درمان فیبریلاسیون دهلیزی (بی نظمی ضربان قلب) با دارو و جراحی

علل احتمالی فیبریلاسیون دهلیزی

شایع‌ترین علت فیبریلاسیون دهلیزی وجود اختلالات یا آسیب‌دیدگی ساختار قلب است. علل احتمالی A-Fib عبارتند از:
• فشار خون بالا
• حمله قلبی
• بیماری عروق کرونر
• دریچه‌های غیرطبیعی قلب
• بیماری‌های مادرزادی قلب
• پر کاری غده تیروئید و یا سایر اختلالات متابولیکی
• قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی مانند دارو، کافئین، تنباکو
• سندرم سینوس بیمار – عملکرد نامناسب ضربان ساز طبیعی قلب
• بیماری‌های ریوی
• جراحی‌های قبلی قلب
• عفونت‌های ویروسی
• فشار و استرس ناشی از ذات الریه ( التهاب ریه)، جراحی یا بیماری‌های دیگر
• آپنه خواب
با این حال، برخی از افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هیچ بیماری یا آسیب ساختاری قلبی ندارند، که به این حالت فیبریلاسیون دهلیزی بی علت گفته می‌شود. در فیبریلاسیون دهلیزی بی علت، علت بیماری اغلب نامشخص بوده و غالبا عوارض جدی وجود ندارد.

علائم فیبریلاسیون دهلیزی

برخی از افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هیچ علامتی ندارند و تا وقتی که به طور اتفاقی در یک معاینه بالینی پزشک به شرایط ان‌ها پی نبرد، از وضعیت خود مطلع نمی‌شوند. کسانی که علائم فیبریلاسیون دهلیزی دارند ممکن است نشانه‌ها و علائمی داشته باشند مانند :
• تپش قلب، که عبارتست از احساس تپش سریع ، ناراحت کننده و نامنظم قلب و یا احساس کوبش و یا صدای ضرباتی در قفسه سینه
• ضعف
• کاهش توانایی در ورزش
• خستگی
• احساس سبکی سر و گیجی
• سرگیجه
• احساس سردرگمی
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است:
• فریبیراسیون دهلیزی گاه به گاه: این حالت از فریبیراسیون دهلیزی، حمله‌ای (یا پاروکسیمال) نامیده می‌شود. علائم و نشانه‌های بیمار همیشگی نیستند، می‌آیند و می‌روند، چند دقیقه تا چند ساعت باقی می‌مانند و سپس خودشان متوقف می‌شوند.
• فریبیراسیون دهلیزی پایدار: در این نوع فیبریلاسیون دهلیزی، ریتم قلب به طور طبیعی و خود به خود به حالت عادی باز نمی‌گردد. در صورتی که کسی به فیبریلاسیون دهلیزی پایدار مبتلا باشد، به منظور طبیعی کردن مجدد ضربان قلب ، به درمان‌هایی مانند شوک الکتریکی یا دارو نیاز خواهد داشت.
• فریبیراسیون دهلیزی پایدار طولانی مدت: این نوع فیبریلاسیون دهلیزی پایدار بوده و برای بیش از 12 ماه طول می‌کشد .
• فریبیراسیون دهلیزی دائمی: در این نوع فیبریلاسیون دهلیزی، ریتم غیر طبیعی به حالت طبیعی بر‌نمی‌گردد. در صورتی که کسی به فیبریلاسیون دهلیزی دائمی مبتلا باشد ،اغلب برای کنترل ضربان قلب خود به دارو نیاز خواهد داشت.

عوارض فیبریلاسیون دهلیزی

گاهی اوقات فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند به عوارض زیر منجر شود:
• سکته مغزی: در فیبریلاسیون دهلیزی، ضربان قلب دچار بی‌نظمی و هرج و مرج شده و ممکن است باعث ‌شود خون در حفره‌های بالایی قلب (دهلیزها ) جمع شده و لخته شود. در صورتی که لخته خونی تشکیل شود، می‌تواند از قلب خارج شده و به مغز برسد و در مغز ممکن است جریان خون را متوقف کرده، باعث سکته مغزی شود. خطر سکته مغزی در فیبریلاسیون دهلیزی بستگی به سن بیمار دارد (هر چه سن بالاتر خطر سکته مغری هم بالاتر) همچنین به این که ایا بیمار فشار خون بالا، دیابت، سابقه نارسایی قلبی یا سکته قبلی و برخی مشکلات دیگر را داشته باشد یا نه. بعضی از داروها مانند داروهای رقیق کننده‌ خون، خطر ابتلا به سکته مغزی یا آسیب ناشی از لخته شدن خون به سایر اندام‌ها را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.
• نارسایی قلبی: فیبریلاسیون دهلیزی، به ویژه اگر کنترل نشود، ممکن است قلب را ضعیف کرده و منجر به نارسایی قلبی شود؛ در این وضعیت قلب نمی‌تواند خون را برای رفع نیازهای بدن به اندازه کافی در بدن به گردش در بیاورد.

تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی

برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی، پزشک علائم و نشانه‌های بیمار را بررسی کرده، سابقه پزشکی او را مرور می‌کند و یک معاینه بالینی انجام می‌دهد. پزشک ممکن است چندین آزمایش برای تشخیص وضعیت بیمار انجام دهد، از جمله:

نوار قلب ECG

نوار قلب با استفاده از حسگرهای کوچکی (الکترودها) که به قفسه سینه و بازوهای بیمار متصل می‌شوند انجام می‌شود که سیگنال‌های الکتریکی صادر شده از قلب را دریافت و ثبت می‌کنند. این آزمون یکی از روش‌های اصلی برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی است.

الکتروکاردیوگرام دینامیک یا مانیتور هولتر

مانیتور هولتر یک دستگاه نوار قلب قابل حمل است که در جیب ، روی کمربند یا کمربند شانه‌ای بیمار قرار داده می‌شود. این دستگاه فعالیت قلب بیمار را برای مدت 24 ساعت یا بیشتر ثبت می‌کند، و بدین ترتیب پزشک می‌تواند ضربان قلب بیمار را در بازه زمانی طولانی‌تری مورد بررسی قرار دهد.

دستگاه رویدادنگار ( یا دستگاه ثبت حمله )

دستگاه رویدادنگار نیز یک دستگاه نوار قلب قابل حمل است که برای بررسی فعالیت قلب بیمار طی چند هفته تا چند ماه استفاده می‌شود. بیمار تنها زمانی این دستگاه را فعال می‌کند که علائم ضربان سریع قلب را تجربه کند. بیمار هنگامی که نشانه‌ها را احساس کند ، یک دکمه را فشار داده و نوار قلبی از چند دقیقه قبل و چند دقیقه بعد از فشار دکمه ضبط خواهد شد. استفاده از این روش به پزشک اجازه می‌دهد که ضربان قلب بیمار را در زمان وجود علائم بررسی کند.

اکو قلب یا پژواک‌نگاری قلب

در این آزمایش غیر تهاجمی، از امواج صوتی برای تصویربرداری از قلب بیمار استفاده می‌شود. این آزمایش که به عنوان اکو یا سونوگرافی قلب شناخته می‌شود، تصاویر ویدئویی از حرکات قلب بیمار را با استفاده از امواج صوتی تولید می‌کند. این امواج صوتی از یک دستگاه متحرک به نام مبدل که روی قفسه سینه قرار می‌گیرد، به قلب بیمار ارسال می‌شود. سپس امواج صوتی از قلب برمی‌گردند و از دیواره قفسه سینه بازتاب می‌شوند. سپس این امواج به صورت الکترونیکی پردازش می‌شوند تا تصاویر ویدئویی از حرکات قلب بیمار ساخته شوند. این روش به خصوص برای تشخیص بیماری‌های ساختاری قلب استفاده می‌شود. پزشکان ممکن است از روش دیگری با نام اکو قلب استفاده کنند که در آن از یک لوله انعطاف پذیر که به آن مبدلی متصل است، از طریق گلو به داخل مری بیمار نفوذ می‌کنند. در این روش نیز از امواج صوتی برای تولید تصاویر قلب استفاده می‌شود، اما تصاویر حاصل از این روش واضح‌تر هستند نسبت به سایر روش‌های اکو. پزشکان می‌توانند از این آزمایش برای تشخیص لخته‌های خونی درون قلب استفاده کنند.

آزمایش خون

ازمایش خون به پزشک کمک می‌کند تا وجود مشکلات تیروئید یا سایر موارد موجود در خون را که موجب فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود بررسی کند.

تست ورزش قلب یا تست استرس

در این روش که به اختصار تست ورزش هم نامیده می‌شود، برخی ازعملکردهای قلب بیمار در حین ورزش بررسی می‌شود.

تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه

تصاویر اشعه ایکس به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت ریه‌ها و قلب بیمار را مشاهد کند. همچنین پزشک ممکن است از تصویر اشعه ایکس برای تشخیص بیماری‌های غیر از فیبریلاسیون دهلیزی که با علائم و عوارض بیمار مرتبطند استفاده کند.

درمان فیبریلاسیون دهلیزی

هدف از درمان فیبریلاسیون دهلیزی بهبود علائم و کاهش خطر عوارض ناشی از آن است. برای برخی بیماران بهترین گزینه درمانی ان است که ریتم قلب به حالت طبیعی خود برگردانده شود. برای برخی دیگر، پزشک تشخیص می‌دهد که که بهتر است به جای تنظیم مجدد ضربان نامنظم ، داروهایی برای کنترل ضربان قلب بالا و جلوگیری از تشکیل لخته خون تجویز کند. پزشکان ،علاوه بر توصیه به یک سبک زندگی سالم، مناسب‌ترین روش درمانی را براساس علائم، دیگر بیماری‌ها و شرایط و سلامت عمومی بیمار پیشنهاد می‌کنند.

داروها

داروهای فیبریلاسیون دهلیزی برای کنترل ضربان قلب و جلوگیری از تشکیل لخته خون تجویز می‌شوند. گاهی اوقات داروهایی برای بازگرداندن ریتم قلب به حالت طبیعی تجویز می‌شوند.

جلوگیری از تشکیل لخته خون

گاهی اوقات پزشک فکر می‌کند که بهترین گزینه درمانی آن است که به جای کنترل فیبریلاسیون دهلیزی، داروهای ضد انعقاد یا داروهای جلوگیری از تشکیل لخته در خون را تجویز کند. این داروها باعث می‌شود که خون به آسانی لخته نشود. با این وجود، متوقف کردن خونریزی در فردی که این داروها را مصرف می‌کند دشوار است. پزشک خطر ابتلا به لخته شدن خون را با خطر سقوط و خونریزی مغزی مقایسه کرده و در این خصوص تصمیم گیری می‌کند. این داروها عبارتند از:
• وارفارین
• داروهای ضد انعقاد خوراکی مستقیم (DOACs)، از جمله ریواروکسابان که با نام تجاری زارلتو شناخته می‌شود ، آپیکسابان ، و ادوکسابان. در افراد سالخورده که هم خطر افتادن و هم خطر ابتلا به لخته شدن خون بالا است اغلب از آسپرین استفاده می‌شود. آسپرین عامل لخته شدن خون را کاهش می‌دهد، اما نه در حد داروهای دیگر. بنابراین در صورت خونریزی، کنترل آن در افرادی که اسپرین مصرف می‌کنند آسان‌تر است. افرادی که وارفارین یا سایر داروهای ضد انعقادی را مصرف می‌کنند، پیش از هر نوع درمانی باید پزشک را از داروهایی که مصرف می‌کنند مطلع کنند، به ویژه اگر جراحی داشته یا تصادف کرده باشند. در صورت مصرف داروهای ضد انعقادی، حتما پزشک را از بارداری یا تصمیم برای بارداری یا هر گونه علائم خونریزی آگاه کنید، مانند:
• کبودی بسیار زیاد
• تهوع و سرگیجه
• استفراغ خون
• سرفه‌‌های خونی
• خونریزی غیرعادی و شدید قاعدگی
• خون ریزی مداوم لثه‌ها
• مدفوع سیاه یا وجود خون در مدفوع
• وجود خون در ادرار
• درد ناگهانی و بسیار شدید کمر
داروهای ضد انعقاد خون باید دقیقا طبق دستور پزشک مصرف شوند که تا حد ممکن از عوارض مرتبط با لخته شدن و نیز رقیق شدن بیش از حد از خون جلوگیری شود.

مدیریت ضربان قلب

اگر ضربان قلب بالا باشد، پایین آوردن آن برای جلوگیری از نارسایی قلبی و کاهش علائم A-Fib بسیار مهم است. داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند با کاهش میزان سیگنال‌هایی که قلب را به تپش وا می‌دارند در این زمینه مفید باشند. این داروها شامل:
• داروهای بلوک‌ کننده بتا، مانند پروپرانولول، تیمولول و آتنولول
• داروهای مسدود کننده کانال کلسیم، مانند دیلتیازم و وراپامیل
• دیگوکسین

طبیعی کردن ریتم قلب

پزشکان ممکن است به جای تجویز داروهای ضد انعقادی و داروهای کنترل ضربان قلب برای یک فرد، با استفاده از دارو ریتم قلب را به حالت عادی بازگردانند. این روش کاردیوورژن ( یا شوک هماهنگ قلبی) شیمیایی یا فارماکولوژیکی نامیده می‌شود. داروهای مسدود کننده کانال سدیم مانند فلکاینید و کینیدین و داروهای مسدود کننده کانال پتاسیم مانند آمیودارون و سوتالول، چند نمونه‌ از داروهایی هستند که کمک می‌کنند تا فیبریلاسیون دهلیزی به ریتم منظم و طبیعی قلب برگردد.

کاردیوورژن الکتریکی

جراح شوک الکتریکی‌ای به قلب می‌دهد که به سرعت ریتم غیر طبیعی را به ضربان عادی تبدیل می‌کند. پزشکان اغلب قبل از انجام کاردیوورژن، یک اکوی قلب از راه مری انجام می‌دهند تا تصاویری از قلب داشته باشند و مطمئن شوند هیچ لخته‌ای در قلب وجود ندارد. در صورت وجود لخته ، پزشک تا چندین هفته داروهای ضد انعقادی برای حل شدن لخته تجویز می‌کند و پس از آن می‌تواند کاردیوورژن را انجام دهد.

کاتتر ابلیشن

در این روش، هدف از جراحی این است که بافتی که باعث نامنظمی ریتم قلب می‌شود را از بین ببرد و قلب را به یک ریتم منظم برگرداند. در صورت عود فیبریلاسیون دهلیزی، ممکن است لازم باشد جراح این روش را مجدداً انجام دهد. برخی اوقات، جراح منطقه‌ای که سیگنال‌ها در آن بین دهلیز و بطن‌ها حرکت می‌کنند را پاک می‌کند. این روش باعث متوقف شدن فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود، اما قلب دیگر نمی‌تواند سیگنالی برای هماهنگی ضربان ارسال کند. در این حالت، جراح یک ضربان‌ساز مصنوعی را درون بیمار قرار می‌دهد.

ابلیشن با جراحی

با جراحی نیز می‌توانند بخشی از بافت قلب را که موجب بی نظمی ریتم قلب می‌شود بردارند. جراحان اغلب این روش را در کنار جراحی ترمیم قلب انجام می‌دهد.

تعبیه ضربان ساز

دستگاه ضربان ساز باعث می‌شود که ضربان قلب منظم شود. گاهی اوقات جراحان برای فرد مبتلا به اختلال فیبریلاسیون دهلیزی ادواری، که هر چند وقت یکبار اتفاق می‌افتد، یک دستگاه ضربان ساز تعبیه می‌کنند.
هنگامی که پزشک احساس کند بیماری دیگری، مانند پرکاری تیروئید یا آپنه خواب، باعث به وجود آمدن فیبریلاسیون دهلیزی است، بیماری زمینه‌ای را نیز در کنار بی نظمی ظربان قلب درمان خواهند کرد.

پیشگیری از فیبریلاسیون دهلیزی

برای جلوگیری از فیبریلاسیون دهلیزی، باید از سبک زندگی‌ای پیروی کرد که برای سلامت قلب مفید باشد تا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کاهش پیدا کند. پیروی از یک سبک زندگی سالم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• پیروی از یک رژیم غذایی مفید برای سلامت قلب
• افزایش فعالیت جسمانی
• اجتناب از مصرف سیگار
• حفظ وزن در محدوده سلامتی
• محدود کردن یا اجتناب از مصرف کافئین
• کاهش استرس، استرس شدید و عصبانیت می‌تواند باعث مشکلات در ریتم قلب شود
• استفاده محتاطانه از داروهای بدون نیاز به نسخه ، چرا که برخی از داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه حاوی محرک‌هایی هستند که ممکن است موجب بالا رفتن سرعت ضربان قلب شوند

به طور خلاصه

A-fib یا فیبریلاسیون دهلیزی اختلالی است که باعث بی نظمی در ضربان قلب می‌شود. این اختلال اغلب پس از 65 سالگی رخ می‌دهد و ممکن است باعث ایجاد علائمی شود. فیبریلاسیون دهلیزی، در شرایطی که لخته خونی در درون قلب تشکیل شده و لخته به مغز منتقل شود، می‌تواند منجر به سکته مغزی شود. تعدیل سبک زندگی به جلوگیری از فیبریلاسیون دهلیزی کمک می‌کند که شامل پیروی از یک رژیم غذایی مناسب سلامت قلب، ترک سیگار و ورزش منظم است. دو شیوه درمانی برای فیبریلاسیون دهلیزی وجود دارد. به نسبت شرایط بیمار گاهی پزشک به جای درمان مستقیم بی نظمی ریتم قلب، ضربان قلب را کنترل کرده و داروهای ضد انعقادی برای پیشگیری از سکته مغزی تجویز می‌کند. گاهی ممکن است، پزشک سعی کند به کمک دارو یا دیگر روش‌های موجود مجددا ریتم قلب فرد را به شرایط معمول برگرداند.