سکته قلبی یک پیام فوری از طرف قلب شماست که نشان دهنده نیاز شدید آن به اکسیژن است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که جریان خونی که اکسیژن را به عضلات قلب می‌رساند، به شدت کاهش یافته یا کاملا مسدود شود. در این وضعیت، عضله قلب شروع به مردن می‌کند و علائم سکته قلبی آغاز می‌شوند.
شایع‌ترین نشانه سکته قلبی در میان سالمندان، درد یا ناراحتی در قفسه سینه است که بیش از چند دقیقه به طول بیانجامد. درد معمولاً از مرکز سمت چپ قفسه سینه آغاز می‌شود و ممکن است برای مدتی برطرف شده و سپس دوباره باز گردد. به منظور کسب آگاهی بیشتر درباره سایر علائم سکته قلبی در میان سالمندان، علل و نحوه درمان آن به مطالعه این مقاله ادامه دهید.
علت سکته قلبی چیست؟
سکته قلبی در افراد مسنی که سبک زندگی سالمی را رعایت کرده‌اند، کمتر رخ می‌دهد. برخی از افراد طبیعتاً سطوح بالایی از مواد شیمیایی خاصی در بدن خود دارند که اغلب خطر ابتلا به سکته قلبی در افراد مسن را افزایش می‌دهد. این مواد شیمیایی شامل هموسیستئین، پروتئین واکنش گر C و فیبرینوژن است. افرادی که در خانواده خود سابقه سکته قلبی دارند، بیشتر از سایر افراد مسن در معرض خطر سکته قلبی قرار دارند.
با آگاهی از عوامل خطرناک سکته قلبی، سالمندان می‌توانند احتمال سکته قلبی را کاهش دهند. این عوامل عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- سبک زندگی غیر فعال
- کلسترول بالا
- اضافه وزن یا چاقی
- استرس
- مصرف الکل
- فشار خون بالا
- دیابت
حتی اگر افراد سالمند در طول زندگی خود مراقبت‌های لازم را به بهترین وجه ممکن انجام نداده باشند، هیچ وقت برای ایجاد تغییراتی که می‌توانند احتمال بروز سکته قلبی را کاهش دهند، دیر نیست. سالمندان را تشویق کنید تا فقط چند تغییر مثبت کوچک، مانند شروع یک رژیم غذایی و برنامه ورزشی جدید و کاهش مصرف چربی و قند را آغاز کنند. شروع یک سبک زندگی سالم و فعال می‌تواند باعث معکوس شدن تاثیرات گرفتگی شریانی شده و تفاوت بسیاری در سلامت قلبی شما ایجاد نماید.
علائم سکته قلبی در سالمندان
اگر یک فرد مسن در منزل خود دارید یا پرستاری هستید که ارائه دهنده مراقبت‌های شخصی است؛ باید بدانید که افراد مسن در موارد مربوط به سلامتی، بسیار حساس و شکننده هستند. واکنش پزشکی سریع، کلیدی برای حفظ جان بیمار در صورت بروز هرگونه علائم یا نشانه سکته قلبی است. حمله قلبی یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی است که افراد مسن تجربه می‌کنند. از آنجا که سکته قلبی یک اتفاق ناگهانی است؛ برای آمادگی قبل از بروز آن نمی‌توان کار چندانی انجام داد. اما اگر مراقب بروز علائم و نشانه‌های شایع آن باشید، می‌توانید جان یک فرد سالمند را نجات دهید. اجازه دهید برخی از شایع‌ترین علائم و نشانه‌های سکته قلبی در سالمندان را بررسی کنیم:
درد قفسه سینه
وقتی جریان خون در قلب به هر دلیلی مسدود می‌شود، فرد سکته قلبی را تجربه می‌کند. قلب به طور طبیعی برای پمپاژ خون، فشار و نیروی بیشتری تولید می‌کند و فرد ناگهان در قفسه سینه خود، درد و ناراحتی ناگهانی احساس می‌کند. این درد ممکن است بیش از یک دقیقه طول بکشد. اگر شما مسئولیت مراقبت از یک فرد سالمند را دارید، هرگز نباید این علائم را نادیده بگیرید و باید فوراً فرد مسن را به یک بیمارستان یا مرکز ارائه دهنده خدمات پزشکی منتقل کنید.
بعضی از سالمندان علاقه زیادی به نشان دادن درد خود ندارند؛ اما شما می‌توانید از آنها درباره نوع درد و محل اصلی آن سوال کنید. اگر درد از سمت چپ قفسه سینه باشد و مانند امواج، به افزایش و گسترش خود ادامه دهد؛ زمان آن رسیده است که بسیار سریع عمل کنید.
سوء هاضمه، سوزش معده و نفخ شکم
اگر فردی دچار مشکلی در قلب خود باشد؛ ممکن است از داشتن سوء هاضمه و دل درد شکایت کند. هنگامی که نارسایی قلبی رخ می‌دهد، ممکن است فرد فشار سنگینی روی قفسه سینه خود احساس کند که باعث می‌شود باور کند این حالت، ناشی از سوء هاضمه، سوزش معده و نفخ معده است. شکایت‌های ناگهانی از این موارد باید شما را هوشیار کند و اگر چنین شکایتی برای مدت زمان طولانی‌تری ادامه پیدا کرد، قطعاً باید با یک پزشک یا متخصص مراقبت‌های پزشکی تماس بگیرید.
مشکل در تنفس
داشتن ناراحتی در هنگام تنفس، شاخصه سکته قلبی در سالمندان است. در صورت بروز چنین وضعیتی، افراد سالخورده بیشتر در معرض مشکلات کشنده پزشکی قرار دارند. به طور کلی ناراحتی در تنفس، پیش زمینه‌ای برای درد قفسه سینه است و باید کاملا جدی گرفته شده و توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی، بررسی شود. انقباض در تمام بخش فوقانی بدن یا بالا تنه نیز می‌تواند نشانه سکته قلبی قریب‌الوقوع باشد. در صورت وجود چنین مواردی، انتقال سریع سالمند به بیمارستان برای دریافت مراقبت‌های پزشکی ضرورت دارد.
تعریق و سرگیجه ناگهانی
یکی از مشخص‌ترین علائم سکته قلبی در سالمندان، عرق کردن ناگهانی است. وقتی در قلب انسداد ایجاد می‌شود؛ بدن به دلیل کمبود خون، احساس خستگی می‌کند. این امر باعث تحریک غدد عرق می‌شود و فرد تعریق در قسمت‌های مختلف بدن را تجربه می‌کند. معمولاً به دلیل کمبود نفس و انرژی در بدن، علائم سرگیجه و تهوع نیز همراه با تعریق وجود خواهد داشت.
درد رسوخ کننده در فک یا بازوی چپ
اگر فردی در سن پیری دچار درد شدید و ناگهانی در فک یا بازوی چپ شود، این نشانه باید یک پرچم قرمز برای مراقبان باشد. شریان‌های قلب مستقیماً به قسمت‌های مختلف بدن متصل می‌شوند و فشار روی قلب می‌تواند باعث ایجاد درد در نواحی مختلف مانند استخوان فک یا بازوی چپ شود. در صورت ادامه یافتن چنین دردهای رسوخ کننده‌ای، باید فرد سالخورده را برای انجام آزمایش ECG ببرید. هر چه زودتر علت این علائم را شناسایی کنید، برای رفاه حال فرد سالمند بهتر است.
تهوع و استفراغ
پزشکان تهوع و استفراغ را نیز یکی از علائم سکته قلبی قریب‌الوقوع در افراد سالمند می‌دانند. اگر یک فرد مسن علیرغم داشتن رژیم غذایی سالم و دستگاه گوارشی بدون مشکل، دچار تهوع و استفراغ شود؛ باید بسیار جدی گرفته شود و سریعاً به متخصص مراقبت‌های پزشکی اطلاع داده شود.
تشخیص سکته قلبی
پزشک قلب شما باید در معاینات جسمانی منظم، عوامل خطرناکی که می‌توانند منجر به سکته قلبی شوند را بررسی کند.
اگر از نظر علائم بیماری، در شرایط اضطراری قرار دارید؛ از شما درباره علائم پرسیده می‌شود و فشار خون، نبض و دمای بدن شما بررسی می‌شود. شما باید آزمایشهای مربوط به نظارت بر قلب، مانند آزمایشهای زیر را انجام دهید تا مشخص شود که دچار سکته قلبی شده‌اید یا خیر.
الکتروکاردیوگرام (ECG). الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب، اولین آزمایش برای تشخیص سکته قلبی است که از طریق اتصال چندین الکترود به پوست، فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند. تکانه‌های الکتریکی به صورت امواج، روی مانیتور نمایش داده می‌شوند یا روی کاغذ چاپ می‌شوند. از آنجا که عضله آسیب دیده قلب، تکانه‌های الکتریکی را به شکل طبیعی ایجاد نمی‌کند؛ ممکن است نوار قلب نشان دهد که سکته قلبی رخ داده یا در حال رخ دادن است.
آزمایشهای خون. پس از آسیب دیدن قلب در اثر حمله، برخی از پروتئین‌های قلب به آرامی وارد خون شما می‌شوند که می‌توان از طریق آزمایشهای خون وجود آنها را تایید کرد.
آزمایشهای دیگر شامل موارد زیر می‌باشند:
- عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه. عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه شما به پزشک اجازه می‌دهد تا اندازه قلب و عروق خونی آن را بررسی کرده و وجود مایعات در ریه‌های شما را مشاهده کند.
- ازمایش اکوکاردیوگرام. انجام آزمایش اکوکاردیوگرام می‌تواند در شناسایی نواحی از قلب که آسیب دیده‌اند و به شکل طبیعی خون را پمپاژ نمی‌کنند، به پزشک کمک کند.
- کاتتریزاسیون قلبی (آنژیوگرام). در این آزمایش یک رنگ مایع، از طریق یک لوله دراز باریک (کاتتر) به درون شریان‌های قلب شما تزریق می‌شود .کاتتر معمولاً از یکی از شریان‌های ساق پا یا کشاله ران به عروق قلب شما منتقل می‌شود. رنگ تزریق شده باعث می‌شود عروق قلبی در عکس برداری با اشعه ایکس قابل مشاهده باشند و نواحی دچار انسداد را نشان دهد.
- تست استرس ورزش
- سی تی اسکن یا MRI قلب. از این آزمایش می‌توان برای تشخیص مشکلات قلبی از جمله میزان آسیب دیدگی ناشی از سکته قلبی استفاده کرد.
درمان سکته قلبی
هر لحظه که از سکته قلبی گذشته، بافت قلب بیشتر آسیب می‌بیند و از بین می‌رود. بازیابی سریع جریان خون، به جلوگیری از آسیب قلبی کمک می‌کند.
گاهی اوقات تنفس فردی که سکته قلبی داشته است، قطع می‌شود. در این حالت، باید بلافاصله بازسازی قلب و ریه یا CPR را آغاز کنید. این فرایند شامل فشرده سازی دستی قفسه سینه و استفاده از دفیبریلاتور است.
دارو
داروهایی که برای درمان سکته قلبی به بیمار داده می‌شوند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- اسپرین. داروی آسپرین باعث کاهش لخته شدن خون می‌شود و به حفظ جریان خون در شریان تنگ شده کمک می‌کند.
- ترومبولیتیک. این دارو به حل شدن لخته خون موجود در شریان‌ها که مانع جریان یافتن خون در قلب شما می‌شود، کمک می‌کند. پس از اتفاق افتادن سکته قلبی، هرچه زودتر دارویی ترومبولیتیک را دریافت کنید، احتمال زنده ماندن و کمتر شدن آسیب قلبی شما بیشتر خواهد بود.
- عوامل ضد پلاکت. این داروها به جلوگیری از ایجاد لخته‌های جدید کمک می‌کنند تا لخته‌های موجود در شریان‌ها بزرگتر نشوند.
- مسدود کننده‌های بتا. این داروها به شما کمک می‌کنند تا عضله قلب آرام شده، ضربان قلب کند شده و فشار خون کاهش پیدا کند و کار قلب شما نیز آسان‌تر شود. داروهای بتا بلاکر می‌توانند میزان آسیب وارده به عضلات قلب را کاهش داده و از بروز سکته قلبی در آینده جلوگیری کنند.
- استاتین‌ها. این داروها به کنترل کلسترول خون کمک می‌کنند.
درمان جراحی برای سکته قلبی
برای درمان سکته قلبی ممکن است علاوه بر دریافت دارو، یکی از جراحی‌هایی که در ادامه آمده است نیز انجام گیرد:
داشتن سکته قلبی، ترسناک است و ممکن است این سوال را برای شما به وجود بیاورد که سکته چگونه زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آیا پس از رخ دادن آن، زندگی دیگری خواهید داشت یا خیر؟
عصبانیت، احساس گناه و افسردگی پس از ابتلا به این بیماری شایع است. گفت و گو درباره این احساسات با پزشک، یکی از اعضای خانواده یا یک دوست، می‌تواند به شما کمک کند. شما همچنین می‌توانید صحبت کردن با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشت روان یا پیوستن به گروه پشتیبانی را در نظر بگیرید.
ذکر علائم یا نشانه‌های افسردگی برای پزشک مهم است. برنامه‌های توانبخشی قلب نیز می‌توانند در پیشگیری یا درمان افسردگی پس از سکته قلبی موثر باشند.
