باید 3 تا 4 مرتبه در روز و هر بار به مدت 20 تا 30 دقیقه از این پدها استفاده شود. برای جلوگیری از خشک‌شدگی‌های بیشتر باید عضلات سر و گردن خود را به طور عادی و طبیعی حرکت دهید و وضعیت بدنی خود را در حالتی مناسب حفظ کنید.

4 الی 6 هفته پس از انجام عمل جراحی، ممکن است در هنگام نفس کشیدن، استخوان‌های قفسه سینه شما صدا کرده و کمی حرکت داشته باشند که این طبیعی است و پس از 4 تا 12 هفته از بین می‌رود. برای تسریع در روند بهبودی زخم‌ها باید به مدت یک سال، کمتر در معرض تابش نور آفتاب قرار گیرید. روی زخم‌های خود را با لباس بپوشانید. در صورت لزوم، 4 تا 6 هفته پس از انجام عمل می‌توانید از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنید. نباید از سینه‌بندها یا لباس‌های زیری که از جلو بسته می‌شوند و ممکن است با زخم‌ها تماس داشته باشند استفاده کنید.

گردش جریان خون

معمولاً پاها پس از انجام عمل جراحی قلب متورم می‌شوند به خصوص اگر رگ‌های پاهای شما برداشته شده باشند. برای کمک به کاهش تورم و بهبود گردش جریان خون در پا می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

•    به طور مرتب و مستمر تمرینات قسمت پایین پا و مچ پا را ادامه دهید
•    زمان‌هایی که بیش از 15 تا 20 دقیقه می‌نشینید باید پاهای خود را بالا نگه دارید
•     زمانی که در رختخواب استراحت می‌کنید پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید
•    چهارزانو ننشینید زیرا باعث کاهش گردش جریان خون می‌شود.
•    از نشستن یا ایستادن‌های طولانی مدت پرهیز کنید
•    تمرینات پیاده‌روی خود را ادامه دهید
•    نیازی به استفاده از جوراب‌های الاستیکی در منزل نیست مگر این که پزشک توصیه کرده باشد
•    با بهبودی گردش جریان خون، تورم به تدریج کاهش می‌یابد – معمولاً در طی چند ماه. به هر حال، اگر تورم در هر دو مچ پای شما باقی ماند باید به پزشک اطلاع دهید. بعضی از جراحان به شما توصیه می‌کنند که از باندهای تانسور روی پاهای خود استفاده کنید. در این گونه موارد دستورالعمل‌های لازم به شما داده می‌شود.

استحمام

شما باید در منزل به طور مرتب دوش بگیرید. از رفتن داخل وان تا زمانی که زخم‌های شما بهبود نیافته‌اند پرهیز کنید. در صورتی که احساس ضعف می‌کنید باید یک نفر در دوش گرفتن به شما کمک کند. بسیاری از بیماران، قضای حاجت در هنگام دوش گرفتن را مفید ارزیابی می‌کنند. زخم‌های خود را به آرامی با صابون بی‌بو و آب تمیز کنید. از لوسیون، کرم و ویتامین E استفاده نکند. محل زخم‌ها را نخارانید و از آب خیلی گرم یا خیلی سرد هم استفاده نکنید. آب خیلی گرم ممکن است باعث سرگیجه و ضعف شما شود.

استراحت و خواب

یکی از کارهای مهم دوران بهبودی پس از انجام عمل جراحی این است که به اندازه کافی استراحت کرده و بخوابید. پس از انجام عمل جراحی ممکن است تغییراتی در عادات خواب شما به وجود آید که طبیعی است. ممکن است در هنگام شب شما به سختی بخوابید یا خواب‌های عجیب ببینید. این معمولاً موقتی است. در صورتی که این عوارض ادامه پیدا کرد با پزشک مشورت کنید.

رانندگی

6 ماه پس از انجام عمل جراحی می‌توانید رانندگی کنید (در این مورد باید متخصص قلب و عروق مشورت کنید). ممکن است شما مجبور باشید در دوران بهبودی پس از عمل جراحی سفر کنید در این صورت از نشستن روی صندلی جلو که ایربگ دارد خودداری کنید. ابتدا در نواحی محلی رانندگی را شروع کنید، از رفتن در بزرگراه‌ها تا زمانی که احساس بهبودی نکرده‌اید خودداری کنید. در صورت نیاز به سفرهای طولانی‌تر، هر یک ساعت و نیم یک مرتبه توقف کرده، پیاده شوید و حرکات کششی انجام دهید. استفاده از کمربند ایمنی ضروری است و باعث آسیب‌دیدگی زخم‌های شما نمی‌شود. می‌توانید از یک حوله با بالش کوچک برای جلوگیری از سایش کمربند به زخم‌ها استفاده کنید. ممکن است هنوز در ناحیه گردن و قفسه سینه خود احساس خشک‌شدگی داشته باشید که در هنگام چرخش بیشتر می‌شود.

رژیم غذایی بعد از جراحی قلب

صرف نظر این که چه نوع عمل جراحی قلبی انجام داده‌اید باید از قلب خود پس از انجام این عمل جراحی مراقبت کنید. انتخاب موادی که برای قلب مفید هستند یکی از روش‌های اصلی مراقبت از قلب است. اگر شما به فکر ایجاد تغییر در عادات غذایی خود هستید با تغییرات کوچک و اهداف واقع‌بینانه‌ای که برای خود قرار می‌دهید شروع کنید. به یاد داشته باشید که حتی تغییرات کوچک به مرور زمان اثرات بزرگی به دنبال خواهند داشت.
از خوردن غذاهای متنوع و متعادل لذت ببرید.

•    غذاهای کم‌چرب مانند یک برش گوشت لخم، مرغ بدون پوست و محصولات لبنی کم‌چرب با 1% چربی انتخاب کنید.
•    از روغن‌های گیاهی (مانند روغن زیتون، روغن کانولا) در حد اعتدال استفاده کنید.
•    از روش‌های پختی استفاده کنید که برای قلب مفید باشند مانند کباب کردن، گریل کردن، آب پز کردن، بخارپز کردن و پخت غذا در مایکروویو.
•    از مصرف محصولات غذایی تجاری که با روغن‌های هیدروژنه تهیه شده و به صورت نیمه آماده به فروش می‌رسند پرهیز کنید (برچسب محتویات و مواد غذایی را بررسی کنید)
•    2 تا 3 مرتبه در هفته ماهی مصرف کنید.
•    1 تا 2 قاشق چای‌خوری دانه کتان در روز بخورید
•    مغزیجات به خصوص بادام و گردو و کره بادام زمینی البته در حد اعتدال مصرف کنید (مثلاً 1 تا 2 قاشق در روز)
•    غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات رنگی، غلات کامل، دانه‌های پرفیبر و حبوبات (مانند لوبیا، نخود و عدس) میل کنید.
•    گیاهان تازه یا خشک شده و طعم‌دهنده‌ها را در هنگام پخت غذا جایگزین نمک کنید.
•    از خوردن غذاهای فراوری‌شده، کنسروها و ترشیجات و شوریجات خودداری کنید.
•    از جایگزین‌های نمک استفاده نکنید.

کنترل فشار خون

 بالا رفتن فشار خون به قلب فشار وارد می‌کند و شکل‌گیری پلاک‌ها را در عروق تسریع می‌کند. باید:

•    داروهای تجویز شده برای کنترل فشار خون خود را مطابق دستور پزشک مصرف کنید
•    مصرف نمک در غذاهای خود را به حداقل برسانیدد.
•    به طور مرتب و منظم ورزش کنید.

استعمال دخانیات را ترک کنید

با ترک استعمال دخانیات پس از یک دوره زمانی، احتمال ابتلا به بیماری‌های عروقی را به اندازه افراد غیر سیگاری کاهش دهید. سیگار کشیدن:
•    نرخ ضربان قلب را افزایش می‌دهد
•    عروق خونی را باریک و تنگ می‌کند
•    فشار خون را افزایش می‌دهد
•    به ریه‌ها آسیب وارد می‌کند.
•    باعث بروز اسپاسم ذر عروق کرونری می‌شود
•    افرادی که در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند نیز ممکن است دچار عوارض مشابه افراد سیگاری می‌شوند.

به طور مرتب و منظم ورزش کنید

حتی اگر به اندازه کافی استراحت کنید باز هم ممکن است احساس خستگی داشته باشید. در دو هفته اول پس از عمل جراحی ممکن است این حالت به دلیل شروع فرایند بهبودی یا کاهش سلول‌های خونی باشد. نباید ناامید و دلسرد شوید. فرایند بهبودی یک فرایند تدریجی است و تا زمانی که شما قدرت خود را دوباره بازیابید ادامه می‌یابد. میزان بهبودی خود را به صورت هفتگی و نه روزانه ارزیابی کنید تا بتوانید روند آن را به خوبی احساس کنید. بهترین راه برای غلبه بر خستگی این است که سطح فعالیت‌های خود را به تدریج و به طور مستمر افزایش دهید. مزایای ورزش کردن به طور منظم عبارتند از:

•    تقویت عضلات قلب
•    افزایش میزان انرژی
•    بهبود خلق و خو (کمک به مدیریت استرس)
•    کاهش وزن
•    کاهش فشار خون
•    افزایش مقاومت بدن در برابر حملات قلبی

همه بیماران پس از انجام عمل جراحی باید برخی تمرینات ورزشی که متخصص فیزیوتراپی به آنها آموزش می‌دهد را انجام دهند.

بالا رفتن از پله‌ها

به آرامی از پله‌ها بالا بروید. نرده‌های کنار پله را گرفته و به آهستگی پله به پله بالا بروید. زمانی که از پله‌ها بالا می‌روید، اول با پای سالم خود قدم بردارید. پس از بالا رفتن از هر چهار پله، حدود 30 ثانیه استراحت کنید. زمانی که از پله‌ها پایین می‌آیید، اول پایی را که تحت عمل جراحی قرار گرفته است بردارید. از آنجا که بالا رفتن از پله‌ها نیاز به انرژی زیادی دارد سعی کنید در دو هفته اول پس از انجام عمل جراحی، بالا و پایین رفتن از پله‌ها را به اندازه یک یا دو مرتبه در روز محدود کنید.

بازگشت به کار

زمان بازگشت به کار به نوع کاری که باید انجام دهید بستگی دارد. اگر کار شما، فیزیکی است و در آن باید اجسام سنگین را بلند یا جابجا کنید باید بیشتر صبر کنید (در حدود 3 ماه) ولی اگر کارهای سبک‌تر انجام می‌دهید می‌توانید زودتر به کار خود بازگردید. بیشتر افراد 4 هفته صبر می‌کنند و سپس با مشورت با متخصص قلب در مورد بازگشت به کار تصمیم‌گیری می‌کنند.

مراقبت بعد از جراحی دریچه قلب

فرایند بهبودی پس از انجام عمل جراحی دریچه قلب تقریباً مشابه بیمارانی است که عمل بایپاس انجام داده‌اند و فقط در موارد زیر متفاوت هستند:
•    در پای شما شکافی ایجاد نمی‌شود (مگر این که انجام عمل بای پس نیز انجام شده باشد)
•    باید مصرف مایعات و نمک محدود شود.

کارهای دندانپزشکی برای بیمارانی که عمل جراحی دریچه قلب انجام داده‌اند

قبل از انجام عمل جراحی قلب، توصیه می‌شود به دندانپزشک مراجعه کنید. این اقدام به منظور حفظ دریچه جدید قلب در برابر باکتری‌هایی است که ممکن است در هنگام انجام کارهای دندانپزشکی یا عمل‌های جراحی سبک و سنگین وارد جریان خون شوند. قبل از انجام این عمل‌ها، به شما آنتی بیوتیک تجویز می‌شود تا احتمال ابتلا به عفونت (اندوکاردیت باکتریایی) که به بافت اطراف دریچه جدید حمله می‌کند، کاهش یابد. اگرچه احتمال بروز اندوکاردیت باکتریایی کم است، اما باید احتیاط کنید. قبل از انجام عمل‌های دندانپزشکی یا هر نوع عمل جراحی دیگر، باید به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید که قبلاً عمل دریچه قلب داشته‌اید.

بیمارانی که دریچه قلب بافتی یا مکانیکی دارند

برای جلوگیری از ایجاد لخته‌های خون در اطراف دریچه قلب باید داروهای ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده خون) وارفارین (کامادین) مصرف کنید. بسته به نوع دریچه کاشته شده ممکن است مجبور به مصرف این داروها برای یک مدت مشخص یا برای تمام طول عمر خود باشید. آزمایش‌های خون دوره‌ای برای بررسی سطح وارفارین خون هم در بیمارستان و هم پس از ترخیص از بیمارستان باید انجام شوند. انجام آزمایش‌های خون تا زمانی که وارفارین مصرف می‌کنید ضروری است اما فاصله زمانی بین این آزمایش‌ها به مرور افزایش می‌یابد.
در زمان مصرف وارفارین به یاد داشته باشید که:

•    خونریزی زیاد است
•    کبودی بیشتر می‌شود
•    مدفوع خونی و سیاه از شما دفع می‌شود
•    ادرار شما ممکن است خونی باشد

اگر هر یک از علائم فوق‌الذکر را مشاهده کردید باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. دستورات استفاده مطمئن و صحیح وارفارین را قبل از ترخیص از بیمارستان از پزشک دریافت کنید.